1931-1936: II. Errepublika

• Eskolara Errepublika garaian

  Dionisio Amundarain Alegria (1922) Ibarra

  Errepublika garaian bederatzi urte zituen eta baserrian ez zen ezer jakiten. Eskolara orain Udaletxea dagoen eraikuntzara joaten zen. Jolastu egiten zuten.

• Eskola kontuak; hezkuntza errepublika garaian

  Bernabe Errasti Ibarzabal (1910) Eskoriatza

  Eskola kontuak. Klaseak erdaraz izaten ziren. Bera umea zenean, irakasle euskaldunik ez zegoen Eskoriatzan. Errepublika garaian maisu-etxeak egin ziren auzo gehienetan. Umeen artean eskolan erdaraz egin behar izaten zuten; diziplina handia. Errepublikaren ondorenean etorri zen askatasun pixka bat eskolan ere. Primo de Riveraren diktadura.

• 'Centro Republicano'a Elgetan

  Juan Erostarbe Olañeta (1921) Elgeta

  Errepublika garaian Eibartik eraman zuten bandera Elgetara. Elgetan Centro republicano zeritzana zegoen.

• Ezkutuko estraperloa

  Angeles Arantzeta Alberdi (1917) Maria Luisa Arantzeta Alberdi (1919) Elgeta

  Estraperloa ezagutu zuten; Elgetan estraperloan ibiltzen zen baten aipamena egiten dute. Errepublika garaian Elgetara bandera eraman zutenekoa.

• Gasteizko seminario nagusia; II Errepublikaren aldarrikapena

  Jose Azkarate Arejolaleiba (1915) Eskoriatza

  Seminarioa nolakoa zen. Jantokia; kapila txiki bat; logelak... Beraiek Saturraranen zeudela, Gasteizko seminario nagusi berria amaitu zuten (1930). Inaugurazio ekitaldira Alfonso XIII joan zen. Urtebete beranduago Errepublika aldarrikatu eta erregea Espainiatik joan behar izan zen. Orduko gogoetak. Ikurrina.

• Erlijioa eta politika seminarioan; abertzaletasuna

  Jose Azkarate Arejolaleiba (1915) Eskoriatza

  Ikasleen arteko giroa nolakoa zen. Errepublika garaian politika kontuak garrantzi gehiago hartzen hasi ziren eta abertzaletasuna nabarmentzen hasi zen poliki-poliki, batez ere Bizkaia eta Gipuzkoako abadegaien artean... Irakasleek politika kontuak ez zituzten aipatu ere egiten. Don Mateo Mujika.

• II. Errepublikaren aldarrikapena; abertzaletasuna eta Aberri Eguna

  Jose Azkarate Arejolaleiba (1915) Eskoriatza

  II. Errepublika aldarrikatu zeneko kontuak. Bertsopaperak irten ziren gaiaren inguruan eta horietako bat gogoan du oraindik. Euzkadi aldizkaria. Primo de Riveraren diktadura. El Día aldizkaria. Lehenengo Aberri Eguna Saturraranen. Abertzaletasun sentimendua.

• Gerra aurreko pilotari profesionalak

  Migel Gallastegi Ariznabarreta (1918) Eibar

  Gerra aurreko pilotari profesionalak aipatzen ditu eta Migelek 15 urte zitueneko pasarteak kontatzen ditu; pilotarien ingurukoak. Maleta eramale ibili zen Migel, frontoira doan sartzeko.

• Errepublika garaian apaizak jazarrita

  Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

  Errepublika garaian apaizak jazarrita egon ziren, tartean euren lehengusu Kaximiro, sakramentinoa. Kaximiro goizean goiz joaten omen zen mezara eta kanpairik ere ez omen zuten jotzen, mehatxatuta zeudelako. Errepublika nahaste handiko garaia izan omen zen.

• 'Unión Apostólica'ko mojek klaseak eman eta eliza zaintzen zuten

  Arantzazu Arantzeta (1921) Elgeta

  Unión Apostólicako lau mojarekin ibili zen eskolan. Irundarrak ziren. Klaseak eman eta elizak zaintzen zituzten. Eskolatik joaten ziren elizara edo bezperetara. Errepublika garaian, mojak bota egin zituzten. Gaur egun, ideologia ezberdinak errespetatu egiten direla dio.

• Karlistak eta errepublikazaleak San Prudentzio auzoan

  Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara

  Gerra aurretik, errepublikanoek indarra hartu zuten. San Prudentzio inguruan bi taberna zeuden, bata karlistena eta bestea errepublikanoena. Beraien arteko borrokak. Francoren tropak sartu zirenean, errepublikanoen kantina hura erre egin zuten.

• Errepublikan langileria hobeto

  Eusebio Okina Bengoa (1929) Arrasate

  Sindikatoek indar handia omen zuten errepublika garaian. Langileek ondo irabazten zuten, baina enpresariek ez zuten langile gehiago hartzerik nahi. Lana ba omen zegoen, baina jende gazte asko lanik gabe zegoen gerra hasi zenean.

• Ospitaleko mojekin eta herri eskolan

  Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

  Eskolan ospitaleko mojetan ibili zen eta gero herri eskolan. Basterra eta Zabal maisuak izan zituen. Primo de Riveraren diktadura amaitu, eta Errepublika etorri zen: isiltasunetik zalapartara. Gurutzeak kendu zituzten eskoletan.

• Euskarazko liburuak erre egin zituzten

  Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

  Euskarazko liburuak erre zituzten, Francoren tropak sartu zirenean, irailaren 22an. Errepublika garaian "Xabiertxo" liburua erabili zuten eskolan. Apaizak ere dena euskaraz egiten zuen elizan.

• Euskaraz ikasi zuen, Errepublika sasoian

  Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

  Eskolan euskaraz ikasi zuten Errepublika garaian. Geografia "lutelestia" zen eta matematikak ere euskaraz: batuketa, kenketa...

• Doktrina kontuak

  Kontxita Anduaga Lamariano (1923) Luis Anduaga Lamariano (1922) Cecilia Kortabarria Araiztegi (1928) Antzuola

  Doktrina kontuak. Errepublika garaian eskolan ez zen doktrinarik ematen. Euskara eta erdaraz ikasi zuten doktrina.

• Arrasaten Oreja hil zutenean

  Joxe Bixente Etxabe Arregi (1922) Arrasate

  Gerra aurrean "iraultza" egon omen zen Arrasaten, Oreja eta beste bat, Zerrajerako ugazabak, hil zituztenean. Egun horretan, bera esnearekin zihoala, esnea kendu eta etxera bidali zuten eskopetadun arrasatear gizon batzuk. 1934. urte inguruan izango zen, errepublika garaian.

• San Antonioko erromeria

  Elias Atutxa Orobiobasterra (1920) Amorebieta-Etxano

  Kalean ez zen aldaketa politikorik nabari errepublika garaian. Orduan, etxeetan irrati gutxi zeuden. Domeketan San Antonioko erromeriara joaten ziren dantzara. Mutilek pezeta bana ordaintzen zuten soinujolearentzako.

• II. Errepublikako kontuak

  Claudio Usobiaga Albizu (1916) Mutriku

  II. Errepublikako kontuak. Mutrikun ba omen ziren bi pertsona mitinak ematen ibiltzen zirenak; Galarraga delako bat gogoratzen du.

• Errepublika garaiko prentsa

  Claudio Usobiaga Albizu (1916) Mutriku

  Errepublika garaiko prentsa: La Voz de Guipúzcoa, Hierro, La Gaceta, El Diario Vasco...