Borroka

  • Joxe Mari Zelaia Zulo ikaragarria

    Joxe Mari Zelaia Olano (1934) Hernani

    Hegazkin batetik botatako bonba batek utzitako zuloa da Joxe Marik gerratik daukan oroitzapen bakarra.

  • Mari Karmen Olazagirre Auzoen dolare azpia babesleku

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Gerra denboran, bonbardaketarik baldin bazen, auzoen dolare azpian babesten ziren Mari Karmen, anaia eta gurasoak.

  • Mari Karmen Olazagirre Paper fabrikara lotara

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Bonbardaketak areagotu zirenean, etxean arrisku gehiegi zela eta, paper fabrikan babesten ziren, paper eta arkakuso artean. Bazkaltzen ere ematen omen zieten Paper fabrikan. Han ikasi omen zuen Mari karmenek babarrun zuriak jaten.

  • Mari Karmen Olazagirre Zarautzera ihesi

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Gerra garaian hamabost egun egin zituzten Zarautzen, amaren baserrian. Hala ere, Mari Karmenek kontatzen du iristea kosta egin zitzaiela. Donostiara eraman zituen tranbia geratu egiten zen bonbardaketak sumatzen zituzten aldiro, eta tranbia azpian babestu behar izaten zuten bidaiari guztiek.

  • Antonio Goikoetxea Tiro eta hegazkin hotsa

    Antonio Goikoetxea Beobide (1917) Hernani

    Gerra ia oharkabean pasatu zuten, aintzakotzat hartu gabe. Tiroen eta hegazkinen zarata nolakoa zen kontatzen du.

  • Jerardo Mondragon Garai Nazionalek bi granada bota osabari

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerra denborako oroitzapenak. Uribarritik Bedoñara joan ziren, auzokoen jazarpenetik ihesi. Bedoñan, amaren jaiotetxean, hainbat hilabete pasatu zituzten. Osaba idi-parea eta gurdiarekin bidean gora zihoala, nazionalen hegazkin batetik bi granada bota zizkioten. Ez zitzaion ezer gertatu.

  • Jerardo Mondragon Garai Aita kalean eta ama umeekin Bedoñara

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerra denborako oroitzapenak. Jerardoren aitak Arrasateko Metalúrgica Cerrajeran egiten zuen lana. Hasiera batean, lana egin eta etxera bueltatzen zen. Gero, frontea zegoela eta, ez zioten etxera bueltatzen uzten. Ama hiru seme-alabekin gelditu zen baserrian. Gauetan, inguruko "gorrien" aldekoek atea joatzen zien. Beldurra pasatzen zuten. Ganaduak eta gurdian traste batzuk hartu eta Bedoñara joan ziren, amaren aldeko senide batzuen baserri batera. Irapean traste batzuk gorde zituzten. Zazpi hilabete egin zituzten Bedoñan. Handik bueltatu zirenean, baserria hutsik aurkitu zuten: babak, artoa, ehunak, josteko makina... ostu zizkien.

  • Jerardo Mondragon Garai Bedoñako egonaldia

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerra denborako oroitzapenak. Uribarritik Bedoñara joan ziren, auzokoen jazarpenetik ihesi. Bedoñan, amaren jaiotetxean, hainbat hilabete pasatu zituzten. Tropak baserri inguruan egon ziren denboraldi batez. Bedoñan egon ziren denboran, Azatzara joaten ziren eskolara. Arropa: brusa janzten zuten. Eskolara joaten zirenean, Otala baserrian bazkaltzen zuten.

  • Jerardo Mondragon Garai Lehenengo tiroak

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerra hasierako oroitzapenak. Baserritik auzoko errotara asto gainean zihoala, Murua aldetik zetozen tiroak entzun zituen.

  • Jerardo Mondragon Garai Bi osaba gerran ibili

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Amaren aldeko bi osaba gerran ibili ziren nazionalistekin ("gorriekin"). Osaba bat preso hartu zuten, ordea, eta Langileen Batailoietan ibili zen. Gero, nazionalekin eraman zuten gerrara. Urkiolan, Intxortan, Teruelen eta Belchiten ibili ziren gerran.

