Borroka

  • Milagros Ugalde Lezeta Osaba gaixoa eta gaixoentzat erresidentzia

    Milagros Ugalde Lezeta (1920) Eskoriatza

    Gogoan du aitaren anaia bat ez zegoela burutik ondo eta gerra sasoian Eskoriatzan zegoen erresidentzian sartu zutela. Gerratean bonba bat erori zela eta hura ikustera joan zenean, bertan ito zen. Mesedetako mojena zen erresidentzia. Periko izeneko batek ganaduaren burua eta hankak eramaten zituen hara, salda egiteko.

  • Milagros Ugalde Lezeta Apotzagako bidea erakusteko eskatu zioten soldaduek aitari

    Milagros Ugalde Lezeta (1920) Eskoriatza

    Gerra hasi zeneko oroitzapenak. Soldaduak joan zitzaizkien etxera. Berak negar egiten zuen, beldurtuta. Aitari Apotzagarako bidea erakusteko eskatu zioten eta beraiekin eraman zuten. Bera kezkatuta egon zen, aitari zerbait egingo ote zioten. Ez zuten izan arazorik soldaduekin. Batzuetan bala galduak iristen ziren euren etxera.

  • Milagros Ugalde Lezeta Senarra gerra sasoian zaurituta

    Milagros Ugalde Lezeta (1920) Eskoriatza

    Senarra soldadu eraman zuten gerra sasoian eta belaunean zauritu zuten. Ezgaitasuna eman zioten, baina, medikua aldatu zenean, paperak galdu egin ziren. Bera egon zen lekuan zeuden mojei esker berreskuratu zituen paperak. Hanka bat motzagoa geratu zitzaion. Pentsioa jasotzeko Madrilera joan behar zen, baina ez zuen joan nahi izan, mareatu egiten zela eta.

  • Asun Anguera Illarramendi Eibarko bonbardaketa

    Asun Anguera Illarramendi (1928) Jose Sarasua Gorrochategui (1923) Eibar

    Gerra hasi zenean Asun oraindik Eibarren zegoen. Eibarko lehenengo bonbardaketako kanpaiak entzun zituztenean, ama eta anai-arrebak O’Donnell kaleko babeslekuan gorde ziren. Bonba gertu bota zuten eta beraiekin zeuden ama-alaba batzuk hil ziren. Getxora ihes egin zuten eta gero Matienara aldatu ziren. Soldaduekin bizi izandako anekdotak kontatzen ditu Asunek.

  • Adineko Anoetarren testigantzak Drogak gerran

    2018 Adineko Anoetarren testigantzak () Anoeta

    Gerra zibilean, frontean zazpi urtez egon zen bizilagun bati buruzko aipamena. frontera joaten ziren soldaduei drogaren bat ematen zietela aipatzen du Inaxio Garmendiak; droga haren eraginez, ezer inporta ez zitzaiela joaten omen ziren soldaduak borrokara.

  • Antonio Uribarreniturrieta Gerra garaian soldadu, batetik bestera

    Antonio Uribarreniturrieta Bengoa (1917) Aramaio

    Gerra garaian, soldadu zegoela, nondik nora ibili zen: Santandertik Asturiasera, gero Levantera. Katalunian hiru hilabete pasa ostean, Toledora. Azkenik, Toledotik Alacantera. Ibilbide guztia oinez egin zuten.

  • Julian Unzueta Etxeberria Gerra garaiko bizipenak

    Julian Unzueta Etxebarria (1929) Antonio Uribarreniturrieta Bengoa (1917) Aramaio

    Gerra iritsi zenean 19 urte zituen, eta orduantxe soldadu joateko zegoen. Nazionalekin ibili zen. Orduko bizipenak. Trenean sartu zituzten eta nora zihoazen ere ez zekiten. Italiarrekin harremana izan zuen.

  • Antonio Uribarreniturrieta Behin frontean kanoikada jaso zuten

    Antonio Uribarreniturrieta Bengoa (1917) Aramaio

    Frontean bizi izandakoak. Behin bera, bi italiar eta Mirandako bat zeuden lekura kanoikada bat bota zieten. Italiarrei hankak moztu omen zitzaizkien. Berari eta Mirandakoari ez zitzaien ezer gertatu.

  • 1622 Eskoriatzako mesedetako mojen eskola

    Karmen Zurbano Egaña (1923) Aramaio

    Hiru urte zituela hasi zen Eskoriatzako mesedetako mojen eskolan. 1937an, hegazkinek komentua apurtu egin zuten, eta mojak eskolak emateari utzi zioten.

