Gerraren eragina

  • Margari Aizpurua Gerran aita etxean eta beraien Hernanira

    Margari Aizpurua Lete (1923) Donostia

    Gerran alde egin zuten, baina aita etxean gelditu zen lanari eutsi baitzion. Jendeak beldurra zuen, etxea utzi eta dena galduko zuelakoan. Baina beraiek Hernanira joan ziren eta ez zuten beldurrik pasa. Hernaniko gazteria beti izan da borrokalaria Margariren ustez.

  • Elisabet Agirrezabal Arrese Industrias Beroan lanean

    Elisabet Agirrezabal Arrese (1919) Bergara

    19 urterekin hasi zen Industrias Beroan lanean, Aretxabaletan. Gerra orduantxe bukatu zen. Suitzatik aluminioa ekarri eta urtu egiten zuten; armadarentzat platerak eta edalontziak egiten zituzten; gero ere bai, textilean armadarentzat egiten zuten tela asko.

  • Elisabet Agirrezabal Arrese Gerra garaian, enseñanza itxita

    Elisabet Agirrezabal Arrese (1919) Bergara

    Enseñanza ikastetxea itxi egin zuten gerra hasi zenean. Kapoko ikasleak etxera bueltatu ziren: Donostiara, Bartzelonara, Madrilera... Lonarbide bakarrik geratu zen; Bergaran bizi zen, parean, eta ez zen etxera joan. Moja euskaldunak bazeuden; Oñatikoa eta Beasaingoa. Baina ez zuten euskaraz erakusten. Frantsesa eta alemana aparte ikasten ziren, hantxe bertan. Euskarazko izenak zeuzkatenei aldatu egiten zizkieten. Berari Isabel deitzen deitzen zioten. Garai bateko nortasun agiria aipatzen du.

  • Elisabet Agirrezabal Arrese Soldaduak etxeetan

    Elisabet Agirrezabal Arrese (1919) Bergara

    Enseñanza zabaldu zutenean hara bueltatu zen. Soldaduak hartu behar izan zituzten etxean. Luisa ahizparen etxean bi egon ziren, eta bat lagun egin zuten. Asko gogoz kontra eramaten zituzten soldadu.

  • 371 Gerra garaiko kontuak

    Agustin Gurrutxaga Garate (1917) Elgoibar

    Gerra garaia baserrian. Artillerian ibili zen. Polborina zaintzeko ardura izan zuen. Elgoibartik Eskoriatzara, handik Bergarara, Elgeta, Berriz, Morga, Bilbo; Reinosa...

  • 1560 Aitak erdara jakin ez

    Mariasun Elosegi Kortadi (1925) Donostia

    Mariasunen aitak ez zekien erdararik; behinola bizitako gertaera bat kontatzen du.

  • 1560 Hiru gizon kupel batean gordeta

    Mariasun Elosegi Kortadi (1925) Donostia

    Gerra garaiko oroitzapenak. 11 urte zituen orduan Mariasunek. Santio menditik eta Ametsa gainetik tiroka aritzen zirela gogoratzen du. Tiroketak izaten zirenean, atzeko baserriko ukuiluan gordetzen ziren. Mariasunen aita eta beste bi gizon kupel handi baten barnea egon ziren ezkutatuta. "Gorriekin" zer harreman zuten kontatzen du. Auzoko gizon bat makila batean zapi zuri bat jarrita joaten omen zen etxera, tiroek jo ez zezaten. Erreketeak Astigarraga aldetik sartu zirela dio. Jendeak ihes egin zuen Astigarragara, Bilbora...

  • Migel Gurrutxaga Denek plater beretik jan behar

    Migel Gurrutxaga Lesaka (1929) Azpeitia

    Gerra hasieran, babak jaten zituzten, denek plater batetik.

  • Jesusa Aranguren Eskolara joateko zaletasuna eta amaren babesa

    Jesusa Aranguren Olazabal (1910) Azpeitia

    Itulan egitea zer zen azaltzen du. Berari ez zitzaion gustatzen baserriko lana, eta eskolara joan nahi izaten zuen. Amari esker joan ahal izaten zen, aitak ez baitzion garrantzi handirik ematen hezkuntzari. Aita bera auzoko alkatea izan zen, baina ez zekien idazten eta irakurtzen. Jesusa ikasle ona zenez, Olatzeko eskolan ibili eta gero, jesuitinatara bidali zuten ikastera; eta, gerora, gerra hasi artean, andereño izan zen. Asko gustatzen zitzaion umeekin lan egitea.

