Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Migel Alkaraz Aita gerraren eta errepresioaren ondorioz hil zen

    Migel Alkaraz Luzuriaga (1942) Pasaia

    Aita kartzelan egon eta gero hil zen; bi bala zituen gorputzean atera gabe. Miseria handia pasatu zutela dio; ez beraiek bakarrik, ia denek. Aitak frontean bi bala jaso zituen; Bilbon harrapatu zuten eta kartzelara eraman. Aske utzi zutenerako oso gaizki zegoen. Amak ez du gerrari buruz ezer hitz egin nahi izaten. Aita errepublikanoa zen, osaba EAJkoa eta beste osaba ANVkoa.

  • Matilde Gereñu Elorza Gerrako zorigaiztoko deskuiduak

    Matilde Gereñu Elorza (1925) Segura

    Mutiloa aldean, artzaina bizi zen. Hura gerran hil zuten. Deskuidua izan omen zen. Garai gogorra izan zen hura. Gaur egungo gerrak ikustean, beraiek bizitakoa gogoratzen du.

  • Juana Gereñu Azarola Segurako hainbat gazte eraman zituen gerrak

    Juana Gereñu Azarola (1923) Segura

    Anaia gerran hil zen, 21 urte zituela. Segurako 27 gazte hil ziren gerran. Elizaren atarian urte askoan egon zen haien oroimenean jarritako kartela. Juanaren bi anaia desagertu ziren gerran. Anaia bat nola hil zen azaltzen du.

  • Pantxi Sangroniz Sondikako idazkaria fusilatu zuten

    Pantxi Sangroniz Mentxaka (1913) Sondika

    Bere neba herriko zinegotzia zen eta atxilotu egin zuten. Herriko idazkaria, Justo Ajuria, fusilatu egin zuten.

  • 322 Gerra garaian soldaduekin kotxean Azkoititik Soraluzera

    Pastora Iraola Larrañaga (1916) Soraluze

    Gerra hasi zenean, Azkoitian zegoen bizitzen. Komandanziatik deitu zioten etxean hiru gaixo zituela eta etxera etortzeko esanez. Hiru neska etorri ziren soldaduekin kotxean. Soraluzen geratu zen, eta gaseosak egitea erabaki zuen.

  • 320 Frontean hil zen Gabilondo antzuolarra

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Trintxeratik irten eta aurrera egin zutenean, bere aldameneko Gabilondo antzuolarra tiroz jo zuten. Behin baino gehiagotan zauritu zuten Antzuolako gizon hori. Bihotz ondotik ere sartu, zioten tiroa baina sendatu egin zen. Azkenean frontean hil zen.

  • Inazio Ernabide Legutioko bataila

    Inazio Ernabide Goiaga (1917) Soraluze

    Legutioko frontean, Gasteiz hartu guran. Legutioko batailan alferreko baja asko izan zutela dio Inaziok. Elurra ari zuen, eta ia oinak izoztu zitzaizkion. Lagun bi galdu zituen bertan.

  • Belen Esnal Larreategi Gerrako oroitzapenak eta kantak

    Belen Esnal Larreategi (1932) Soraluze

    Lau urte zituenerako, errepublikanoen kanta bazekien. Gerra garaian, anaia eta ahizpa Belgikara joan ziren. Ahizpa Belgikara joan baino lehenago, Laredon tunelean bonba bota zuten, eta ahizpari metraila besoan sartu zitzaion. Gerrako hainbat oroitzapen ditu gogoan.

  • Martina Iturbe Zubeldia Gerrako oroitzapenak

    Martina Iturbe Zubeldia (1914) Tolosa

    Gerra denborari buruz hitz egiten du. Garai tristeak ziren. Iruñeko familia baten etxean neskame zegoen ahizparekin batera, eta etxean gordeta egoten omen ziren. Etxe ondotik hildako eta zaurituak pasatzen ikusten zituzten. Soldaduak Iruñera eraman, eta, gero, handik banatzen omen zituzten.

  • Joxe Mari Gorrotxategi Gerra giroa umeen ikuspegitik

    Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa

    Tolosan gerra oso azkar bukatu zen, egun gutxi batzuetan nazionalak sartu ziren eta. Gerra aurretik talde politiko asko zeuden Tolosan. Gerra garaian umea zen, baina gauza bitxiak gertatzen ari zirela jakin zuen. Checa komandantea Tolosako sarreran hil zutela ere jakin zuten.