  • Jerardo Mondragon Garai Nazionalen kainoiak auzoan

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerra denborako oroitzapenak. Uribarritik Bedoñara joan ziren, auzokoen jazarpenetik ihesi. Bedoñan, amaren jaiotetxean, hainbat hilabete pasatu zituzten. Auzoan, nazionalen kainoiak non egon ziren azaltzen du. Handik bonbak botatzen zituzten Udala eta Intxorta aldera. Soldaduek almazena eduki zuten baserritik gertu.

  • Felix Zubia Arana Kainoikadak baserrira

    Felix Zubia Arana (1931) Arrasate

    Gerra garaian, kainoikada bik baserrian zulo handi bi egin zituzten eta etxetik alde egin zuten, Arrazolara amaren ahizparengana. Handik amaren jaiotetxera, Elorriora, joan ziren. Eguna Elorrioko gordelekuan ematen zuten beste askorekin batera.

  • Juli Gallastegi Ezkurra Elorrion fronteak

    Juli Gallastegi Ezkurra (1921) Arrasate

    Elorrioko Iguria auzotik Santa Luziara joan ziren eta ermitan lo egin zuten. Fronteak non zeuden kontatzen du.

  • Felix Ajuria Belar Mateos batailoia

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denboran, Mateos batailoi komunista joan zen Abadiñora. Eliza, don Angel organistaren etxea eta Felix bizi zen abadetxea kuartel moduan hartu zituzten. Felix-eta abadetxetik botata, parrokoaren etxera joan ziren. Mateos batailoia Villarealgo frontera joan ziren gero.

  • Felix Ajuria Belar Abadea Itsasalde batailoian kapilau

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denborako kontuak. Felix hazi zuen abadea oso abertzalea zen, eta gudariek bere beharra izan zezaketela pentsatuta, Itsasalde batailoian kapilau joan zen. Abadea falta zen denboran, amarekin bakarrik gelditu zen etxean. Gauetan, herriko mutilzahar bat joaten zen beraiekin lo egitera.

  • Felix Ajuria Belar Abadiñotik irtetzeko abisua

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denborako kontuak. Ama gaixo zegoenez, Mañariako bere jaiotetxera eraman zuen taxi batean. Herrian pregoia jo zuten frontea Kanpazarren zegoela, eta herritik irtetzeko abisua emanez. Herriko baserritar batzuekin Zornotzara joan zen gurdian. Durangon ez egoen argirik; herria erabat apurtuta zegoen. Zornotzan bera hazi zuen abadearen anaiaren etxean egon zen.

  • Felix Ajuria Belar Kuartela bonbardaketa bertatik bertara bizi

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denborako kontuak. Zornotzan lasai ez, eta Abadiñora bueltatzea erabaki zuen. Zornotzatik Durangora tranbian joan zen. Durangotik Abadiñora oinez zihoala guardia zibilaren kuartel parean bonbardaketa izan zen. Zanga batean gorde zen Felix.

  • Felix Ajuria Belar Zornotzatik Abadiñora bueltatu

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denborako kontuak. Abadiñora iritsi eta abade gaztearen etxera joan zen. Abadeak esan zion ama Mendiolako baserri batean zegoela. Antza, Mañariako baserria bonbardatu egin zuten, eta hara eraman zuten. Frontea Urkiolan zegoen.

  • Felix Ajuria Belar Abadearekin topo egin Mendiolan

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denborako kontuak. Ama Mendiolako baserri batean zegoela jakin zuenean, bere bila joatea pentsatu zuen. Frontea Urkiolan baitzegoen. Mendiolara iritsi eta bera hazi zuen abadearekin egin zuen topo. Abadea teniente jantzita zegoen. Abadeak komandateari auto bat eskatu zion, eta Abadiñoko etxetik traste denak hartu eta Zornotzara eraman zituen ama-semeak.

  • Felix Ajuria Belar Abadearen iloba seminarista

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerra denborako kontuak. Abadiñotik Zornotzara joan ziren. Felix hazi zuen abadearen iloba bat seminarista zen, eta Amaiur batailoian zebilen. Villarealeko erasoaldian bakoitzak bere aldetik hanka egin eta bakarrik iritsi zen Abadiñora. Osabaren etxea itxita ikusi zuenean, Felixen bizikleta hartu eta Zornotzara joan zen.