Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • 1353 Anaia gerran hila

    Antonio Zubizarreta Berraondo (1921) Aretxabaleta

    Mortero batek berna eta beso bat kendu eta odolustu egin zen Antonioren anaia. Bertan lurperatu zuten; baina familiak, hara joan, hilobitik atera eta etxera ekarri zuten hilotza.

  • 1291 Asuni tiroa gerran

    Asuncion Leibar Kortabarria (1924) Arantxa Olabe Leibar (1947) Arrasate

    Asunzion 1924an eta Arantza 1947an jaio ziren. Asunek tiro bat bota ziotenean hartu zuen sustoa kontatzen digu. Gerra zenean, bizimodua ahal zenik eta era normalenean egiten zuten, egunerokoak eginez, gerra girora ohituta.

  • 583 Ama non lurperatu zuten jakin barik

    Gregori Markaide Pildain (1921) Arrasate

    Ama zauritu zenean, lehenengo abadeari abisatu behar zitzaiola esaten zuen Gregoriren ahizpak. Osatuko zela esan zieten arren, Bergarara eraman zuten eta bertan hil zen odolustuta. Ez dute sekula jakin non lurperatu zuten amaren gorpua.

  • 1414 Gerran hildakoak

    Justa Madinabeitia Urrutia (1924) Arrasate

    Elorriar gehienek senideren bat frontean zuten. Gerran hildakoak ikusten ziren bide bazterretan. Ermandadeak ez zuen ordaindu gerran galdutako ganaduagatik.

  • 1416 Anaia gaztea tiroz zauritua

    Dominika Elorza Heriz (1924) Arrasate

    Lorokoan egon ziren bitartean, nazionalek aita kalera eramaten zuten, guardiak egitera. Anaia gaztea, aitari ganaduekin laguntzen zebilela, tiroz zauritu zuten. Erreketeek eraman zuten kalera sendatzera. Bala aldean zuenez, mokor hezurrean sartuta, Tolosako ospitalera eraman zuten.

  • 1424 Gerran Arrasaten hildakoak

    Julio Galarta Bengoa (1917) Arrasate

    Gerratik libratu zen, ikusmena mugatua zuelako. Arrasaten geratu zen, eta bertan hildakoak oroitzen ditu.

  • 1425 Anaia galdu zuen gerran

    Kristina Arregi Egidazu (1928) Arrasate

    Aita gerra denboran etxea zaintzen geratu zen. Anaia bati Teruelgo batailan oinak izoztu zitzaizkion. Etxera bidali zuten, baina Elgoibarko ospitalera eraman, eta bertan hil zen.

  • Esteban Etxabe Arregi Gerra denboran, "beti tiropean"

    Esteban Etxabe Arregi (1927) Arrasate

    Estebanek bederatzi urte zituen gerra etorri zenean. Fronteak aurrera egin bitartean, senide batzuen etxera joan zen Esteban. Egunero jaisten zen kalera astoarekin: etxe ostetik irtenez gero ez zuten arriskurik izaten; etxe aurrea, ostera, fronteko tiroen jo mugan zegoen. Iluntzetan, tiro-hotsa izaten omen zen. Azerikua baserrian, Estebanen amaren jaiotetxean, granada bat sartu zen kortan, eta ganadua gobernatzen zebilen Estebanen lehengusua bertan hil zen.

  • Esteban Etxabe Arregi Nazionalek Arrasate hartu

    Esteban Etxabe Arregi (1927) Arrasate

    Nazionalak Arrasatera nondik sartu ziren azaltzen du. Baziren soldaduak herria hartzerako ihes egindakoak. "Gerra denboran, masakrea egin zuten hemen: 45 pertsona hil zituzten" dio Estebanek. Hildakoen artean, hiru abade hil zituztela kontatzen du.

  • Ignazia Llodio Bengoa Santa Agedako mutilak fraideengana aholku eske

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Ignaziaren anaia gazteenak gerran ibili ziren. Santa Ageda aldeko mutilak fraideengana jo zuten gerran zeinen alde egin aholkua esketzeko. Han esan zien militarrek, Francoren aldekoek, irabaziko zutela gerra, eta haiekin bat egin zuten auzoko mutil gehienek. Auzoan, hainbat hildako izan ziren.

