Gerraren eragina

  • 1084 Gerra garaiko bizipenak

    Bernarda Arizmendiarrieta Ojanguren (1925) Elgeta

    Baserrian, 19 ganadu zituzten: eta, gerra etorri zenean, osabak denak saldu zituen. Aita eta ama biak elgetarrak ziren. Mendiz beste aldera pasa zireneko kontuak kontatzen ditu. Gerra garaia gogorra izan zen, baina batez ere moroak sartu zirenean. Baserrietan sartzen omen ziren nesken bila. Inguruko baserri batera bartako alabaren bila sartu eta gurasoak hil zituztenekoa kontatzen du.

  • 1084 Milizianoek ganadua lapurtzen zieten

    Bernarda Arizmendiarrieta Ojanguren (1925) Elgeta

    Milizianoek ganadua lapurtzen zieten. Milizianoek ia hil zituzteneko pasadizoa kontatzen du.

  • Jose Aizpurua Milizianoak baserrietara; bonbardaketak

    Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

    Milizianoak baserrietara etorri ohi ziren janari eske. Iheslari baten istorioa. Babeslekuetan ezkutatzen ziren bonbardaketak zeudenean.

  • Maria Pilar Beloki Soldaduak inguruan ziren bitartean, beraiek gordeta

    Maria Pilar Beloki Ormazabal (1932) Andoain

    Gerra iritsi zenean, Maria Pilarrek gogoan du hegazkinak pasatzen zirela Andoaindik, soldaduak etxe inguruan ibili zirela, kalteak eragin zizkietela... Soldaduak etxean ziren bitartean, beraiek gordeta egon ziren sukaldearen azpiko zulo ezkutu batean. Bi aste inguru egon ziren gordeta; eta, Frantziara alde egitekotan egon ziren arren, azkenean, etxean geratu ziren.

  • Maria Pilar Beloki Soldaduek etxean utzitako arrastoa

    Maria Pilar Beloki Ormazabal (1932) Andoain

    Soldaduak etxetik igaro zirenean, kalte handiak eragin zituzten, eta zeukatena lapurtu.

  • 1016 Gerra denborako pasadizoa

    Angeles Arantzeta Alberdi (1917) Maria Luisa Arantzeta Alberdi (1919) Elgeta

    Gerra denboran, eskola amaitu zitzaien. Angelesek pasadizo bat kontatzen du.

  • Pilar Txopitea Bonbardaketak iraun zuen artean Arratzun I

    Pilar Txopitea Uribarri (1924) Gernika-Lumo

    Bonbardaketak iraun zuen artean baserrian egon zen, Arratzun. Antzinako etxe bat erre gabe geratu zen, eta aitak eraberritu zuenean, hara joan ziren. Ez zegoen ezer, zorriak bakarrik. 12 urte zituen Arratzura joan zirenean, familiakoek ez zieten uzten Errenteriara itzultzen, han hobeto egongo zirelakoan.

  • Maria Pilar Cia Emakumeek ez zuten militarrekin ezkondu nahi

    Maria Pilar Cia Gaztelu (1938) Tomas Cia Gaztelu (1933) Baztan

    Emakumeek ez zuten militarrekin ezkondu nahi. Amerikano asko ere ibili ziren inguruan Elizondo inguruan. Hauek hemen ezkondu ziren.

  • Fermin Belamendia Soldaduak etxean izan zituzteneko janaria

    Fermin Belamendia Arrillaga (1929) Andoain

    Soldaduak izan zituzten etxean gerra garaian. Soldaduek janari pila bat ekarri zuten; eta, gero, dena udaletxera jaitsi behar izan zuten. Janaria ez zen falta izaten orduan. Behin, soldaduak baserriko txekorra eramaten saiatu ziren; baina buruzagiak itzuli egin zien.

  • Fermin Belamendia Soldaduak etxean, eta senideak oilaskoak lumatzen

    Fermin Belamendia Arrillaga (1929) Andoain

    Soldadutzara joan aurretik, Ferminek lau hitz bakarrik zekizkien gaztelaniaz. Gerra garaian, bi bandoetako soldaduak izan zituzten etxean; eta soldadu haiekin beti euskaraz hitz egiten zuten. Soldaduak etxean zituztenean, oilaskoak lumatzen ematen zuten eguna Ferminek eta anaiak; oilasko haiek soldaduentzat izaten ziren.

