Gerraren eragina

  • “Pelayo”ak

    Vicente Miranda Mundiñano (1927) Etxarri Aranatz

    Haurrei ere, soldaduz jantzi, eta instrukzio modukoa ematen zieten, haur errekete hauek “pelayo”ak ziren. Etxarrin ere egin zuten.

  • Guda garaiko bizitza

    Jose Miguel Arbizu Lizarraga (1932) Etxarri Aranatz

    Guda garaian, bere aitak eta bere senideak marrazketa lineala zekiten. Ez zuten lur asko, baina eskolara joan ziren. Guda garaian, bere gurasoak Bizkaira joatea erabaki zuten. Arrigorriagan bizi izan ziren familia guztia. Bere aitak kiste bat zuen, operatu egin zuten, eta handik hilabete ingurura hil zen enbolia baten ondorioz. Jose Miguelek bederatzi urte zituen. Orduan, berriz bueltatu ziren baserrira.

  • Karmenen anaiak gerrara joan ziren

    Karmen Goñi Insausti (1921) Etxarri Aranatz

    Karmenen lau anaia gerrara joan ziren. Aita hil zenean Karmenek 12 urte zituen.

  • Gerra garaia Etxarrin

    Karmen Goñi Insausti (1921) Etxarri Aranatz

    Gerra garaian, ilundu ondoren ez ziren kalera ateratzen. Erreketeak ibiltzen ziren herrian. Neskatoei ilea moztu zieten.

  • Gerra garaia

    Katalina Tabar Juanche () Etxarri Aranatz

    Gerra garaian, beraiek ez zuten behar handirik pasa. Bere aita amerikarra zen, eta beti izan zuten jatekoa.

  • Gerra garaiko kontuak

    Jose Mari Razkin Agirre (1932) Etxarri Aranatz

    Gerra hasi zenean Jose Marik lau urte zeuzkan. Ezkilak jotzen zituzten herriren bat hartzen zutenean. Bere aitak guardiak egiten zituen gauean.

  • Karlistak

    Jose Mari Razkin Agirre (1932) Etxarri Aranatz

    Etxarrin gehien bat Karlistak ziren. Aguazilak gizonei deitzen zien guardiak egiteko gauean.

  • Guda garaiko gauzak

    Rafaela Ijurra Ganboa (1928) Etxarri Aranatz

    Guda garaian, hiru emakumeri ilea moztu zieten astoei mozteko guraizeekin. Simara ere bota zituzten gazte asko.

  • Pello Iribar Perurena Miliarrak umeei instrukzioa irakasten plazan

    Pello Iribar Perurena (1924) Amasa-Villabona

    Umeak militarrez jantzi eta instrukzioa erakusten zieten. Plazan egoten ziren; nola ibili eta taldean nola joan ikasten zuten. Besteak azpian hartzen zituzten, beldurra eragiteko.

  • Anjel Alberdi Gerra zela eta, maisuak alde egin

    Anjel Alberdi Aldalur (1930) Azpeitia

    Etxean kuadrilla handia ziren. Eskolan auzoko eskola-etxe batean ibili ziren, eta han zebiltzala atera zen gerra. Marista bat zuten maisu, eta hura joan zenean eskola gabe geratu ziren. Gerora beste maistra gazte bat izan zuten, Claudia. 11 urtera arte ibili ziren eskolan, komunioa egin arte.

  • Mikel Salaberria Langile batailoiak: militarrak herrian

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Langile batailoietako presoekin ez zuten harreman handirik. Ezin zuten asko mugitu, kontrolatuta zeuden. Herrian militarrak ibiltzen ziren; etxeetan egiten zuten lo. Gure Bordan egoten ziren. Arropa eta jatekoa herrian zituzten, eta soldaduek mandoekin igotzen zituzten.

  • Gerra garaia

    Asuncion Razkin Imaz (1926) Etxarri Aranatz

    Etxarrira ez zen gerra ailegatu, baina mugimendukoen kuartela egon zen, eta soldaduak etortzen ziren eskopetekin. Emakume batzuei ilea moztu zieten, eta gizon batzuk Urbasa aldera eraman zituzten. Andre asko senarrik gabe geratu ziren.

  • Jesus Amado Larraza Gerra Zibila Etxarrin

    Jesus Amado Larraza Lizarraga (1918) Etxarri Aranatz

    Gerra Zibilak Etxarrin giro ezin txarragoa jarri omen zuen. Ezin ikusiak eta mendekuak ugariak izan omen ziren. Halako herri txikia izanik ere 13 bat fusilamendu izan omen zirela adierazten du. Horietako bi kontatzen ditu, Altsasuko Barberito izenaz ezagutzen zutenarena eta basoan lanean ari zen mutil batena, Murillo izeneko harroputz baten mendeku ergela (zergatia kontatzen du). Emakume batzuei ilea moztu ere egin zieten. Erreketeek bere etxe ondoko Maritxu izeneko emakumeari nola moztu zioten deskribatzen du.

  • Aurora Baskaran Gerran gaixo

    Aurora Bascaran Martínez (1933) Concepción Martínez Fuldain (1908) Eibar

    Gerra Zibila hasi ondoren, Bartzelonan zeudela Aurora elgorriaz gaixotu eta ospitalean egon behar izan zen bakarrik, kutsakorra zenez eta gerra garaia izanik Concepcion ere ezin zitekeen gaixoarekin egon.

  • Asun Anguera Illarramendi Bizimodu aldaketa

    Asun Anguera Illarramendi (1928) Jose Sarasua Gorrochategui (1923) Eibar

    Gerraostean hasieran bizimodua ez zen asko aldatu, goseteaz gain bizimodua antzera mantendu zen. Hala ere, gerra egun batetik bestera eztanda egin zuenez aldaketa bat batekoa izan zela azaltzen dute Jose eta Asunek.

  • Gerra garaiko janaria

    Juan Flores Galarza (1926) Etxarri Aranatz

    Gerra garaian, miseria handia bizi zuten. Olio bila joaten ziren Arbizura.

  • Gerra garaiko kontuak I

    Antonia Mendiola Larrañaga (1921) Etxarri Aranatz

    Gerra ondoren urtero garia, artoa, babarrunak... kentzen zizkieten. Ez zieten uzten Gipuzkoara pasatzen. 10etan korneta jotzen zuten, eta ezin ziren etxetik atera. Soldaduak etxeetan egoten ziren lotan.

  • Gerra garaia

    Esther Mañeru Igoa (1929) Etxarri Aranatz

    Soldaduz betetako kamioiak pasatzen ziren Etxarritik. Herriko etxe batean gosaria prestatzen zuten soldaduentzako.

  • Gerra garaiko bizitza

    Esther Mañeru Igoa (1929) Etxarri Aranatz

    Gerra garaian, sorora joaten ziren lanera. Ile luzea zuten andreei moztu egiten zieten, eta iraindu egiten zituzten. Garai gogorra izan zen.

  • Encarna Yarza Zendoia Gerra urteak, tristeak

    Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona

    Gerrako urteak tristeak izan ziren. Mutilak falta ziren, eta berririk ez zuten. Eskutitzak idazten zituzten; zentsura pasatzen zuten. Erdaraz idazten zuten, hala baitzeuden ohituta. Soldadu joandakoak bisitan etortzen ziren. Soldadu andaluzak Amasako etxeetan hartu zituzten. haiek ez zuten gerrako kontu asko esaten.