Gerraren eragina

  • Gerra ostean, maistra eta abadeak aldatuta

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Gerra ostean, dena erdaraz egiten hasi ziren eskolan. Aldaketa bat-batekoa izan zen. Maistra eta abadeak aldatu egin zituzten.

  • Nebaren hilketarengatik, ama gaixo

    Benantzia Azkueta (1896) Galdakao

    Bederatzi neba-arreba ziren. Arotza zen gerran hil zioten neba. Penarengatik beraien ama gaixotu egin zen. Bera Cantabrica lantegian egon zen, ahizparekin, babestuta.

  • Eskolak non zeuden

    Benantzia Azkueta (1896) Galdakao

    Eskolak non zeuden kontatzen du. Herriko bat apezpiku egin zuten eta gerra garaian hil egin zen. Asturiasko jende asko zegoen Galdakaon. Gerra garaian haiek kalte handia egin zutela dio.

  • Peli Romarategi Etxean beharra zegoela eta lanean hasi behar

    Peli Fernandez de Romarategi Lanas (1922) Gasteiz

    Gerra hasi arte ibili zen ikastolan. Gero lanean hasi behar izan zuen, etxean beharra zutelako. Hotel batean mandatari gisa ibili ondoren, Agirre familiak Aiztogile kalean zuen aroztegian hasi zen lanean eta han ikasi zuen ogibidea.

  • Luzia Inzunza Gerra garaian ezin lurra landu

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Gerra sasoian, ezin zuten ortua landu, baina bazuten zer edo zer: patata, artoa... Errotara goizean goizetik edo gauean joan behar izaten zuten. Egunez, erasotuak izateko arriskua izaten zuten.

  • Luzia Inzunza Soldaduei arropak josi behar

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Etxea soldaduz beteta izan arren, etxe aurrean beste aldekoei arropak josi behar izaten zizkieten beldurraren beldurrez. Behin, koban ezkutatuta zeudela, handik atera eta praka batzuk josi behar izan zizkion miliziano bati; estutasunak eraginda, txarto josi zizkion eta haserretu egin zitzaion.

  • Bittori Zapiain Guardia Zibila etxea arakatzen

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Bittorik oroitzen du Guardia Zibilak nola arakatzen zuen baserria, koltxoiak zulatuz eta oheak deseginez. Beste garai batean, babarruna, artoa eta patata eman behar zen udaletxean. Aitak meta barruan babarrunak ezkutatu zituen.

  • Bittori Zapiain Astigarragako etxe batean ezkutatuta

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Gerra garaian, Bittoriren amak familia Andoainera eraman nahi izan zuen, baina baserritik herrira jaistean, herriko bizilagun batek haren etxean gorde zituen herritik irtetzea oso arriskutsua baitzen.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Michelin militarizatuta

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Jende asko gerrara joan gabe gelditu zen, Michelin militarizatu egin zutelako. Industriak Lasarte salbatu du Rafaelentzat.

  • Juan Larreina Aita bankura bueltatu lanera

    Juan Larreina Arreitunandia (1937) Mutriku

    Donibane Lohitzunera ihes egin aurretik, Juanen aitak bankuen egiten zuen lana. Handik bueltatzean, bankuan lanean hasteko "certificado de buena conducta" eskatzen zioten. Agiria nola lortu zuen kontatzen du.

  • 277 Ekonomia gerra garaian

    Natalio Juaristi Aranburu (1912) Bergara

    Gerra irten zenean, kontadorea zen enpresan. Grebak. Langabe zeudenei guztien artean laguntzen zieten.

  • 182 Batailoiak baserrietan

    Luis Aranzabal Gabilondo (1922) Bergara

    Batailoikoek tratu ona izaten zuten baserrikoekin. Inguruko herrietako jendeak osatzen zituen batailoiak. Luisen familiaren baserrian izandako batailoiak nor ziren, eta non eta nola egon ziren azaltzen du.

  • 182 Batailoiak eta ganadua

    Luis Aranzabal Gabilondo (1922) Bergara

    Batailoiak baserrian zeuden bitartean, ganadua egunean zehar kanpora ateratzen zuten, arriskutik aldentzeko. Bukaeran, ganadua kendu egin zieten. Soldaduek ordaindu egiten zuten jaten zutena, nahiz eta diru horrek geroago baliorik izan ez.

  • 182 Batailoia baserrian zegoen bitarteko soro-lanak

    Luis Aranzabal Gabilondo (1922) Bergara

    Soldaduak etxean eduki zituzten bitartean, gauez ereiten zuten garia; eta artoa eta babak ere bildu zituzten. Arriskutsua zen soroan lanean ibiltzea. Lanean zebiltzala hil zituzten bi pertsona aipatzen ditu.

  • 182 Janaria batailoia baserrian zegoen bitartean

    Luis Aranzabal Gabilondo (1922) Bergara

    Gerrako 7 hilabete zail haietan, lurra lantzen segitu behar izan zuten nola edo hala. Bergarara, hala ere, ez ziren jaisten saltzera, hartuta baitzegoen. Baserrian zerbait falta zenean, soldaduei eskatzen zieten, eta astean behin hornidura ekartzen zieten gurdizainek. Gurdizainak baserritarrak izaten ziren, eta karga eramateko edozein baserritako astoak hartzen zituzten. Soldaduei ez zitzaien janaririk falta izan.

  • Agustina Mujika Intxausti Gerra: beldurra eta heriotza

    Agustina Mujika Intxausti (1922) Idiazabal

    1936an, gerra iritsi zenean, gogoan du etxean ikusi zuena. Mutil batzuk etorri ziren beraien etxera, gaua pasatzeko leku eske. Beldurra pasa zuten orduan. Gerora, anaia zaharrenak soldadu eraman zituzten; eta anaia bat hil egin zen gerran.

  • Joxe Mari Gorrotxategi Gerra giroa umeen ikuspegitik

    Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa

    Tolosan gerra oso azkar bukatu zen, egun gutxi batzuetan nazionalak sartu ziren eta. Gerra aurretik talde politiko asko zeuden Tolosan. Gerra garaian umea zen, baina gauza bitxiak gertatzen ari zirela jakin zuen. Checa komandantea Tolosako sarreran hil zutela ere jakin zuten.

  • Margari Goia Soldaduei txistuka

    Margari Goia Artola (1946) Lezo

    Soldaduak Jaizkibel aldeera joan ohi ziren, hala zenean, jendea kalera atera eta txistuka aritzen ziren.

  • 807 Portugesak mugan

    Inaxi Irastortza Artola (1914) Oiartzun

    13 urterekin, Fonda San Martzialen neskame. Portugesak Fonda San Martzialen. Portugaldik alde egin eta Frantziara joaten zirenak. Harraskan aritzen zen lanean.

  • Margari Garbizu Gerra denboran kamioietatik platanoak eta kokoak hartzen zituzten

    Margari Garbizu Aranburu (1927) Lezo

    Kamioak aldapa gora joaten zirenean Trintxerpetik Donostia aldera, motel joaten zirela aprobetxatuz, janaria hartzen zuen jendeak.