Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Hiru hildako Mendatan, gerragatik

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Gernikako bonbardaketagatik eta gerragatik hildako hiru aipatzen ditu, Mendatakoak. Bere senarrak zulo batean ezkutatuta eman zuen bonbardaketako eguna. Gernika erreta zegoela, bertan izan zenekoa kontatzen du.

  • Bolibarren fusilatu bat

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Bolibarko bat fusilatu egin zuten, senideei kartzelatik libre laga zutela esan bazieten ere.

  • Tiburtzio Olabe Gerraren ondorioak gorputzean

    Tiburtzio Olabe (1912) Durango

    Gerra zibilean, Elorrioko bonbardaketan, metraila sartu zitzaion buruan eta gorputzaren alde bat geratu egin zitzaion. Santandertik Frantziara eraman zituzten zauritutako mila lagun inguru; han ospitalean egon zen. Bertan ezkondu zen eta hiru seme-alaba izan zituen.

  • Tiburtzio Olabe Gerran zaurituak Bidarteko jauregian

    Tiburtzio Olabe (1912) Durango

    Biarritz eta Bidarte artean dagoen eraikin batera (garai batean hotela eta kasinoa izandakoa) eraman zituzten gerra zibileko 1000 zauritu inguru. Gerora gehiago ere etortzen ziren; gaixoak, haurdun zeuden emakumeak... Zazpi mediku inguru zituzten eta denen burua Luis Bilbao zen. Ospitaleko nagusia Gonzalo Aranguren zen. Beste mediku batzuk aipatzen ditu.

  • Neba eta jende asko hil zuten gerran

    Benantzia Azkueta (1896) Galdakao

    Bere ahizparen atarian, bonbengatik ia familia guztia hil zen. Jende asko hil zela kontatzen du. Neba hil zioten gerran.

  • Nebaren hilketarengatik, ama gaixo

    Benantzia Azkueta (1896) Galdakao

    Bederatzi neba-arreba ziren. Arotza zen gerran hil zioten neba. Penarengatik beraien ama gaixotu egin zen. Bera Cantabrica lantegian egon zen, ahizparekin, babestuta.

  • Juantxo Arteaga Bi osaba gerran hilak

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Amaren anaia eta aitaren anaia biak hil zituzten soldadu zeudela. Ezjakintasun handia zegoen gizartean, baita soldaduen artean ere.

  • Luzia Inzunza Koban ezkutatutako gizonak jipoitu, desagerrarazi...

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Gerra garaian, eguna argitu orduko Urkuluosteko kobara joaten ziren amagaz ezkutatzera. Soldaduak bertara hurreratu eta gizonak ikusiz gero, handik irteteko esaten zieten. Beraiek hiru gizon ikusi zituzten irteten: bat libre utzi zuten; beste bat poltsikoan zituen bala-kartutxoak kenduz jipoitu egin zuten; eta, hirugarrena, Francisco Arroitaonandia, beraiekin eroan zuten eta sekula ez zuten bere berririk izan.

  • Luzia Inzunza Otxandioko hildakoak Mañariko kanposantura

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Otxandioko bonbardaketaren ostean, hango hildako asko Mañariako kanposantura ekarri zituzten.

  • Luzia Inzunza Isunak eta kartzelaratzeak ohikoak ziren

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Mañariar bat frontean desagertu zen. Herritarrak kartzelaratzea eta isunak jartzea ohikoa da. Bere amari 50 pezetako isuna jarri zien.

  • Miren Aldekoa Lau urterekin, aita gerran galdu

    Miren Aldekoa Gorospe (1932) Mañaria

    Berak lau urte zituela, aita gerran galdu zuen. Oraintxe jakin du Bilbo ondoko Santo Domingon hil zutela. Ama diru-sarrerarik gabe geratu zen alargundu zenean, eta Agrariako hilerokoa ordaintzeko larri ibiltzen zen batzuetan.