  • Pakita Penagarikano Leihoetan, koltxoiak eta mantak jarrita

    Pakita Peñagarikano Elosegi (1926) Tolosa

    Gerrako oroitzapenak kontatzen ditu. Hegazkinak ikusten zituzten. Auzoko baserri batean, 'Marea'-n, tiroketa bat izan zen eta hiru lagun hil zirela kontatzen du. Etxetik ateratzeko beldurrez egoten ziren. Arto tartean ere ezkutatu ohi ziren. Leihoetan, koltxoiak eta mantak jartzen zituzten tiroak botaz gero barrura ez sartzeko.

  • mariani estanga Gerrako ospitalea

    Mariani Izaskun Estanga Uriarte (1933) Tolosa

    Gerrako kontuak ditu hizpide. Frontetik iristen ziren zaurituak Tolosan zegoen gerrako ospitalera eramaten zituzten; lehenago miserikordia izan omen zen. Marianiren senide bat han egon zen Maltako sukarra zuelako.

  • Xabier Garikano Solabarrieta Gerra garaiko inauteriak

    Xabier Garikano Solabarrieta (1931) Tolosa

    Gerra garaian, inauteri eta festak kendu zituzten. Gerra hasi eta hurrengo urtean, espainiarrek hiribururen bat bere egiten zutenean, Tolosatik estaziora joaten ziren bandarekin. Trenean bueltatzen ziren boluntarioei, zaurituei... ongietorria egiteko ereserki nazionalak jotzen ziren. Estaziotik bueltan, bandak inauterietako pieza bat jo eta jendea kalean saltoka ibili zela gogoratzen du. Gero, zezenak ere izaten omen ziren. Jendea ez zen mozorrotzen: gehienez, txaketa buelta emanda edota brusa jantzi ohi ziren. Garai hartan, "ikaragarrizko miseria eta gosea zegoen".

  • 1690 Ubideko kanposantuan hildako soldaduen gorpuak

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    Gerra denboran, iluntzetan hildakoak garraiatzen zituen kamioi gorri bat gogoratzen du. Kanposantua hildako soldaduz beteta omen zegoen. Gerran hil ziren hiru mutil ubidearrak aipatzen ditu.

  • juanita garmendia Anaiaren azken nahia

    Juanita Garmendia Arrieta (1922) Urnieta

    Ume-zaintzaile zegoela, Urnietara joaten ziren uda pasatzera. Han zegoela, anaiak gerrara joan behar izan zuen eta joan aurretik bazekien hil egingo zela. Hiltzen zenean, neskame-lana utzi eta etxera itzultzeko eskatu zion Juanitari. Hala gertatu zen azkenean.

  • juanita garmendia Gerran familia sakabanatuta

    Juanita Garmendia Arrieta (1922) Urnieta

    Anaia zaharrena gerran hil zen. Oso mutil ona zen hura. Familiako beste gehienak baserrian elkartu ziren gerra garaian, baina laster sakabanatu ziren. Ahizpak espoletak egiteko fabrikan aritu ziren lanean Andoainen gerra garaian.

  • Angela Garmendia Gazterik hildako senideak

    Angela Garmendia Arrieta (1927) Urnieta

    Angelaren hiru ahizpa neskame, sukaldari eta ume-zaintzaile joan ziren garaian, tifusa harrapatu zuten. Haietako bat, 17 urte zituela, hil egin zen. Beste senide bat bost urterekin hil zitzaien difteriak jota. 22 urteko anaia gerran hil zitzaien.

  • Angela Garmendia Anaia gerran hil zen

    Angela Garmendia Arrieta (1927) Urnieta

    Anaia gerran hil zen Zaragozan. Gorpua etxera ekarri eta hileta egin zioten.

  • Kontxita Zaldua Kanoikadak neska bat hil baserri batean

    Kontxita Zaldua Zabala (1924) Urnieta

    Oialume baserrira joan ziren ihesi Urnieta bonbardatuko zuten beldurrez. Baserri batean kanoikada sartu zen: etxeko alaba bat hil eta beste bat zauritu zuen.

  • Kontxita Igerategi Errepide nagusian jolasean

    Kontxita Igerategi Santa Cruz (1931) Urnieta

    Errepide nagusian ibiltzen ziren futbolean, pilotan edo beste edozein jolasetan. Gogoan ditu futbolean ibiltzen ziren mutilen aurpegiak; horietako zenbait gerran hil edo fusilatu zituzten.