Gerraren eragina

  • Juana Elorza Beitia Gerran bala artean eta jateko barik

    Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

    Gerran Duranara joan ziren. Legutio ingurua hartuta zegoen eta astebete pasatu zuten tiro artean jateko barik, behiaren esnearekin bakarrik. Etxean egoten ziren soldadu batzuek ematen zieten ogia. Beste auzo bateko etxe batera ere joan ziren eta han egoten ziren kortan ohol batzuk jarrita baletatik babesteko errezatu eta errezatu.

  • Juanita Neba preso

    Juanita Irigoras Zabala (1917) Gernika-Lumo

    Guardia zibilak dendarik denda joaten ziren jeneroa eskatzen. Bere neba Gaztela aldean hartu zuten preso; fusilatzeko zituztela, hegazkin bat hurbildu eta alde egitea lortu zuten. Urte askoan egon zen Valentziako langile-batailoietan, okindegi batera eraman zuten lanera; ogirik ez zitzaion falta, behintzat, lodituta bueltatu zen-eta.

  • Claudio Zabala Saraspera jateko bila

    Claudio Zabala Kaltzada (1922) Gernika-Lumo

    Bonbardaketan Lurgorrin egon ziren. Ama, aita, anaia bat eta bera gelditu ziren etxean; gainerakoak Basaurira joan ziren izeko batengana. Saraspera joaten ziren jatekoaren bila. Militarrek ematen zuten jatekoa.

  • Claudio Zabala Asturiarrek nahi zutena egiten zuten

    Claudio Zabala Kaltzada (1922) Gernika-Lumo

    14 urte bete orduko hasi zen Talleres Gernikan lanean; bonbentzako piezak kargatzen zituzten. Urte askoan ibili zen bertan beharrean; baserriko lanarekin uztartzen zuen. Bonbardaketaren ostean, asturiarrak sartu zirenean, nahi zutena egiten zuten: beraien aitari gabardina eskatu, Arangoiti baserrian txahalak kendu...

  • Iñaki eta Rosarito Aita juntetxeko atezaina

    Iñaki Solaguren Basabe (1930) Gernika-Lumo

    1930. urtean jaio zen Gernikako arbola ondoan. Bere aita juntetxeko atezaina zen eta komentu ondoan bizi ziren. Bonbardaketa ostean, postua kendu zioten. Gernikako arbolako orriak prestatzen zituen saltzeko. Aita atxilotu egin zuten eta 8 hilabetez izan zuten preso. Aita lan barik gelditu zenean, etxekoek beharrean hasi behar izan zuten: josten, alpargatak egiten... Gernikan lantegi eta lanpostu asko egon ziren eta horrek asko lagundu zuen.

  • Iñaki eta Rosarito Beraien etxeari ez zioten eraso egin

    Iñaki Solaguren Basabe (1930) Gernika-Lumo

    Bonbardaketa aurreko akordu gutxi dute. Iñakik bonbardaketa egunean bizitakoa kontatzen du. Beraien etxea ez zuten ukitu eta hainbat pertsona joan ziren beraienera gau hartan; gogoan du arroza jan zutela.

  • Iñaki eta Rosarito Etxean kanpoko jendea

    Rosarito Gabiola Arbulu (1931) Gernika-Lumo

    Rosaritoren etxea guztiz suntsituta gelditu zen bonbardaketaren ondorioz. Beraien etxean Donostiako soldadu batzuk egon ziren eta bere gurasoak haietako baten gurasoengana joan ziren gero Donostiara.

  • Julio Onaindia Gudarien egoera tamalgarria

    Julio Onaindia Landeta (1924) Gernika-Lumo

    Gerra hasieran, aitagaz Mendatara ogia eroaten joan ziren batean, handik gudariak hartu zituzten autoan Gernikara ekartzeko. Guztiz errendituta zeuden, penagarria zen haien egoera. Egoera hark sortutako beldurrak eraginda, aitak ere alde egitea erabaki zuen.

  • Kontxi Zorrozua Ohean zeudela hasi ziren etxea botatzen 3 familia kalean utziz

    Kontxi Zorrozua Zabaleta (1926) Gernika-Lumo

    Gorriak pasatakoak dira. Bere jaiotetxea, "Piñu" baserria, beraiek ohean zeudela hasi ziren botatzen. Lurrak eta baserria kendu eta sindikatuko etxeak eraiki zituzten bertan. "Bigarren ospitalea" deitzen zioten etxeari, gerran eraildako osabaren 5 umeak eta alarguna ere beraienean bizi ziren-eta; guztira 3 familia.

