Gerran hildakoak eta zauritutakoak

• Aita balaz zaurituta

  Josepa Askasibar Lazkano (1918) Elgeta

  Aita zaurituta zegoen; eta, ospitalean egon ostean, Zaldibarrera joan zen beraiengana. Handik hamaika hilabetera, bala bizkarretik irteten hasi zitzaion. Orduan, Elgetako Bareño medikuak esan zion joateko berarengana, baina mediku horri bihotzekoak eman zion. Berriro etxera bueltatu ziren. Handik hamabost egunera joan ziren berriro medikuarenera eta azkenean bala atera zion, zauria zabalduta.

• Elgetan hainbat hildako

  Josepa Askasibar Lazkano (1918) Elgeta

  Zaldibarren ez zegoen erasorik, Elgetan bai. Bertan hil ziren batzuk aipatzen ditu. Bere lagun bati gertatutakoa kontatzen du, moroek abusatu nahi izan zuten. Hori gertatu eta gero, soldadu batzuek Elgetako plazan hil zuten moro bat. Bere izeko bat Talavera de la Reinan egon zen moja, eta Elgetan ibilitako soldadu bat joan zitzaion kasualitatez bertako ospitalera; soldadu hark kontatu zizkion Elgetan gertatutakoak.

• Aita ganaduari jaten ematen zebilela zauritu zuten

  Josepa Askasibar Lazkano (1918) Elgeta

  Zaldibarren bost hilabete egin zituzten. Ganaduarekin zebilela bota zioten aitari bala, jana ematen zebilela.

• Moroetatik iheska

  Josepa Askasibar Lazkano (1918) Elgeta

  Asko izan ziren hildakoak, alde batekoak zein bestekoak. Baserri bateko bi ahizpa moroetatik eskapatzeko ortozik joan ziren erreka izkinatik, ote artetik... Auzoko jendeari eta gertatutako hainbat istoriori buruz hitz egiten du.

• Gerrako frontetik gertu zegoen Aixola baserria

  Felisa Basauri Larrañaga (1928) Elgeta

  Gerra denboran, frontea ez zuten etxetik urruti izan. Bonba batzuk etxetik gertu lehertu ziren, eta leihoetan koltxoiak ipini zituzten, balak gelditzeko. Nazionalek Elgeta hartu zutenean, milizianoek atzera egin zuten eta Aixola baserri ondotik pasatu ziren. Hildako asko egon omen zen. Hildakoak (ezezagunak) lurperatu, hilobiari gurutzea jarri eta ahaztu egin zituzten.

• Andresa Iriondoren istorioa

  Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

  Andresa Iriondo auzokidea Gerra Zibilean nola hil zen kontatzen du Julianek. Umea zela, gutxitan ikusi izan zituen Andresaren seme-alabak, kanpora joan baitziren lanera.

• Hildakoa lurpean

  Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

  Julian anaiarekin abereak zaintzen zegoela, korrea bat lurpean ikusi eta, aitzurrarekin atera nahian, hildako bat zela konturatu eta berriro estalita bertan utzi zuten, beldurtuta.

• Lehen tiroak eta kanoikadak

  Iñaki Gallastegi Gorroño (1928) Elorrio

  Arrasateko Garagartzatik botatako kanoikadak neska bat hil zuen auzoan. Beren etxea ez zuten, jo mendi tontor batek babesten zuelako.

• Hildako milizianoaren istorioa

  Eusebio Arietaleanizbeaskoa Agirrezabal (1922) Elorrio

  Memariatik San Agustinera sartu ziren "nazionalak", borrokarik gabe. Hildako miliziano bat lurperatu gabe egon zen luzaroan. Emakume batek lurperatu zuen lehendabizi, eta gero apaiz batek hezurrak atera eta hilerrira eraman zituen.

• Moroek bere senide batzuk hil zituzten Elgetan

  Maria Pilar Iñurrigarro Aranzibia (1934) Elorrio

  Moroak Elgetan sartu zirenean, Pilarren senide ziren senar-emazteak hil zituzten, eta alaba zauritu zuten.

• Aita erretratutik ezagutu zuen

  Maria Aizpurua Murgoitio (1933) Elorrio

  Aita gerran hil zitzaion berak bi urte zituela. Ama bakarrik gelditu zen. Nahiz eta aitaren akordurik izan ez, ezagutu egin zuen bere erretratua ikusi zuenean.

• Bonbardaketak Elorrion

  Pedro Eriz Arbulu (1925) Elorrio

  Obus batek Tetuan tabernako andrea hil zuen; geroago, abioi-bonba batek moja bat. Egun horretako arratsaldean bonbardaketa berriz. Hildakoen izenak.

• 7 karlista fusilatu

  Pedro Eriz Arbulu (1925) Elorrio

  Elorrioko zazpi karlista fusilatu zituzten. Frontean, berak dakienez, 3 gudari hil ziren.

• Hamabi bonba Gazetan

  Claudio Egidazu Gongeta (1925) Elorrio

  Behin dozena bat bonba bota zituzten Gazetan: Klaudioren aitita hil zuten, soloan satsa zabaltzen ziharduela. Paperak botatzen zituzten abioitik. Babeslekuak.

• Altzoan zeukan moja bonbak hil

  Isidro Valenciaga Gacetabeitia (1930) Elorrio

  Umezurtza zenez, mojekin bizi zen Elorrioko ospitalean. Bonbardaketak hasten zirenean, baso batera joaten ziren. Moja batek (Sor Estefanía) altzoan zuen Isidro, eta bonba batek hil zuen hura; berari ez zitzaion ezer gertatu. Ez du mojen oroitzapen onik. Gero, tunelean babesten ziren.

• Gazetan bonba batek gizona hil

  Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

  Bonba batek laurogei urteko gizona hil zuen Gazetan, satsa zabaltzen ari zela.

• Hildako asturiarra; bonbardaketak

  Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua

  Soldadu asturiar bat hilda ikusi zuten etxetik hurbil. Nora bota ote zuten, ardura hori geratu zaio. Non ezkutatzen ziren bonbardaketak zirenean.

• Alejandro Lizaso Eizmendi, anaia

  Begoña Lizaso Eizmendi (1922) Errenteria

  Alejandro Lizaso, Begoñaren anaia, txistulari famatua izan zen. Begoñak ematen digu bere berri. 'Eusko gudariak' jatorrizko ereserkiari moldaketaren bat egina da Alejandro.

• "Nire tokia mendian dago"

  Begoña Lizaso Eizmendi (1922) Errenteria

  Gerra hasi zen garaian Tolosako izebarekin oporretan zen Begoña, eta ezin izan zen Errenteriara itzuli. Ez zuen familiarn berririk. Errenteria hartu zutenean, aita joan omen zitzaien etxekoei, handik ihes egin behar zutela esanez. Etxekoek kontatuta daki Begoñak zer nolakoa izan zen frontean hil zuten bere anaia Alejandroren despedida.

• Bordaxarrekoak preso

  Seberiano Iñarra Lizarazu (1926) Errenteria

  Seberianok 10 urte besterik ez bazituen ere, gogoan du nola nazionalek Bordaxarreko gizonezko guztiak hartu eta San Markoko gotorlekura eraman zituzten. Haietatik bi anaia, Ezkaba mendiko gotorlekuan hil omen zituzten gero.