  • Fermin Belamendia Soldaduek kontserbako janaria ekartzen zuten

    Fermin Belamendia Arrillaga (1929) Andoain

    Gerra garaian, soldaduak izan zituzten etxean. Soldadu haiek janari asko ekartzen zuten etxera, baina gehiena kontserbakoa. Soldaduak etxean edukita, ez zuten dirurik irabazi.

  • Juan Bautista Arruti Labordeko maisuari entzundakoa

    Juan Bautista Arruti Iturriotz (1925) Andoain

    Labordeneko Juan Jose Olabe maisuari entzundako gerrako pasadizo bat kontatzen du. Gizon batek beste bat salatu zuen: gizonak hil aurretik konfesatzeko baimena eta nork salatu zuen jakitea eskatu zien soldaduei. Antza, salatzaileak 1.000 duroko zorra zuen gizonarekin, eta horregatik salatu zuen. Soldaduek salatutako gizona bizirik utzi zuten, eta haren izan eman zuenaren bila joan ziren. Gertaera Lasarten pasa omen zen.

  • Joxe Mari Zinkunegi Agirre Instrukzioak

    Joxe Mari Zinkunegi Agirre (1932) Julian Zinkunegi Agirre (1930) Lizartza

    Gerra denborako oroitzapenak. Erreketeek instrukzioak irakasten zizkien plazan, eskolatik atera eta gero. "Txapel gorriak".

  • 1113 1936. urtean egin zuen debuta

    Migel Gallastegi Ariznabarreta (1918) Eibar

    1936ko ekainaren 29an debutatu zuen, Marinoren aurka. Handik bi hilabetera, gerra hasi zen. Gerra sasoian, Marinoren aurka jokatu zuen berriro. Gerora, partida gehiago izan zituen. Astelena pilotalekua gerrako soldaduen jantoki bihurtu zuten.

  • 382 Argazkiak egoeraren lekuko

    Emilio Azurmendi Agirre (1936) Eibar

    Milizianoak jana-eta eskatzera joaten ziren, zazpi hilabete bat pasa zituzten bertan. Garai hartako biltegia zena, gaur egun, oraindik hor dago. Argazki batzuk erakusten ditu garaiko egoera azaltzen dutena, bertakoa zein Arratekoa.

  • 1556 Umetan, Azpeitian

    Imanol Larrea Aranguren (1934) Donostia

    Etxean jaio zen, Matia kalean. Aita frontera joan zen, Euzko Gudarostea sortzera. Ama eta biak Azpeitira joan ziren; arreba gerra garaian jaio zen. Euskara ere hangoa du. Gero ere asko joaten zen Azpeitira. Donostian ez zen euskaraz hitz egiten kalean.

  • Tomasa Urien Donostiar asko babes bila Durangora

    Tomasa Urien Intxausti (1926) Durango

    Tomasaren jaiotetxean kalte handiak egon ziren gerra denboran. Erreka izkinako arbolapeetan gordetzen ziren bonbardaketetan. Donostiatik jende asko etorri omen zen babes bila Durangora. Kaleko etxeetan eta komentuetan ere hartu zuten jendea.

  • Tomasa Urien Lukuko tunelean pasatutako orduak gogoan

    Tomasa Urien Intxausti (1926) Durango

    Gurasoak egunero joan ziren Luku eta Garaitik ganaduak gobernatzera etxera iluntzean. Lukuko tunelean pasatu zituen ordu luzeak gogoan ditu. Durangoko kanposantu ondoko landak metrailatu zituzten abioietatik.

  • Felisa Urzuriaga Gerra garaian, sei hilabete etxetik kanpora

    Felisa Urzuriaga Ugarteburu (1928) Eibar

    Gerra sasoia bizi izan bazuen ere, gaztetxoa zen. Gogoratzen dituen apurrak kontatzen ditu. Santa Kurutzen kanoia zegoen, elizatik albora. Gerra sasoian etxetik ez ziren irteten, tiroak gogoratzen ditu. Gerora, etxetik atera zituzten eta Iturrao ("Itturrua") baserrira joan ziren. Sei hilabete egin zituzten "Itturruazpikoan". Felisaren aita, berriz, Azpiri baserrian egon zen ganaduak bertara eraman zituztelako.

  • Dolores Egues2 Errepublikanoak fabrikara material bila

    Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

    Aita zaintzaile moduan ibiltzen zen paper-fabrikan. Gauez, bakarrik zegoela, errepublikanoak etorri zitzaizkion mantak, papera, gasolina eta abar eskatzera. Gero jakin zuen produkzioko zuzendariak esan ziela norengana jo material bila. Zuzendaria bera ihesi joana zen eta gehiago ez omen zen itzuli fabrikara.