Gerraren eragina

  • Anjeles Garai Arregi Militarrek etxetik irteteko agindua

    Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate

    Latorre jenerala auzoko Etxezarreta baserrira etorri zen. Bertako jauna zaldi gainean ibiltzen zen bere lursail zabaletan. Egun batean, Latorre jenerala Zeleta baserria ikustera joan zen; eta, hurrengo egunean, etxetik alde egin behar izan zuten. Oñatira joan ziren.

  • Anjeles Garai Arregi Lehenengo tiroketak

    Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate

    Ama kaletik ihesi etorri zen orga gainean zutik. Umeak eskolatik bidali zituzten. Anporreta aldetik botatzen zituzten tiroen artean iritsi ziren etxera. Anaia bi gudariekin joan ziren.

  • Anjeles Garai Arregi Gerrak familia sakabanatu

    Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate

    Gerra garaian, amandrea, gurasoak, hiru anai-arreba eta izeba soltera bat geratu ziren etxean. Beste hiru osabek hanka egin zuten, senide bat fusilatu zutenean.

  • Julian Azkarraga Frontea etxe albora

    Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

    Julianek zortzi-bederatzi urte zituela, frontea nola ezarri zen gogoratzen du. Etxean sartu eta Bilbora zihoazela esaten zuten soldaduek. Etxean ezkutuan zeudela, kanpoan entzuten zituzten laguntza eske. Elorriora ihes joan behar izan zuten eta zazpi hilabete pasa zituzten bertan.

  • Julian Azkarraga Elorrion frontea pasa arte

    Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

    Frontetik etxera itzuli zirenean, etxea nahiko kaskartuta zegoela oroitzen du Julianek. Elorrion zeudela, baserrira joan eta artoa biltzen jarraitu zuten, negu ona egin zuen-eta. Bildutako artoari esker, taloak egin eta ez zuten goserik pasatzen. Elorrion zeudela, bizimodua ateratzeko aitak lan batzuk egiten zituen batzuetan eta amak galtzak egiten zizkien soldaduei.

  • Enrique Franco Eibar gerraren ondorioz suntsituta

    Enrique Franco Albizuri (1925) Eibar

    Gerran Eibar suntsituta gelditu zen. Gerra bukatu eta gero bost-sei urtetan Eibarren obrak egin ziren. Poliki-poliki hazten joan zen.

  • Lorenzo Zabala Gerra denboran kaleak jolas-leku

    Lorenzo Zabala Suinaga (1927) Eibar

    Gerrak iraun zuen bitartean ez zuten eskolarik izan. Dena apurtuta zegoela gogoratzen du baina, umeak zirenez, gertatzen zenarekin jabetu gabe, eraitsitako etxeen artean jolasean ibiltzen zirela kontatzen du.

  • Maitxo Larrañaga Anaia Eibarrera oinez lanera gerra sasoian

    Matxo Larrañaga Iturbe (1919) Azkoitia

    Gerra sasoian anaia bat kartzelan egon zen. Bestea Eibarrera joaten zen lanera, oinez. Azkoitiar batzuen etxean pasatzen zuen astea, apopilo.

  • Ignazia Llodio Bengoa Gerra denborako kaleko giroa

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra denboran, kalean zer giro zegoen kontatzen du. Kalean isil-isilik ibili behar izaten zen, goiz erretiratzen zen jendea.

  • Gerra ostean, maistra eta abadeak aldatuta

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Gerra ostean, dena erdaraz egiten hasi ziren eskolan. Aldaketa bat-batekoa izan zen. Maistra eta abadeak aldatu egin zituzten.

  • Nebaren hilketarengatik, ama gaixo

    Benantzia Azkueta (1896) Galdakao

    Bederatzi neba-arreba ziren. Arotza zen gerran hil zioten neba. Penarengatik beraien ama gaixotu egin zen. Bera Cantabrica lantegian egon zen, ahizparekin, babestuta.

  • Eskolak non zeuden

    Benantzia Azkueta (1896) Galdakao

    Eskolak non zeuden kontatzen du. Herriko bat apezpiku egin zuten eta gerra garaian hil egin zen. Asturiasko jende asko zegoen Galdakaon. Gerra garaian haiek kalte handia egin zutela dio.

  • Peli Romarategi Etxean beharra zegoela eta lanean hasi behar

    Peli Fernandez de Romarategi Lanas (1922) Gasteiz

    Gerra hasi arte ibili zen ikastolan. Gero lanean hasi behar izan zuen, etxean beharra zutelako. Hotel batean mandatari gisa ibili ondoren, Agirre familiak Aiztogile kalean zuen aroztegian hasi zen lanean eta han ikasi zuen ogibidea.

  • Luzia Inzunza Gerra garaian ezin lurra landu

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Gerra sasoian, ezin zuten ortua landu, baina bazuten zer edo zer: patata, artoa... Errotara goizean goizetik edo gauean joan behar izaten zuten. Egunez, erasotuak izateko arriskua izaten zuten.

  • Luzia Inzunza Soldaduei arropak josi behar

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Etxea soldaduz beteta izan arren, etxe aurrean beste aldekoei arropak josi behar izaten zizkieten beldurraren beldurrez. Behin, koban ezkutatuta zeudela, handik atera eta praka batzuk josi behar izan zizkion miliziano bati; estutasunak eraginda, txarto josi zizkion eta haserretu egin zitzaion.

  • Bittori Zapiain Guardia Zibila etxea arakatzen

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Bittorik oroitzen du Guardia Zibilak nola arakatzen zuen baserria, koltxoiak zulatuz eta oheak deseginez. Beste garai batean, babarruna, artoa eta patata eman behar zen udaletxean. Aitak meta barruan babarrunak ezkutatu zituen.

  • Bittori Zapiain Astigarragako etxe batean ezkutatuta

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Gerra garaian, Bittoriren amak familia Andoainera eraman nahi izan zuen, baina baserritik herrira jaistean, herriko bizilagun batek haren etxean gorde zituen herritik irtetzea oso arriskutsua baitzen.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Michelin militarizatuta

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Jende asko gerrara joan gabe gelditu zen, Michelin militarizatu egin zutelako. Industriak Lasarte salbatu du Rafaelentzat.

  • Juan Larreina Aita bankura bueltatu lanera

    Juan Larreina Arreitunandia (1937) Mutriku

    Donibane Lohitzunera ihes egin aurretik, Juanen aitak bankuen egiten zuen lana. Handik bueltatzean, bankuan lanean hasteko "certificado de buena conducta" eskatzen zioten. Agiria nola lortu zuen kontatzen du.

  • 277 Ekonomia gerra garaian

    Natalio Juaristi Aranburu (1912) Bergara

    Gerra irten zenean, kontadorea zen enpresan. Grebak. Langabe zeudenei guztien artean laguntzen zieten.