  • Julio Aspe Beitia Gerra denboran, gorriak ikusitakoa

    Julio Aspe Beitia (1928) Aramaio

    Gerra denborako oroitzapenak. Frontea non egon zen azaltzen du. Aretxabaletatik gora "abanzada" egon zen. Auzoko bizilagun batzuei buruz hitz egiten du: ganaduak ezkutatzen ibili ziren, soldaduek eurekin eman nahi zuten beste bat....

  • Julio Aspe Beitia Aramaioko gainean gizonak "jausten" ikusi

    Julio Aspe Beitia (1928) Aramaio

    Gerra denborako oroitzapenak. Metrailadorera non zegoen. Aramaioko gainean, gizon asko "jausi" zen ; Azkoitia-Azpeitia aldeko soldadu asko hil omen ziren. Toki horretan, erreketeen aldeko soldadu ugari hil zen.

  • Martina altuna Eguren Gurasoak zangan gorde

    Martina Altuna Eguren (1931) Julio Aspe Beitia (1928) Aramaio

    Gerra denborako oroitzapenak. Barajunera joateko bidegurutzean "retaguardia" (atzeguardia) egoten zen. Martinaren gurasoak goldaketan ari zirela zangan gordeta salbatu omen ziren. Bitartean, Martina eta anai-arrebak "iputixen" (korta ondoko gela) egon ziren gordeta. Abioiak eta tiro hotsak entzuten zituzten.

  • Julio Aspe Beitia "Abuelo" hegazkina

    Julio Aspe Beitia (1928) Aramaio

    Gerra denborako oroitzapenak. "Abuelo" milizianoen abioiari buruz hitz egiten du. Udalatx parean su hartu omen zuen hegazkin horrek, eta Elorrio aldera beherantz jaitsi zen ke arrastoa utziz. Krutzetan abioiak bota zituzten.

  • Julio Aspe Beitia Ehiza-hegazkinak

    Julio Aspe Beitia (1928) Aramaio

    Gerra denborako oroitzapenak. Ehiza-hegazkinei buruz hitz egiten du. Ortu barreneko horman gordeta, ehiza-hegazkinak behe-behetik pasatzen ikusi zituen. Auzoko bat zauritu zutela dio.

  • Antonio Uribarreniturrieta Bi urte soldadu italiarrekin gerran

    Antonio Uribarreniturrieta Bengoa (1917) Aramaio

    Gerran soldadu nondik nora ibili zen aipatzen du: Faltzesen, San Martzialen... Urte bi eman zituen gerran, Francoren lurreko armadako italiar konpainia batean. Soldadu italiar gazteenak 31 urte zituen; gainerako guztiak zaharragoak ziren. Ezin ulertuak hizkuntzagatik. Soldadu italiarrekin ikasi zuen makarroiak jaten. Antonio artileriako konpainiako soldadua zen.

  • Antonio Uribarreniturrieta Gerra bukatuta, etxera buelta

    Antonio Uribarreniturrieta Bengoa (1917) Aramaio

    Gerran, beti Euskal Herritik kanpora ibili zen Antonio. Bi urte egin zituen gerran. Gerra bukatu eta etxera bueltatu zen. Bere lagun gehienek 15 hilabete gehiago egin zituzten soldadu.

  • 900 Eibar bonbardatu zuten

    Agustin Arana Barinaga (1913) Bartolo Arriola Garate (1912) Eibar

    Eibar ere bonbardatu zuten. GAC lantegiak armak egiten zituen eta hura bonbardatzera joan ziren hegazkinak. Ondoko etxeko bateko alabak besoa galdu zuen. Untzaga ingurua beranduago bonbardatu zuten, ia gerra bukatzear zegoela. Ehunka eibartar hil zituzten. Kerizpe elkartea dagoen etxea egiten ari ziren, Untzaga plazan. Udaletxea ere bonbardatu zuten.

  • 900 Gerrako babeslekuak Eibarren

    Agustin Arana Barinaga (1913) Bartolo Arriola Garate (1912) Eibar

    Eibarko Udalak babesleku asko eraiki zituen herrian: Urkuzuko iturri atzekoa etxe azpian, Ibarkurutzen...

  • Gaspar Alvarez Lucio Babeslekuak Eibarren

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Eibarren hainbat babesleku egin zituzten gerra hasi zenean. Gogoan dauka Gasparrek Debara joan era zakuak arearekin beteta ekartzen zituztela. Udaletxe azpian ezkutatzen ziren gehienak eta abisatzeko kanpaiez gain kotxe bat sirenarekin ere ibiltzen zen. Eibarren izandako kainoi bat nolakoa zen eta non zegoen azaltzen du.

  • Daniel Legorburu Gerran faxistekin bat egin behar

    Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano

    Soldadutza egitera Lizarrara joan zen, errepublikako soldadu bezala. Baina gerra hasi zenean, faxisten aldera joan behar izan zen. Gorrien aldeko asko ere hartu eta Francoren aldekoengana eroan zituzten.