Borroka

• Bilboko ofentsiba

  Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

  Gudari egin zen bonbardaketaren ostean. Tiro bakarreko fusila. Bilboko ofentsiba. Jendea ihesi.

• Frontea; batailoiak

  Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

  Laredo aldera ihesi. Batailoiak. Anaia, Iñaki, gudari ordurako. Egoera oso gogorrak bizi arren, pertsona egin egiten da; beldurrik ez. Frontean zeudela, jatekoa nola eramaten zuten.

• Batailoiak, gudariak

  Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

  San Andres batailoia. Kuartela Laredon izan zuten; bertan egon ziren formatzen. II. Mundu Gerran Parisen sartu ziren lehenak gudariak izan ziren, komandante euskaldunaren gidaritzapean (Ordoki). Haren inguruko pasadizoak.

• Santoñan atxilotua

  Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

  Santoñan harrapatu zituzten. Frontera joateko erabakia. Italiako soldaduak. Italiarrak joan zirenean, armada joan zitzaien zaintzera. Orduko bizipenak.

• Gerrara joateko kintoak eskatu zituzten

  Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

  Lanean hasi eta 10 hilabetera, kinto berriak eskatu zituzten gerrara joateko (1920ean jaiotakoak). Lizarratik Asturiasera. Ez zuten frontera eraman. Sei urtean egon zen etxetik kanpo. Francoren tropek herri bat hartzen zutenean, batzuek ospatu egiten zuten.

• Plazentziarrak gerra zibilean

  Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

  Soraluzeko ezagun asko hil ziren gerran. Batailoi desberdinetan egon ziren plazentziarrak: Amuategin, Itxarkundian...

• Gernikako bonbardaketa

  Jesusa Madariaga Oar (1915) Zarautz

  Gerra garaian, Lezaman egon zen lanean neskame. Eta handik ikusten zuen Gernikatik ihesi zebilen jendea. Gernika bonbardatu zuten egunean zer egin zuen kontatzen du.

• Gerran izan zuen zortea

  Manolo Agirrezabal Izeta (1916) Zarautz

  19 urte zituela, gerra etorri, eta beste lau zarauztarrekin batera joan zen Jakara soldadu. Hara iritsitakoan, euskaraz ari zirenez, gizon batek nongoak ziren galdetu zien. Eta kasualitatea, gizon hark txikitatik ezagutzen zuen Manolo. Hari esker, gerra osoan laguntzaile egon ahal izan zen Jakan.

• Unerik txarrenak Oviedon eta Bruneten

  Inazio Azueta Obieta () Amorebieta-Etxano

  Fronteko unerik txarrenak Oviedokoa eta Brunetekoa izan zirela dio. Orduan, infanterian zeuden; Teruelen, ostera, artillerian. Bertan bizitakoak kontatzen ditu.

• Frontean, alde batetik bestera

  Inazio Azueta Obieta () Amorebieta-Etxano

  Aristimuño batailoiko kide izan zen eta berarekin zegoen Jose Bikandi aipatzen du. Elosun hasita, Ubidean, Oviedoko “Toma de Oviedo”n, Bilbon eta Gorbeian egon zirenekoa kontatzen du. Asturiasen txarto pasatu zuten gosea zela-eta. Beranduago preso hartu eta nazionalekin joan behar izan zuen. Bruneteko batailara eraman zuten eta handik atzera Santanderrera joan zen. Picos de Europan gaixotu ostean, Mirandara etorri zen eta handik Teruelgo bataila ezagunera joatea egokitu zitzaion artilleriatik. Handik Gasteizera eta berriro Mirandara. Alde batetik bestera ibili ostean, azkenean Segovian lizentziatu zen.

• Bonbardaketaren eguneko oroitzapenak

  Maria Iturbe () Gernika-Lumo

  Bonbardaketa eguna zelan bizi zuen kontatzen du. Su-bonbaz eta metrailadorez eraso zioten. Babeslekutik irten ostean, dena erreta eta hildakoen gorpu asko kalean zehar barreiatuta aurkitu zituzten. Etxe barik gelditu zirenez, baserri batera joan ziren.

• Gerra denboran soldadu Gasteizen eta Segovian

  Tiburtzio Lopetegi Zabaleta (1919) Zestoa

  Gerra denboran, Gasteizen, Segovian, Valladoliden eta Ferrolen egon zen soldadu, besteak beste. Gerrako ibilerak kontatzen ditu. 50 hilabeteren ostean, etxera itzuli zen; baina, berehala, berriz deitu zioten eta soldadu itzuli behar izan zuen.

• Gernikako bonbardaketaren ondorioak

  Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

  Ezin omen da kalkulatu Gernikan zenbat hil ziren. Itxarkundia, Itxasalde eta Loiola batailoiko gudariak egon ziren Gernikan. Ume asko erbestera joan ziren: Ameriketara, Ingalaterra, Errusiara...

• Frontean jateko gutxi: gosea

  Inazio Azueta Obieta () Amorebieta-Etxano

  Frontean zeudela, jateko gutxi zuten eta ura be eskas.

• Gerra Zibila; frontea gertu eta milizianoak etxean

  Luis Aranzabal Gabilondo (1922) Bergara

  Gerra Zibila. Frontea ingurura iritsi zenean, oso ardi gutxirekin geratu ziren. Bildots guztiak jan zizkieten. Ardiak goiko txaboletan izaten zituzten. Behiak ere goizean kanpora atera eta iluntzean jaisten zituzten. Beraien baserrian, 50 miliziano egon ziren. Batailoien izenak (Loiola, Otxandiano, Kirikiño, Martiartu). Frontea nondik nora. Berak 14 urte zituen orduan; ondo gogoratzen du dena.