Gerraren eragina
-
Irratiarekin parrandan eibartarrekin
Teresa Aranguren () Berriz
Gerra garaian gaupasa egin zutenean, erromerian, eibartarrek ekarritako irratiarekin, nortzuk ibili ziren kontatzen du. Pantaleonenean gramola zegoenean, dantzan ibiltzen zen.
-
Gerra garaian, herritarrak esne eske
Teresa Aranguren () Berriz
Gerra garaian, esne bila etortzen zitzaizkien batzuk etxera. Orduko pasarte barregarria kontatzen du.
-
Aita ezkutuan eta denak beldurrez
Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz
Gerra sasoian, aita ezkutuan zegoela, Bernardina izeneko eibartarra joaten zen etxera umearekin. Umeak aita ikusi zuen ohepean. Beldur sakona sentitzen zuten. Ama Eibarrera joaten zen lanera.
-
Herrian musikarako zaletasun handia
Mikaela Urkiola Usabiaga (1923) Santos Urkiola Usabiaga (1921) Beasain
Jaiegunetan, musika egoten zen. "Ttunttune". Musika Banda. Beraiek gazte zirenean, gerra piztu eta bizimodua asko aldatu zen. Orfeoia.
-
Auzoko neska-mutilen ibilerak gerra garaian
Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara
Sagastietxea. Gerra garaian, auzoko neska-mutilak bertan elkartzen ziren eta gramofonoa entzuten zuten. Familia nolakoa zen. Lursail handien jabeak.
-
Pospolinetako erretratua I
Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain
Gerra sortu zenean, ehule jantzia, pospolinetakoa, aitak zaku batean sartu eta erre egin zuen. Bera negarrez. Erretratua erakusten du. Pospolinak eta ezpata dantzariak.
-
Dokumentatu barik zegoelako kartzelara
Felipe Martitegi Iturrioz (1919) Muxika
Kantabriako Ampuero herrian morroi lanetan zebilela, milizianoek dokumentuak eskatu zizkieten, baina 16 urte zituenez ez zuen dokumenturik. Hori dela-eta, Santoñako kartzelara eraman zuten. Santanderreko Sardineron egon zen Eusko Jaurlaritzako egoitza eta bertara joan zen dokumentu bila.
-
"Kukue" esaten zioten maistrari
Claudio Lejarreta (1925) Berriz
Gerra hasi zenean, anaia soldadu joan zen eta aita kartzelan sartu zuten. Behiak zaintzen ibiltzen zenez, eskolara gutxi joaten zen. Maistrari "kukue" esaten zioten. Bere gelakideei buruzko kontuak aipatzen ditu.
-
Carmen Torres maistrarekin instrukzioa
Claudio Lejarreta (1925) Berriz
Carmen Torres maistra Bilbotik etortzen zen eta egunkaria irakurtzen zien. Diktaketa egiten zuten eta ondoren instrukzioa egitera behartzen zituzten.
-
Amarentzat bizimodu gogorra
Claudio Lejarreta (1925) Berriz
Ama bizi guztia negarrez ibili zela kontatzen du. Bizi guztian errenta ordaindu beharra izan zuen. Aitari isuna ipini zioten. Ama Eibarko azokara joan zen behin eta hamar pezetarekin itzulita, pozik.
-
Soldaduak etxean
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Lehenengo Bilbora eta gero Zallara joan ziren ihesi gerra garaian. Jesusen emaztea ez zen inora joan; bere etxean soldadu zaurituak artatzen zituen medikuak.
-
Gerra garaian morroi
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Morroi egon zenean egiten zituen lanak aipatzen ditu. Xentimorik ez zuen ikusi urtebetean. Handik Soraluzera joan zen lanera.
-
Gerra garaian herri giro eskasa
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Aita eta ama kartzelan zituela, ez zuen lagunik izan. Morroi zegoen eta ez zuen inor ikusten. Denak beldurtuta ibiltzen ziren. Gogoan du berba zatarrak esan zizkiotenekoa.
-
Gerra aurretik, bizimodu ona; ondoren, miseria
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Gerra aurretik, ondo bizi ziren etxean. Debara joaten ziren hondartzara, maiatzaren lehenean Eibarrera joaten ziren... Gero, miseria ezagutu zuten.
-
Aita kartzelatik bueltan, denekin ondo
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Aitak kartzelatik bueltan ere umore onarekin jarraitu zuen. Aitita errekadista zen eta diru asko zeukan gerra aurrean, baina ezer gabe geratu zen gero.
-
Maizterrak etxeetatik bota zituzten
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Gerra garaian maizterrak atera egin zituzten etxeetatik. Hainbat adibide ematen ditu.
-
Soldaduen egonaldia baserrian
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Jesusen emazteak kontatzen du milizianoak, gudariak apaiza eta medikua egon zirela etxean gau batez. Frankistek egonaldia egin zuten etxean.
-
Julian maisu falangista
Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz
Itaurrean aritzen zen aitarekin eta eskolara gutxi joaten zen. Lehenengo udaletxean eta gero Odiagarekin ibili zen. Julian izan zuen maisu, elorriarra, falangista. Gogorra zela dio.
-
Nazionalak Muxibarren
Esteban Etxabe Arregi (1927) Arrasate
Muxibar baserrian nazionalak egon ziren. Bertan zeuden kanoiak, eta handik tirokatzen zuten Untzillara (Aramaio), Muru gainera, Udalara eta Elorrio aldera.
-
Militarrak etxean
Kristina Arregi Egidazu (1928) Arrasate
20 soldadu inguru egoten ziren etxean. Jatorduak beraiek prestatzen zituzten, baina ofizialek etxeko bi logelatan egiten zuten lo; tropak ganbaran, lasto eta garo artean. Kristinak esku-bonbak bere eskuetan eduki zituen.