Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Felisa Basauri Larrainaga Gerrako frontetik gertu zegoen Aixola baserria

    Felisa Basauri Larrañaga (1928) Elgeta

    Gerra denboran, frontea ez zuten etxetik urruti izan. Bonba batzuk etxetik gertu lehertu ziren, eta leihoetan koltxoiak ipini zituzten, balak gelditzeko. Nazionalek Elgeta hartu zutenean, milizianoek atzera egin zuten eta Aixola baserri ondotik pasatu ziren. Hildako asko egon omen zen. Hildakoak (ezezagunak) lurperatu, hilobiari gurutzea jarri eta ahaztu egin zituzten.

  • 1690 Ubideko kanposantuan hildako soldaduen gorpuak

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    Gerra denboran, iluntzetan hildakoak garraiatzen zituen kamioi gorri bat gogoratzen du. Kanposantua hildako soldaduz beteta omen zegoen. Gerran hil ziren hiru mutil ubidearrak aipatzen ditu.

  • Karmele Sistiaga Ondarretako kartzelan fusilamenduak

    Karmele Sistiaga Artola (1927) Donostia

    Ondarretako kartzela etxe parean zuten. Gerra garaiko fusilamenduak, goizaldean. Bederatzi urte zituen. "Infernuan" ere izaten zituzten presoak. Jende asko joan zen Bilbo aldera ihesi. Anaia bat Otxandion hil zen, gudari.

  • Enrike Ardanza Saibiko batailan hildako asko

    Enrike Ardanza Odriozola (1928) Abadiño

    Saibin egondako bataila batean soldadu asko hil zen. Urkiolarako bidean hildako gizon horiek guztiak ikusi zituzten bide bazterrean.

  • Felix Balzola Urkiolako ospitalea

    Felix Balzola Astarloa (1928) Elgoibar

    Gerra denboran, Felixen aita gurdi eta idiekin ibiltzen zen munizioa, hildakoak, zaurituak... garraiatzen. Urkiola baserrian, ospitalea zegoen, eta hara eramaten zituzten hildakoak eta zaurituak. "Urkiolan" eta Usatorren baziren taberna modukoak.

  • Jose Zuatzubizkar Goenaga Estazioko babeslekua

    Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Estazioko komunen ondoan, babesleku bat zegoen hondarrezko zakuekin estalia. Kanpaia jotzen zutenean, hara joaten ziren. Errekete bat trenbidean hil zen obus batek harrapatuta. 16 lagun inguru sartzen ziren babeslekuan.

  • Julian Azkarraga Hildakoa lurpean

    Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

    Julian anaiarekin abereak zaintzen zegoela, korrea bat lurpean ikusi eta, aitzurrarekin atera nahian, hildako bat zela konturatu eta berriro estalita bertan utzi zuten, beldurtuta.

  • Claudio Lejarreta Aita kartzelan zela, anaia gerran hil

    Claudio Lejarreta (1925) Berriz

    Aita kartzelan zegoela, gutuna jaso zuten anaia frontean hil zela esanez. Egun hartan, aita Burgosko kartzelara eraman zutela esaten zuen beste gutun bat jaso zuten. Aitak goizero fusilamenduak entzuten zituen kartzelan.

  • Jesus Arrizabalaga Hildakoak lurperatuta mendian

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Jesusen emaztearen etxe inguruan, hildako soldaduak lurperatu zituzten, baina ez daki nortzuk ziren. Ez omen zituzten inoiz atera. Zein ingurutan dauden azaltzen du.

  • Tomas Jainaga Gerra garaian lurperatutako hildakoak non dauden

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    San Juan auzoan hildakoak milizianoak zirela dio. Moro bi lurperatuta daudela oraindik dio. Beste hainbat izendatzen ditu. Berrizen beste hainbat ere badaudela lurperatuta entzun izan du.

  • Iñaki Bravo Osaba Bittor frontera

    Iñaki Bravo (1925) Berriz

    Osaba Bittor 1937an aitarekin trintxerak egitera joan zen apirilean. Frontera eraman zuten. Norbaitek esan zien gazteetako bat, bizardun bat, hilda ikusi zuela.