  • Matias Sagasta Elorza "Gorrien" erasoa

    Matias Sagasta Elorza (1920) Arrasate

    Anporretan Francoren aldeko soldadu bat hil zuten. Nazionalek sei hilabete egin zituzten Arrasaten, udazkenean iritsi eta udaberrira arte. "Gorriek" atakea eman eta militarrek pinudiari su eman zien. "Gorriak" Kanpazarren geratu ziren.

  • Garbiñe aperribai Senarraren aita fusilatua eta gerratik bueltan etxerik ez

    Garbiñe Aperribai Larrañaga (1932) Arrasate

    Garbiñek, senarrari buruz hitz egiten du: Gerra garaian bere aita fusilatu zuten, etxea hustu zieten eta izeba baten baserrian bizitzen egon ziren. Ikasketak egin zituen eta kooperatibista egin zen Union Cerrajeran.

  • Juanita Bilbao Gernikako bonbardaketa Arratzutik

    Juanita Bilbao Olabarriaga (1923) Arratzu

    Gerra hasi zenean, 14 urte egitear zegoen. Gernikako bonbardaketako egunean, etxekoak ez ziren joan inora. Karkaba batean ezkutatu ziren. Aireplanoak joan-etorrian zebiltzan, munizioa bukatu eta berriro betetzen joaten baitziren. Beraien auzoko pare bat Gernikan bertan hil ziren. Albo herrietan be bota zituzten bonbak: Arratzuko plazan bonba bat bota eta bertan zeuden ganaduak hil zituzten.

  • Martina Arraztio Saralegi Gerra garaian, gizonak kobazuloetan izkutatuta

    Martina Arraztio Saralegi (1926) Ataun

    Anai zaharrena frankistek gerran hil zuten. Ahizpa zaharrena gazterik hil zen. Aita eta beste batzuk malloetako zuloetan izkutatuta egoten ziren eta janaria eramatera joaten zen bera. Hegazkinekin ikaratu egiten zen. Osaba hil egin nahi izan zuten baina ez zuten harrapatu.

  • Sabina Arruabarrena Leihoan bandera espainola jarri beharra

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Gerra garaian, nazionalek herri bat hartzen zuten bakoitzean, kanpaiak. Eta ama negarrez, ez zekitelako anaiak non zebiltzan. Bandera espainola jarri beharra leihoan. Errezatzen egoten ziren. Lehengusu bat Hernanin fusilatu zuten eta beste bat bonbek harrapatuta hil zen.

  • Bittori Zapiain Gerraren eragina Astigarragan

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Bittorik gogoan du aitak kontatu zion gertakari bat, izan ere, aitaren ezagun baten etxera bi gizon joan baitziren, eta bertako gizona iritsi orduko, mendi batera eraman eta hil egin zuten.

  • Xanti Lujanbio Anaia gerran galdu

    Xanti Lujanbio Lasa (1922) Astigarraga

    Gerra garaian anaia fusilatu egin zuten erreketeek. Ama eta Xanti anaiaren bila ibili ziren, baina ez zuten auritu. Azkenean, herriko Guardia Zibilak esan zien gertatutakoa.

  • Salbador Arana Astigarragako hildakoak, fusilatuak eta presoak

    Salbador Arana Agirre (1928) Astigarraga

    Gerran izandako hildakoak izendatzen ditu. Fusilatu asko izan ziren Astigarragan; batzuk izendatzen ditu. Lan gogorretara derrigortu zituzten presoak.

  • Begona Gabilondo Mespretxuzko begiradak

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Bueltan etorritakoei, mespretxua. Guardia zibilaren alabari nola erantzun zion. Jende ona ere bazegoen: tximiniatik ke beltza ikusten zela abisatu zien bizilagun karlistak. Paperak erretzen ari ziren. Jende asko hil zen gerran.

  • Karmen Uranga Madariagako on Juan abadea

    Karmen Uranga Etxeberria (1926) Azkoitia

    Neguan farolarekin argi eginda joaten ziren Madariagara, mezara. On Juan abadea bertan egoten zen neskamearekin. Pilotan jokatzea gustatzen zitzaion eta sotana eta guzti jarduten zuen. Abadearen txakurra pilota bila nola joaten zen. Gerra sasoian, meza ematen ari zela, preso hartu zuten eta Teruelen hil omen zen gero. Oso euskaltzalea zen. Ehiztaria ere bazen.