Gerraren eragina

  • Antonio Kortajarena Kortajarena Gerra denboran baserritik atera behar izan zuten

    Antonio Kortajarena Kortajarena (1928) Zizurkil

    Gerra denboran soldaduak etorri ziren. Inguruetako ikuspegi ona zegoelako sartu ziren erreketeak Zizurkilen. Etxe guztia miatu zuten, eta kapitainak bertan 90 lagunentzako lekua zegoela esan zuen. Orduan familiakoek auzoko baserrira joan behar izan zuten. Erreketeak joan zirenean, falangistak etorri ziren eta orduan etxera itzuli ziren. Beranduago, herriko mutilak etorri ziren eta haiek ere etxean egon ziren.

  • Antonio Kortajarena Kortajarena Erreketeak joan zirenean, etxea hankaz gora

    Antonio Kortajarena Kortajarena (1928) Zizurkil

    Gerra denboran, etxea soldaduek okupatu ondoren, baserria hankaz gora utzi zuten. Erreketeak izan ziren gauzak okerren utzi zituztenak. Garai hartan, Antonio umea zen eta tartean ibiltzen zen, haiekin ogia jaten.

  • Teodoro Mujika Gerraosteko gosea

    Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

    Gose handia pasa zuten 40-41 urteetan. Errazionamenduan pasa zituzten hamar urte, oliorik gabe, eta ogi gutxirekin.

  • Teodoro Mujika Baserritarrek uzta eman beharra

    Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

    Jasotako uztaren zatirik handiena eman behar izaten zuten baserritarrek. Errotak ere itxi egin zituzten. Jende asko hil zen goseak eta gaixotuta.

  • Migel Sasieta Irastorza Zumarragako alemanaren zorigaitza

    Migel Sasieta Irastorza (1922) Zumarraga

    Militar asko egon ziren Zumarragan gerra garaian. Zumarragan aleman bat bizi zen gerra aurretik ere; gerra garaian, familia Alemaniara joan zen, eta gizona bakarrik gelditu zen Zumarragan. Bere buruaz beste egin nahi izan zuenean, soldadu italiarrak hori eragozten saiatu baziren ere, azkenean lortu zuen.

  • Migel Arratibel Dorronsoro Gerrak ekarritako komeriak

    Migel Arratibel Dorronsoro (1930) Zumarraga

    1936rako, Ataundik Tolosara joanak ziren bizitzera. Gerra ostean, aita lanetik bota egin zuten, arrazoi politikoengatik. Orduan, aurrera ateratzeko nola moldatu ziren azaltzen du.

  • Maite San Miguel Zumarragako tiroketa

    Maite San Miguel Arrizabalaga (1930) Zumarraga

    Zumarragan tiroak egon ziren egunean, familiako kideak etxe ugaritan harrapatu zituen. Beloki mendian hildakoak egon omen ziren. Gau bat baino ez zuen iraun. Tropak sartu ostean, gauzak ez ziren askorik aldatu Zumarragan. Ez zen txikizio handirik egon eta bizimodua ere ez zitzaion asko aldatu. Eskolak erdaraz hasi ziren eta ikasi egin behar izan zuten.

  • 806 Erreketeek Oikiako apaiza eraman zuten; haren pistolaren anekdota

    Bartolo Etxabe Oliden (1928) Zumaia

    Gerra hasi zenean, bera mutikoa zen. Mendi gainetik erreketeak azaldu omen ziren lehenbizi. Beren martxan zetozen soldaduak eta pasaeran baserrietan jatekoa lapurtzen zuten. Gogoan du nola komandanteak pistolarekin mehatxatuta eduki zuen Oikiako apaiza, frontoi parean. Azkenean, eraman egin zuten. Apaizak pistola utzi omen zuen elizako aldarearen atzean eta sakristauak lurperatu egin zuen. Berak nolabait enteratu eta pistola lurpetik atera eta urteetan etxean eduki zuen gordeta.

  • 931 Tropak Goiko plazan; kapitaina izebaren etxean

    Irene Yeregi Salegi (1924) Zumaia

    Gerra garaiko bizipenak. Soldaduak Goiko plazan egon ziren. Euren osabak baserri batera ihes egin zuen badaezpada, eta izebak kapitain bat izan zuen etxean. Irene kapitainarekin joaten zen kuartelera olio bila; izan ere, kapitainari baratxuri-zopa asko gustatu zitzaion, eta hura jartzeagatik. Tropek denbora gutxi egin zuten herrian, baina herriko karlistak eta falangista nafarrak geratu omen ziren herrian.

  • 931 Ortizeneko fabrikako nagusiak ihesi eta jendea fabrika errekisatzen

    Irene Yeregi Salegi (1924) Zumaia

    Gerra denboran, Ortizeneko kontserba-fabrikan bakailao asko omen zegoen lehortzen. Nagusiek aurrera joan behar izan zuten, nazionalistak ziren eta. Ateak irekita gelditzean, jendea bakailaoa hartzera joan zen. Bera ere bila joan zen; baina, bera joan orduko, errekisatu egin zuten, eta gabe geratu zen.

  • 1075 Soldaduak baserrian jaten

    Ana Aristondo Aizpurua (1928) Zumaia

    Soldaduak bere baserrira joan zirenekoa kontatzen du Anak. Tropa handia joan zitzaien, eta denentzako janaria prestatu behar izan zuten. Nolanahi ere, soldaduek jandako guztia ordaindu zuten, eta hurrengo egunean joan egin ziren.

  • Faustino Urbieta Gerra garaiko gosetea

    Faustino Urbieta Zinkunegi (1924) Zumaia

    12 urte zituen gerra hasi zenean, eta gose handia pasa zuten. Itsasontzietatik bakailaoa deskargatzen zuten eta etxerako hartzen zituzten. Anekdota bat kontatzen du. Tropak sartu zirenekoa.

  • Faustino Urbieta "Gorri" eta nazionalisten ingurukoak

    Faustino Urbieta Zinkunegi (1924) Zumaia

    Gerra garaiko kontuak; "gorriak" etxera sartu eta behia kendu zietenekoa. "Gorri" eta nazionalisten kontuak. Gerra garaiko materiala eta kanoiak eramateko, astoen laguntza izan zuten. Etxeko astoaren aipamena.

  • Maria Antonia Goikoetxea Nazionalak etxean

    Maria Antonia Goikoetxea Elustondo (1946) Zumaia

    Aitaren arrebak josteko makina zeukan eta nazionalak sartu zirenean txapelak brodatzeko agindu zioten. Aitaren saxofoiarekin tabernaz-taberna ibili omen ziren; osaba, mutikoa, atzetik jarraitzen ibili zen eta mozkortu zirenean saxofoia korrika etxera bueltan eraman zuen.