  • Jesusa Aranguren Bokaziozko andereñoa, dena ematen zuena umeen alde

    Jesusa Aranguren Olazabal (1910) Azpeitia

    Eskola txikiegia zen hainbeste umerentzat, eta bazirudienean handitu egingo zutela, gerra iritsi, eta bertan behera gelditu zen asmoa. Beraiek euskaraz eta erdaraz irakasten zuten, txikienek ez baitzekiten erdaraz hitz egiten ere. Berak zer erakusten zuen azaltzen du. Umeek maite zuten Jesusa. Gerra iritsitakoan, beste maistra batzuk jarri zituzten, eta eskola pixkanaka beheraka joan zen, desagertu egin zen arte.

  • Francisca Seberiana Eskolan josten ikasten

    Francisca Seberiana Larrañaga Zubiaurre (1922) Azpeitia

    Eskolan josten ikasten zuten. Zer josi zuen eta zer tresna erabiltzen zituen azaltzen du. Josten ikasteko materiala etxetik eramaten zuten. Normalean abizenaren hasierako letra bordatzen zuten. Gerra garaian, askotan ezin izaten zuten eskolara joan, eta baserriko ganbaran ibiltzen ziren bordatzen.

  • Francisca Seberiana Gerra garaian, guardia zibilekin tratu ona

    Francisca Seberiana Larrañaga Zubiaurre (1922) Azpeitia

    Gerra Zibilari buruzko oroitzapenak kontatzen ditu: guardia zibilak astero etortzen zitzaizkien etxera, eta ondo moldatzen ziren haiekin. Kuartela non zegoen eta zertarako pasatzen ziren guardia zibilak aipatzen du.

  • 1634 Lehengusuen baserrira, bonben beldurrez

    Inazio Albizuri Etxaniz (1928) Azpeitia

    Bonben beldurrez, ihes egin zuten baserritik. Lehengusuen baserrian, Agiten, 15 egun pasa zituzten. Baserri hori bakartuta zegoen. Beren baserrira ez zuten bonbarik bota, baina Loiolara bai. Loiolan milizianoak egon ziren, eta bertan zuten janarien gordailua.

  • Jose Mari Aristi Gortina atzetik soldaduei begira

    Joxe Mari Aristi Garate (1930) Azpeitia

    Gerra denboran, sei urte zituen. Beasain aldetik zetorren soldadu kuadrilla Urrestillatik pasatu zela gogoratzen du. Bera gortina atzetik begira egon zen soldaduak pasatzen ziren bitartean. Soldaduak Urrestillako plazan bildu ziren janaren banaketa egiteko: kontserbak ematen zizkien.

  • Begona Gabilondo Frontoian, kuartela

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Frontoian kuartela jarri zuten. Hiru konpainia egoten ziren Azkoitian. Atzeguardiako herria zen. Jangela plazako Zelaia jauregian jarri zuten, eta frontoian egiten zuten lo. Taberna bat eta pisu bat... karlistek nahi zituztenak hartu zituzten. Errekisatu. Gero batzuek barkamen eske ere joan ziren. Baina inork ez zuen gerra irabazi.

  • Roxarito <iradi Gerratik ihesi

    Maria Rosario Iradi Abalabide (1933) Hernani

    Hiru urte zituela hasi zen gerra eta oso oroitzapen txarra dauka. Baserritik alde egin behar izan zuten, tiroketen ondorioz. Osinagan hamaika egun pasatu zituzten berrogei lagunek.

  • Roxarito <iradi Gerragatik alde egin zutenekoa

    Maria Rosario Iradi Abalabide (1933) Hernani

    Anai zaharrena eta beste bi gerran soldadu aritu ziren. Gogoan du etxetik ateratzeko momentua nolakoa izan zen. Auzokoekin harreman estua izan zuten.

  • Telesforo Oiarbide Gerra garaian bazuten elkarren berri

    Telesforo Oiarbide Zabaleta (1923) Hernani

    Gerra garaian ere jakitzen zen baztarretan gertatutakoaren berri. Egunkariek ere zabaltzen zituzten berriak. Gernikatik inguruko baserri batera ihesi etorri ziren eta berak baserriko lanak egiten zizkien, morroi moduan.

  • Pepi agirre Makiak etxe inguruan

    Pepi Agirre Perurena (1938) Hernani

    Makiak Iyolara etortzen zirela gogoan du. Atea itxita izaten zuten, ikaraz. Eskatu egiten zutela uste du, gosez. Talo asko egin eta jana da, baina ez zitzaion asko gustatzen. Aranoko errotatik ekartzen zuten irina, baita Pagoagatik ere. Gainontzean babarruna, oilaskoa eta txerria izaten zuten, baita bakailaua ere.

  • Inaxi Imaz Hegazkinak zetozenean, ezkutura

    Iñaxi Imaz Etxeberria (1932) Hernani

    Gerra garaian hegazkinak pasatzen zirela eta, ezkutatzeko esaten zioten gurasoek. Gerraostean taloa jaten zuten. Amak ogia estraperloan ekarri zuenekoa kontatzen du.