  • Bitora otaduy Anaia bat gerran hil zen

    Bitora Otadui Arrasate (1930) Berriz

    Loitzaten zeudela, Eulogio anaiaren heriotzaren berri ematen zuen gutuna jaso zuten. Urduña inguruan hil zen, gerran soldadu zebilela.

  • Jesus Agirre Aita Orbea lantegiko langile

    Jesus Agirre Zabala (1933) Berriz

    Aita hamalau urterekin Orbea lantegian hasi zen lanean eta hantxe lan egin zuen, kartzelan sartu zuten arte. Etxean entzundakotik baino, kanpotik entzundakotik daki gehiago aitaren berri.

  • Pedro Garro Gerrara soldadu derrigorrez, bi bandoetan

    Pedro Garro Olano (1911) Berriz

    Gerrara eraman egin zuten eta hiru urte egin zituen. 1937an Bilbora joan zen, "Rebelión de la Sal" izeneko gudarien batailoiarekin. 1936an Solaburu inguruan hainbat lagun hil zituztela dio, baita bertan lurperatu eta gero atera ere.

  • Ignazia Llodio Bengoa Santa Agedako mutilak fraideengana aholku eske

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Ignaziaren anaia gazteenak gerran ibili ziren. Santa Ageda aldeko mutilak fraideengana jo zuten gerran zeinen alde egin aholkua esketzeko. Han esan zien militarrek, Francoren aldekoek, irabaziko zutela gerra, eta haiekin bat egin zuten auzoko mutil gehienek. Auzoan, hainbat hildako izan ziren.

  • Julian Azkarraga Andresa Iriondoren istorioa

    Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

    Andresa Iriondo auzokidea Gerra Zibilean nola hil zen kontatzen du Julianek. Umea zela, gutxitan ikusi izan zituen Andresaren seme-alabak, kanpora joan baitziren lanera.

  • Javier Azpitarte "Imuntzo" Taxisean Palentziara, gerran zauritutako lehengusua bisitatzera

    Jose Javier Azpitarte Usin (1920) Azkoitia

    Egunean bi autobus egoten ziren Azkoititik Elgoibarrera, goizean bat eta iluntzean bestea. Herrian oso kotxe gutxi zeuden. Lantegietako nagusienak izaten ziren. Bi taxi ere bazeuden. Gerratean, 1938an, negu gogorra pasa zuten Teruelen borrokan ibili zirenek. Lehengusu bati hanka izoztu zitzaion eta moztu egin zioten. Taxian joan ziren Palentziara, hura bisitatzera.

  • Javier Azpitarte "Imuntzo" "Kinkillero"ak; gozoki eta barkillo saltzaileak

    Jose Javier Azpitarte Usin (1920) Azkoitia

    Azpeitiko jaietara joaten zen, hango kinkila-saltzaile bat ikustearren. Hezitako txori bat edukitzen zuen eta txori hark horoskopoa ateratzen zuen. Azkoitira ez zen kinkila-saltzailerik joaten. Gozoki-saltzaileak piruliak saltzen zituen. Barkillo-saltzailea herrian bertan zegoen. Erruleta bat izaten zuen, baina behin ere ez zen erortzen zenbaki onean. Barkillo saltzailearen semea gerran hil omen zen.

  • Karmen Uranga Madariagako on Juan abadea

    Karmen Uranga Etxeberria (1926) Azkoitia

    Neguan farolarekin argi eginda joaten ziren Madariagara, mezara. On Juan abadea bertan egoten zen neskamearekin. Pilotan jokatzea gustatzen zitzaion eta sotana eta guzti jarduten zuen. Abadearen txakurra pilota bila nola joaten zen. Gerra sasoian, meza ematen ari zela, preso hartu zuten eta Teruelen hil omen zen gero. Oso euskaltzalea zen. Ehiztaria ere bazen.

  • Bonbardaketa Munitibarren

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Bonbardaketa etxeko leihotik ikusten zuen. Bost soldadu izan zituzten etxean. Oizetik etorri, Munitibarren bota eta gero Gernikara joaten ziren. Hiru herritar hil ziren Munitibarren bonbengatik eta lau soldadu ere bai. Komunista bati buruzkoak kontatzen ditu.