  • Serapio Undabarrena Milizianoak baserriak errekisatu arren, auzolanean aurrera

    Serapio Undabarrena Meabe (1930) Gernika-Lumo

    Milizianoek auzoko etxe batzuek errekisatu eta ganadua eta tresneria ugari eraman zuten beraiekin. Aita inguruko baserrietako jendeari laguntzen ibiltzen zen, denen artean erosten zituzten behiak, ermandadearen bidez. Goserik ez zuten pasa, baserrian beti zegoen zerbait jateko, berdurak, taloa...

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Soldaduek baserria hartu

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Mari Karmenek sei-zazpi urte zituela etorri zen gerra. Gerra sasoian soldaduak sartu zitzaizkien etxera, eta alde egin behar izan zuten handik. Zuloeta baserria soldaduen kuartela izan zen denbora batez. Amaren senide batzuen baserrira joan zen familia. Han gau bat egin, eta, gero, Xemeingo sakristauaren etxean egon ziren sei hilabetean. Sakristaua beraien esne-bezeroa zen.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Sei hilabeteren ostean, baserrira bueltatu

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerra denborako kontuak. Sei hilabete egin zituzten etxetik kanpo. Soldaduek baserria utzi zutenean, etxera bueltatu ziren. Soldaduek etxea apurtuta utzi zuten. Etxe aurreko patina (putzua) munizioz beteta utzi zuten.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Jateko kontua gerra denboran

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerra denborako kontuak. Xemeingo sakristauaren etxean egon ziren denboran, Mari Karmenen aitak behiak eduki zituen. Larrera eramaten zituen jatera. Bildutako esnea ingurukoen artean banatzen zuten. Soldaduek menditik ekartzen zituzten eurei soberan gelditutako hondarrak, eta aitak horrekin hazten zituen txerriak. Sakristiaren atzean egoten ziren txerriak. Denbora hartan galarazia zegoen txerriak hiltzea. Aitak, ordea, ezkutuan hiltzen zituen, eta inguruko guztiak mantentzen ziren haregaz.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Soldaduei jatekoa prestatu behar

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerra denborako kontuak. Zuloeta baserrira soldaduak sartu zireneko kontuak. Soldaduek auzotik lortutako oiloak ematen zizkioten Mari Karmen amari, eta amak jatekoa prestatu behar izaten zien. Ganadu batzuk beraiekin eraman zituzten Xemeinera, eta beste batzuk, berriz, senide batzuen baserrira.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Galtzerdiak egiten, soldaduek erosteko

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Xemeinen egon ziren denboran, ama eta beste emakume batzuk artilea egin eta galtzerdiak egiten zituzten. Gero, soldaduek erosten zizkien galtzerdiak. Soldaduek soberan gelditutako jatekoa ematen zien, txerri-jana.

  • karmele esnal Karmelek irekitako ikastola

    Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

    Pisu bat alokatu zuen Karmelek Donostiako erdigunean, Elvira Zipitriak jaso ezin zituen adin tarteko umeak hezteko. Elviraren metodologia jarraitu zuen berak.

  • karmele esnal Ikastolara polizia joan zenekoa

    Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

    Behin polizia joan zen Karmelek ikastola zuen pisura. Lagunen seme-alabak zirela esan zuen. Material didaktiko gisa Xabiertxo erabiltzen zuten, edo honen kopia mekanografiatuak.

  • Teodoro Mujika Baserritarrek uzta eman beharra

    Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

    Jasotako uztaren zatirik handiena eman behar izaten zuten baserritarrek. Errotak ere itxi egin zituzten. Jende asko hil zen goseak eta gaixotuta.

  • Teodoro Mujika Gerraosteko gosea

    Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

    Gose handia pasa zuten 40-41 urteetan. Errazionamenduan pasa zituzten hamar urte, oliorik gabe, eta ogi gutxirekin.

  • Bonbak Ondarroan

    Arrantza Ondarroan 3 () Ondarroa

    Gorriek Ondarroara bonbak botatzen zituztela oroitzen dute. Aita gerrara joan zen ama haurdun zela. Umea jaio eta urte bat eta erdi zuela itzuli zen aita etxera. Ama berriro arraina saltzen hasi zen.