  • Andoni Unanue Aita gerrara eramateko beldurra; osabak gerratean hilak

    Andoni Unanue Lekuona (1932) Lasarte-Oria

    1936ko irailean sartu ziren nazionalak Zarautzen. Aitak 42 urte zituen ordurako, baina beldur zen gerrara eramango ote zuten. Azkenean ez zen hala izan. Gerra hasi aurretik amaren anaia bat zaurituta ikusi zuten. Gerora hil egin zuten osaba hura. Beste osaba, Martin Lekuona abadea, Galarretan fusilatu zuten. Zarauztik etxera itzuli zirenean etxea nola aurkitu zuten. Izebak Espainiako bandera txikiak ekarri zizkien, paparrean jartzeko.

  • Kontxita Biain Emakumea prakekin? Gonak ere luzeak

    Kontxita Biain Biain (1928) Mari Tere Biain Iñurritegi (1928) Oñati

    Mari Terek gogoan du, neskatilak zirela, elkarren artean komentatzen jarduten zutela beste neskaren bat ira ebakitzera prakekin joaten bazen. Ustez bekatua zela! Baina hori baino gauza logikoagorik! Emakumeek halako asko pasa behar izan zituzten. Paxarekin ibiltzen ziren, ezer ez markatzeko. Gonak ere luzeak, belaunak ondo estalita. Durangoko bonbardaketan hil zen ezagun bat aipatzen dute.

  • migel aldasoro Etxe azpian aitaren tailerra, etxe atzean baratzea

    Migel Aldasoro Gonzalez (1930) Donostia

    Aita errementaria zen; gerra garaian hil zuten. Andoainen kalean bizi izan ziren, etxe azpian zuten tailerra eta etxe atzean baratzea.

  • Bittori Zapiain Gerraren eragina Astigarragan

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Bittorik gogoan du aitak kontatu zion gertakari bat, izan ere, aitaren ezagun baten etxera bi gizon joan baitziren, eta bertako gizona iritsi orduko, mendi batera eraman eta hil egin zuten.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Aita gerran besamotz

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Aita gerran besamotza gelditu zen, begia ere galdu zuen. Mirandan preso egon zen hiru hilabetez. Madrilera eraman zuten gero trenez. Erbestetik Lasartera itzulitakoan ez zion inork lanik ematen, desgaitasunagatik eta haren ideia politikoengatik. Osaba pelotariak kontaktu onak zituen eta hari esker irten zen kartzelatik.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Elbarri izanagatik, otartekoa jaso

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Senide bat bazuten Frantzian, eta harengana joan ziren hasieran, baina jende gehiegi zegoela eta, Biarritzera joa ziren, ama neskame. Toursera joan ziren gero, errentan. Rafaelen amak bularreko esnea galdu zuen han pasatako goseagatik. Aitari elbarria izateagatik ematen zioten otartekoa amak jaten zuen.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Aitak ezin lana topatu

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Aitak begi bat falta zuen, eta besamotza zen. Erbestetik itzulitakoan ez zuen lanik topatu. Etxe baten eraikuntzan lanean aritu zen, baina lan txiki batean. Haren desgaitasunak eta errepublikarra izateak lana aurkitzea zaildu zion. Gerrako desgaituen elkartea zegoen.

  • Jose Gorospe Hiru soldadu Artaun auzoan lurperatuta

    Jose Gorospe Abasolo (1934) Antonio Sagarna Ortuondo (1922) Dima

    Artaun auzoan hiru soldadu ei daude lurperatuta. `Kariño´k dio batek bere buruari eman ziola tiroa. Josek hezurrak ikusi zituela kontatzen du. Soldaduetako bat Bilbokoa ei zen. Dokumentazioan kalearen izena jartzen zuen, baina orduan inor ez zen joaten senideen bila, beldurragatik.

  • Jose Gorospe Lorentzo Gorospe zauritu zutenekoa

    Jose Gorospe Abasolo (1934) Antonio Sagarna Ortuondo (1922) Dima

    Gerrateko bizipenak. Igorreko Lorentzo Gorospe zauritu zuteneko kontuak. Zorte handia izan zuen.`Kariño´ren anaiarekin batera zebilen gerratean.