Borroka

  • Placida Azpitarte Gerrako hegazkinak pasatzen zirenean

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Gerra garaian, iloba bat zeukaten etxean laguntzen. Hegazkinak pasatzen zirenean, beldurtu egiten ziren. Belar-metaren azpian zeukaten zulo batean sartzen ziren, babesleku modura. Pasarte barregarriak kontatzen ditu.

  • Placida Azpitarte Tuneleko babeslekua eta frankisten sarrera

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Frontea gerturatu zenean, Tia Katalinarekin tunelera, babeslekura, joan zen Placidaren ahizpa bere urtebetetze egunean. Frankistak zelan sartu ziren ikusi zuten. Biharamunean, hiru errekete agertu ziren Zaldibarrera eta hurrengo egunetan ogi zuria ematen zieten.

  • Claudio Lejarreta Milizianoen kanpamendua

    Claudio Lejarreta (1925) Berriz

    Intxortan eta Arraten frontea zegoela, Berrizen kanpamendua zeukaten milizianoek. Anaiak eta biak estutasuna pasatu zutenekoa kontatzen du.

  • Claudio Lejarreta Marcelo anaia frontean hil zuten

    Claudio Lejarreta (1925) Berriz

    Bere anai Marcelo Burdinazko Gerrikoa egiten aritu zen, deitu ziotelako. Etxera etorrita, frontera joatera behartu zuten. Frontean hil zen.

  • Claudio Lejarreta Durangoko eta Gernikako bonbardaketak

    Claudio Lejarreta (1925) Berriz

    Durangoko bonbardaketa ikusi zuen, Zeletatik. Gernikakoa ere gogoan dauka. Frontea Berrizera etorri zenean, babeslekura sartzen ziren. Beldur handia pasatu zuten. Beste herritar batzuei gertatutako pasartea kontatzen du.

  • Claudio Lejarreta Frankistak herrira sartu zirenean

    Claudio Lejarreta (1925) Berriz

    Karlistak Berrizen sartu zirenean, ez ziren etxetik mugitu. Olakueta soldaduz beteta zegoen. Biharamunean, kainoiak ipini zituzten eta Oiz alderantz botatzen zituzten tiroak. Milizianoek hartu eta Txikito hil zuten.

  • Burdinazko gerrikoa, alferrik

    Teresin Jauregi Mintegi (1924) Miren Uriarte Loroño (1926) Larrabetzu

    Larrabetzu trintxeraz beteta egon zen. Gerora denak kendu zituzten. Ingeniariaren traizioa kontatzen du Mirenek. Bizkargin gudariak eusten saiatu zirela dio Mirenek, baina galera handiak izan zituztela.

  • Bonbardaketak zelakoak ziren

    Teresin Jauregi Mintegi (1924) Miren Uriarte Loroño (1926) Larrabetzu

    Bonbardaketak deskribatzen dituzte: hegazkinak, kazak, hasieran egunez, gero gauez ere bai... Beldurrez egoten ziren. Umeak hartu zituzten etxean.

  • Gerratik ihesi bonbapean

    Teresin Jauregi Mintegi (1924) Larrabetzu

    Teresa Zamudiora joan zen, etxekoekin eta beste familia batzuekin. Bonbardaketa handiak zeudenez, gau eta egun babeslekuan pasatzen zuten. Bilbora joan ziren oinez, Atxurira, familiako batengana. Barakaldon trena hartu zuten.

  • Frontea bertan hilabete luzez

    Josepa Espilla Sololuze (1922) Etxebarria

    Gerra garaian, ondoko etxea erre zuten eta bere etxea apurtu. Markinara joan ziren ihesi, baina ume asko zirenez, etxera bueltatu ziren. Ahal zuten moduan ezkutatzen ziren. Fronteak hilabete asko iraun zuen. Kainoiak etxe ondoan ipini zituzten.

  • Gerrarako boluntario

    Bittor Argintxona (1906) Lezama

    Gerra hasi zenean, lehenengo egunetik jarri zen martxan. Donostian zegoela, Maria Kristina hoteletik tiro egiten zieten. Autobusa beteta joan ziren Lezamatik.

  • Bonbetatik ihesi, preso

    Bittor Argintxona (1906) Lezama

    Lezama ingurutik Miravalles aldera joan ziren. Bonbak jaurti zizkieten eta alde egin zuten. Santanderrera orduko harrapatu zituzten eta Laudiora eraman zituzten. Hango bizipenak kontatzen ditu.

  • Tomas Jainaga Durangoko bonbardaketa begien aurrean

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    Durangoko bonbardaketa zelakoa izan zen kontatzen du. Pagopean etzanda egon zen aitarekin.

  • Tomas Jainaga Frontea etxean bertan

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    Santamainan trintxerak daudela dio. Esku-bonba topatu zuen, baita hildakoen gorpuak ere. Frontea bertan izan zuten, etxe ondoan. Ibarrangelura joan zen orduan familia guztia, abereak hartuta. Amama eta bere neba geratu ziren etxean, zaurituak zaintzen.

  • Iñaki Bravo Gerra garaian babeslekura

    Iñaki Bravo (1925) Berriz

    Gerra garaian, babeslekura nola joaten zen gogoratzen du.

  • Bitora otaduy Gerra garaian, etxetik ihesi, eta anaiak soldadu eta morroi

    Bitora Otadui Arrasate (1930) Berriz

    Gerra garaian, etxetik ihes egin behar izan zuen. Berriztik irten aurretik, hiru anaia nagusiak soldadu joanak ziren eta Agustin Soraluzen morroi zegoen.

  • Bitora otaduy 1936ko hauteskundeetako pasartea

    Bitora Otadui Arrasate (1930) Berriz

    Bonbardaketa tokatuz gero, aita gorde egiten zela gogoan du. 1936ko hauteskundeetako pasartea kontatzen du.

  • Juliana Mendizabal Francoren tropen etorrera

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Gerra hasi zenean, umea zen artean, baina ondo gogoan omen du. Aitak ihes egin zuen. Francoren soldaduak mendi gainean egon ziren. Nafarrak ziren, euskaldunak. Mairuak etorriko zirela eta neska gazteei beldurra sartzen zieten. Egun baten behera etorri eta jatekoa eta edatekoa eman zieten, baina Julianaren ama ez zen fidatzen. Julianaren anaia gazteagoa soldaduengana joanda egon zen trintxeretan eta beraiek ez zekiten umea non zegoen.

  • Juliana Mendizabal Gerra garaiko bizipenak

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Gerra garaiko bizipenak. Jende asko preso hartu zuten herrian. Beldurra. Isilik egon behar. Aita politikari handia omen zen, errepublikanoa. Orduan bi aukera zeuden, alde batekoa edo bestekoa. Hegazkinak etortzen ziren. Bi lagun hil ziren Durangoko bonbardaketan eta goizeko lauretan egin behar izan zuten hileta.

  • Juliana Mendizabal Bonbardaketan, abadearen bedeinkapena, hilko zirelakoan

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Ez dago gerra baino gauza txarragorik. Hildako asko. Jendea etorri zen euren baserrira, baina han ere berdin botatzen zituzten bonbak. Durangoko bonbardaketa. Babesleku batean ezkutatzen ziren. Abade batek euren azkena zela eta bedeinkapena ere eman zien.