Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Andresa Ikaza Lau neba gerrara

    Andresa Ikaza Olabarrieta (1928) Barrika

    Bi neba ibili ziren gudari Gernika inguruan; hirugarren bati Madrilera joatea tokatu zitzaion eta gazteena hamazazpi urterekin eraman zuten gerrara eta Artxandan hil zuten.

  • Andresa Ikaza Besomotz itzuli zen gerratik neba

    Andresa Ikaza Olabarrieta (1928) Barrika

    Kalean zegoela, hartu eta eraman zuten nazionalek neba Santanderrera. Ez zioten gurasoei abisatzen utzi. Besoa galdu zuen han eta bota zuten etxera. Bizitzeko ondo moldatzen zen beso bakarrarekin, baina ezin zuen ikusi apaizik ez elizarik.

  • Kontxi Barturen Gizonaren sei anaia gerran

    Kontxi Barturen Uriarte (1921) Bakio

    Bere senarraren sei anaia egon ziren gerran. Horietako bat Elgetan desagertu zen, sekula ez zuten bere berririk izan. Nondik nora ibili ziren kontatzen digu pasarte honetan.

  • Txomin Garmendia Galarza Gerra garaia Berrobin

    Txomin Garmendia Galarza (1934) Berrobi

    Gerra garaian, nazionalek kapital bat hartzen zutenean, herriko kanpaiak jotzen zituztela gogoan du. Bilbo hartu zutenean, Berrobin kanpaiak jo zituzten. Berrobin bi mutil hil ziren gerra garaian. Gerratik itzulitakoek zorriak ekartzen zituzten. Lan gutxi zegoen. Gorriak pasa zituztela kontatzen zuten.

  • Piedad Lopez Ferrera Gerra garaiko hilketak I

    Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

    Gorrotoak ere bazeuden gerra garaian. Bere ezagun baten semea, Txaramakoa, Elduainen dago lurperatuta; Tolosako batzuek hil zuten, inbidiengatik.

  • Piedad Lopez Ferrera Gerra garaiko hilketak II

    Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

    Txaramakoaren kasua. Ez zuten nazionalista zelako hil, inbidiarengatik baizik. Berrobiko baserritar batzuek hiru gorpu topatu zituzten, Arrostegin orbelez estalita: maistra bat eta bi gizonezko. Berastegin ere hil zituzten batzuek.

  • Simon Lorenzo Dorronsoro Goikoetxea Anaiaren hiletan, falangistek gaizki jokatu zuten

    Simon Lorenzo Dorronsoro Goikoetxea (1919) Berrobi

    Anaia bat zaurituta etorri zitzaien gerratik. 18 urte zituela, kinta deitu zuten. Anaia hil zenean, etxera itzuli zen. Anaia ekartzera joan behar izan zuten. Falangista batek "tiro de gracia" ematera etorritakoan, hiletan esandakoa gogoan du.

  • Simon Lorenzo Dorronsoro Goikoetxea Anaia nola salatu zuten

    Simon Lorenzo Dorronsoro Goikoetxea (1919) Berrobi

    Anaia beldurragatik sartu zen errekete. Abertzaleak hil egiten zituztela esaten zuten eta horregatik erreketeekin boluntario sartu zen. Gerran hil zen anaia, berriz, gerra hasieran lehengusuen etxean zegoen lanean eta ezin izan zuen etxera itzuli. Berrobiko emakume batek anaiari zita eman zion, gorrietan ibiliko zelakoan. Inbidia handia zegoen.

  • Justo Astui Zauritutako laguna

    Justo Astui Imatz (1922) Rikardo Garcia Benguria (1919) Bermeo

    Justo frontera bere lagun batekin batera joan zen, Julianegaz. Hildakoak baino ez ziren ikusten, errepublikanoak zein faxistak berezitu barik. Julian eta bera Sierra de Cabalen galdu ziren; eta, ikusi zuen hurrengoan, ez zuen ezagutu: ohatilan (kamillan) zegoen zaurituta.

  • Rikardo Garcia Guardia zibilek tiroz garbitu frontetik ihes egiterakoan

    Rikardo Garcia Benguria (1919) Bermeo

    Bere taldeko bermeotar baten kasu tristea. Ebroko Batailan Kepa laguna larritu egin zen eta ihesari eman zion. Atzean zeuden guardia zibilek tiroz garbitu zuten.

  • Justo Astui 180 gazte bermeotar hil ziren gerran

    Justo Astui Imatz (1922) Rikardo Garcia Benguria (1919) Bermeo

    Bermeon 180 gazte inguru hil ziren gerran. Asko boluntarioak, errepublikaren alde borrokatu zutenak.

  • Jesus Arkotxa Kartzelatik kanposantura

    Jesus Arkotxa Mendiluze (1922) Bermeo

    Kartzelan zegoela, Derioko kanposantura eroan eta hildakoak bazirela entzuten zuten.

  • Mari Erezuma Mariren neba gerran hil

    Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Familia guztia gerran izan zuen Marik: anaiak, koinatuak... Hamazazpi urtekoak ere eramaten zituzten. Mariren neba bat preso hartu zuten, 'Trabajadoreetan' (lan behartuetan) zegoen, legionario apuntatu eta gerran hil zen. Soldadukide baten gutunari esker jakin zuten berri txarra.

  • Inozenzio Astorkiza Frontean hiltzen zirenak

    Inozenzio Astorkiza Zigarreta (1920) Bermeo

    Frontean baten bat hilez gero, ezaguna bazen etxean abisatzen zen, baina ez beti. Mañu auzoan ere badago sekula bere berririk izan ez zutenen bat.

  • Esteban Garciarena2 Gerra hastean, aita nola salbatu zen

    Esteban Garciarena Belaunzaran (1929) Berastegi

    Gerra hasi zen egunean, aita nola salbatu zen kontatzen du. Gerora, aita salbatu zuen gizon hura hil egin zuten. Gaur egun, haren semea herrira maiz joaten da.

  • Jesus Arrizabalaga Hildakoak lurperatuta mendian

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Jesusen emaztearen etxe inguruan, hildako soldaduak lurperatu zituzten, baina ez daki nortzuk ziren. Ez omen zituzten inoiz atera. Zein ingurutan dauden azaltzen du.

  • Pedro Garro Gerrara soldadu derrigorrez, bi bandoetan

    Pedro Garro Olano (1911) Berriz

    Gerrara eraman egin zuten eta hiru urte egin zituen. 1937an Bilbora joan zen, "Rebelión de la Sal" izeneko gudarien batailoiarekin. 1936an Solaburu inguruan hainbat lagun hil zituztela dio, baita bertan lurperatu eta gero atera ere.

  • Tomas Jainaga Gerra garaian lurperatutako hildakoak non dauden

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    San Juan auzoan hildakoak milizianoak zirela dio. Moro bi lurperatuta daudela oraindik dio. Beste hainbat izendatzen ditu. Berrizen beste hainbat ere badaudela lurperatuta entzun izan du.

  • Iñaki Bravo Osaba Bittor frontera

    Iñaki Bravo (1925) Berriz

    Osaba Bittor 1937an aitarekin trintxerak egitera joan zen apirilean. Frontera eraman zuten. Norbaitek esan zien gazteetako bat, bizardun bat, hilda ikusi zuela.

  • Bitora otaduy Anaia bat gerran hil zen

    Bitora Otadui Arrasate (1930) Berriz

    Loitzaten zeudela, Eulogio anaiaren heriotzaren berri ematen zuen gutuna jaso zuten. Urduña inguruan hil zen, gerran soldadu zebilela.