Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Balentina Lizarralde Eskibel Neba galdu zuen frontean

    Balentina Lizarralde Eskibel (1928) Antzuola

    Ez du gogoan gerran soldaduak batetik bestera ikusteaz, baina bai Elgetara zihoazen hegazkinak ikusi zituela. Neba Francoren aldekoek eraman zuten frontera eta Katalunian hil zen. Gorpua etxera ekartzea lortu zuten.

  • Gregoria Gandiaga Neskame Lekeition gerra sartu zenean

    Gregoria Gandiaga Onaindia (1919) Markina-Xemein

    Gerra sartu zenean, Lekeition egon zen neskame. Kapitain baten etxean egon zen eta bere ardura mahaia zerbitzatzea eta erosketak egitea zen. Aitak etxera etortzeko agindu zion gerra sartu zenean. Neba bi joan ziren gerrara, bat hil egin zen eta bestea zauritu. Gerra amaitu zenean, Erdotza jauregira joan zen Gregoria neskame.

  • Laurentzi Aretxabaleta Zigor gogorrak familiakoentzat gerran

    Laurentzi Aretxabaleta Goikoetxea (1930) Markina-Xemein

    Gerrako urteetan gogor zigortu zuten Laurentziren familia. Osaba Markinako alkatea izan zen eta ihes egin behar izan zuen. Beste osaba bat fusilatu egin zuten eta aita kartzelan egon zen, San Kristobalgo fuertean. Bertan, gazte gehienak gosez eta hotzez hil ziren, baina aita bizirik irten zen.

  • Laurentzi Aretxabaleta Gerran hildakoak

    Laurentzi Aretxabaleta Goikoetxea (1930) Markina-Xemein

    Laurentziren anaia zaharra frontean hil zen, Katalunian. Osaba Derioko kanposantuan fusilatu zuten. Markinako abadeak ere hil zituzten, bat gainera herrian bertan. Abade gaztea zen hura eta, bertako batzuek salatuta, espiatzat hartu zuten eta fusilatu egin zuten.

  • Manoli Calafell Fusilatuak

    Manoli Calafel Trecet (1931) Pasaia

    Gerra denborako kontuak. Manoliren amaren lagun baten senarra atxilotu eta fusilatu egin zuten.

  • Kandido Urreizti Gerran hildakoak

    Kandido Urreizti Osa (1926) Mutriku

    Gerran hildako mutrikuar batzuk aipatzen ditu.

  • Jesus Arkotxa Kartzelatik kanposantura

    Jesus Arkotxa Mendiluze (1922) Bermeo

    Kartzelan zegoela, Derioko kanposantura eroan eta hildakoak bazirela entzuten zuten.

  • Euxebi Zabala Anaia gerran eta arreba pulmoniak jota galdu

    Euxebi Zabala Zapirain (1926) Errenteria

    Gerra Zibilak 20 urteko anaia ostu zion Euxebiren familiari; 25 urteko ahizpa, aldiz, pulmoniak. Euxebiren ahizpa etxean eduki zuten gaixorik, eta medikua etortzen zitzaien bertara, Oiartzundik. Ahizpa azkenetan zela, apaiza bertaratu zitzaien.

  • Jesus Aranburu Gerra hasiera Errenterian: ihesa eta erresistentzia

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Gerra hasieran, jende asko ihesi joan zen herritik Bilbo aldera. "Guardia de asaltoak" Errenterian sartu zirenean, ama bat eta bere bi seme hil zituzten. Errenterian erresistentzia pixkanaka antolatu zen.

  • Rikardo Garcia Guardia zibilek tiroz garbitu frontetik ihes egiterakoan

    Rikardo Garcia Benguria (1919) Bermeo

    Bere taldeko bermeotar baten kasu tristea. Ebroko Batailan Kepa laguna larritu egin zen eta ihesari eman zion. Atzean zeuden guardia zibilek tiroz garbitu zuten.

  • Justo Astui 180 gazte bermeotar hil ziren gerran

    Justo Astui Imatz (1922) Rikardo Garcia Benguria (1919) Bermeo

    Bermeon 180 gazte inguru hil ziren gerran. Asko boluntarioak, errepublikaren alde borrokatu zutenak.

  • 1353 Anaia gerran hila

    Antonio Zubizarreta Berraondo (1921) Aretxabaleta

    Mortero batek berna eta beso bat kendu eta odolustu egin zen Antonioren anaia. Bertan lurperatu zuten; baina familiak, hara joan, hilobitik atera eta etxera ekarri zuten hilotza.

  • 1219 Baserriko lan-banaketa

    Leandra Elizburu Bilbao (1923) Aretxabaleta

    Baserriko lan-banaketa. Amak etxean eta kanpoan egiten zuen lana. Aita asko ibiltzen zen kanpoan, lagunei laguntzen. Gerra hasi zenean, 15 urte zituen anaiak; soldadu joan zen Burgosera, eta hanka apurtu zuen han. San Pedrotan bisitan joan ziren. 17 urterekin, Burgosko katedrala ikusi zuen, eta trenez bueltatu zen.

  • Xabier Amuriza Gerran, soldadu bat buru barik korrika

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Behin, aitaginarrebarekin Bizkargiko egunera joan ziren. Aitaginarreba bertako frontean ibilikoa zen eta bertan gizon bat buru barik korrika ikusi zuela kontatu zien.

  • Demetrio Garmendia Sarasola Gerran hildakoak

    Demetrio Garmendia Sarasola (1919) Baliarrain

    Kanoiak, bonbak... arma mota asko erabiltzen ziren, baina ez zuten buruz buruko borrokarik izan. Tolosako bati ur bila joandakoan gertatutakoa kontatzen du. Hainbat lagun hil zitzaizkion.

  • Isidro Mandiola Barinagako asko hil zen frontean

    Isidro Mandiola Solozabal (1924) Markina-Xemein

    Hamazortzi urteko mutilak gerrara eramaten zituzten. Auzoan ere gerrara joandako mutil mordoa hil zen frontean. Ebroko batailan eta Teruelgo frontean hil ziren asko.

  • Petra Goiti Aitak izandako zoriaren beldur

    Petra Goiti Goiti (1929) Mañaria

    Bere aita frontean egon zen gerra zibilean. Otxandion harrapatu zuten eta Mañariko kanposantura ekartzen zituztenez bertako hildakoak, bertara joaten ziren ea aita han zegoen ikusteko; gerora, onik azaldu zen.

  • Jose Luis Bizkarra Gerran hildakoak

    Jose Luis Bizkarra Etxebarria (1930) Mañaria

    Araba aldetik zetorren frontea eta handik hurbil, mordo bat hil ziren, tartean baita Mañaria bertako herritarren bat ere.

  • Jon Ander Zurikarai Zaldibartar bati hanka kendu eta arreba hil

    Jon Ander Zurikarai Atxa-Orbea (1933) Zaldibar

    Pedro Gallastegi zaldibartarrari hanka bat kendu zioten gerran. Abeslari ona izan zen, tenorra. Arreba ere gerra sasoian hil zuten.

  • valentina yeregi Ezkondu eta berehala, senarrak besoa galdu

    Valentina Yeregi Inza (1915) Lasarte-Oria

    Ortuellan hilabete batzuk pasatu zituzten. Lau eguneko baimena eman zioten ezkontzeko, eta besoa galdu zuen handik egun gutxira, Urkiolan. Durangora joan ziren trenez, hura ikustera ospitalera.