Gerraren eragina

  • 1604 Aita abertzalea izateagatik zigortua

    Jose Antonio Mujika Casares (1943) Donostia

    Lehen 50 bat urte lanean zeramatzan jendeari domina bat ematen zioten eta baita dirua ere. Bere aitaren enpresan bere aitari ematea proposatu arren, Madriletik ukatu egin zioten abertzalea izateagatik. Kartzelan ere egon zen eta behin propaganda kontuengatik atxilotu eta Melitón Manzanasen eskuetatik pasatu zen. Hala ere, aitak ez zuen bizitakoari buruz askorik kontatzen.

  • Munoztarrak Gerrak euskal giroa zapaldu arren, sustraia bizirik

    Fermin Muñoz Etxabeguren (1922) Donostia

    Gerrak berak ez zuen asko iraun Donostian, bai ordea gerrak utzitako ondorioek. Euskal giroa zapaldu zuten, baina sustraia bertan geratu zen; berak eta beste gazte batzuek irratia martxan jarri zuten etxe batetik, geroxeago hasi zen ikastolen mugimendua ere.

  • 1587 Aita Donostian izkutaturik

    Angela Alberdi Arrillaga (1936) Antonina Alberdi Arrillaga (1925) Donostia

    Tropak Donostian sartu zirenean, etxea soldaduz bete zitzaien. Antoninak gogoan du dena. Militarrak, "gorriak"... zebiltzan alde guztietan. Aita militar baten etxean izkutaturik omen zegoen, etxea miatu zutenean.

  • 1587 "Separatistak" eta "gorriak"

    Angela Alberdi Arrillaga (1936) Antonina Alberdi Arrillaga (1925) Donostia

    Aita izkutaturik zegoen miliitar baten etxean Donostian, etxea miatu zietenean. Garai hartan jende asko espetxeratu eta erail zuten, "separatistak" edo "gorriak" izanagatik soilik.

  • Manoli Andonegi Donostiara bueltatu

    Manoli Andonegi Uranga (1922) Donostia

    Gerra garaiko oroitzapenak. Santandertik Donostiara bueltatu zirenean, aitonak lehenengo etxea galdu zuen, eta beste etxe batean bizi zen. Harekin bizitzen jarri ziren lehenengoaren aldean etxe txikiagoa izanagatik.

  • Arantxa Urretabizkaia Aitaren lanbidea; arraina eramaten zuen etxera

    Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

    Aita administraria zen, autodidakta. Gerra hasi zenean, oposaketak ari zen prestatzen udaleko idazkari izateko, baina bertan behera geratu ziren. Pasaiako itsasontziekin lanean aritu zen, eta arrainaren salmentan. Etxera arrain asko eramaten zuen. Orduko hozkailuak.

  • Irigoien Abesti faxistak, eskolan; aita kartzelan, gerra garaian

    Joan Mari Irigoien Aranberri (1948) Donostia

    Cara al Sol kantatzen zuten, eskolara sartu aurretik. Aita galtzaileen taldekoa izan zen gerran. Bi urte egin zituen kartzelan. Oiartzungo plazan harrapatu zuten, eta Ondarretara eraman. Fusilamenduak. Gaixo irten zen kartzelatik.

  • MirenEgana Amak oposaketak egiterakoan, gerra hasi eta Bizkaira

    Miren Egaña Goya (1946) Donostia

    Bere ama gerra aurretik Etxaide kaleko ikastolako andereñoa zen. Gerra etorri zenean, oposaketak egiten hasia zen, ekainean izan baitzen lehen ariketa. Hurrengo ikasturtean praktikak egin behar zituen, baina ordurako nazionalak sartu ziren Donostian, irailean sartu baitziren. Donostiako biztanleriaren zati handi batek hanka egin zuen orduan eta baita bere amaren etxekoek. Itsasoz Bilbora heldu eta Plentzian egin zituen praktikak. Gernika bonbardatzerakoan, eskolak itxi zituzten eta lan gabe gelditu zen.

  • MirenEgana Ama Habana ontziko umeekin joan zen Ingalaterrara

    Miren Egaña Goya (1946) Donostia

    Bere amak gerra hasi baino hilabete lehenago egin zituen hezkuntzarako oposaketak. Gerrak bete-betean harrapatu zuen praktiketan eta eskola itxi ostean, gerrako umeekin ebakuatuta joateko zerrendetan apuntatu zen. Habana itsasontzian 4.500 ume eta 500 irakasle joan ziren Ingalaterrara. Gorriak ikusi zituzten orduan ere, itsasontzia bonbardatzeko mehatxupean baitzeuden. Bederatzi hilabeteren ondoren, Parisera eta Donibane Lohitzunera joan zen, 1941. urtean Euskal Herrira bueltatu zen arte. Bere amaren ahizpa Parisen zegoen garai hartan, Eusko jaurlaritzaren telefonista baitzen.

  • MirenEgana Aita gerran preso eta udaletxeko lana galdu

    Miren Egaña Goya (1946) Donostia

    Bere aita udaletxeko igeltseroa zen. Gerra hasi zenean, batailoi batean apuntatu zen. Kamioi-gidaria zen eta Bizkaia aldean egon ostean Santoñan atxilotu zuten. Bi urteko kartzela-zigorra bete zuen. Etxera bueltatzerakoan, ezin izan zuen udaletxeko lanpostua jarraitu eta Lurdes Iriondo kantariaren aitarekin hasi zen bulegari bezala lanean.