1931-1936: II. Errepublika

  • 1714 Aita Sarasketanean kaxagin

    Isidoro Mugerza San Martin (1927) Mendaro

    Isidororen aitak hamar urte egin zituen Eibarko Bittor Sarasketa lantegian eskopetentzako kaxak egiten. Aitak berarekin lan egiten zuen Mendaroko karlista batekin zuen harremana ona kontatzen du.

  • Antonio Mardaras Errepublika garaian, jendea kezkan

    Antonio Mardaras Arrieta (1922) Maruri-Jatabe

    Gerra etorri arte jendea errebelde ikusten zen. Manifestazioak eta mugimendua zeuden. Bera umea zen eta ez zekien zein zen arrazoia, baina jendea kezkan ibiltzen zela bazekiten. Jataben hogei-hogeita hamar errepublikano egon ziren. Osaba alkate izan zen; aita EAJko bazkidea. Guardia egin beharra izaten zuen aitak.

  • Claudio Usobiaga II. Errepublikako kontuak

    Claudio Usobiaga Albizu (1916) Mutriku

    II. Errepublikako kontuak. Mutrikun ba omen ziren bi pertsona mitinak ematen ibiltzen zirenak; Galarraga delako bat gogoratzen du.

  • Claudio Usobiaga Errepublika garaiko prentsa

    Claudio Usobiaga Albizu (1916) Mutriku

    Errepublika garaiko prentsa: La Voz de Guipúzcoa, Hierro, La Gaceta, El Diario Vasco...

  • Kandido Urreizti Errepublika garaiko giroa

    Kandido Urreizti Osa (1926) Mutriku

    Errepublika denborako giroaz hitz egiten du. Maristetan euskaraz egiten zuten. Poxpolin jantzita dantzatzen zuten.

  • Fernando Alegria 1923koak erregistratu gabekoak

    Fernando Alegria Goiri (1923) Muxika

    Errepublika garaian mitinak egiten ziren, baina bera gaztea zen eta ez du askorik gogoratzen. 1923an jaiotako 25 egon ziren Muxikan eta sasoi hartan Primo de Rivera zegoen agintean. Udaletxeko idazkaria alper hutsa zen eta beraien izenak ez ziren azaltzen erregistroan. Baldomero abadeak datuak eskatu ostean, Frantziara egin behar izan zuen alde idazkari horrek.

  • Jesus Barandika eta Feli Goikoetxea Errepublikan ama arduratuta

    Jesus Barandika Berrojalbiz (1921) Muxika

    Errepublikan, erregea kendu zutenean, bere amak negar egin zuen. Eskoletatik gurutzeak kendu zituzten eta horrek arduratzen zuen, dotrinarik jasoko ez zutelakoan. Baziren errepublikazale batzuk herrian, horietako batzuk aipatzen ditu. Errepublikazaleak izan arren, mezara joaten ziren. Karlisten eta abertzaleen mitinak egoten ziren.

  • Mari Etxeandia Etxeandia Eskolan banderari musu eman behar

    Mari Etxeandia Etxeandia (1926) Amaia Isasi Amuriza (1930) Muxika

    Ez dute errepublika garaiko akordu askorik. Mariren aitita Gorozikako batzokiko nagusietako bat zen. Eskolan banderari musu eman behar izan zion eta eskuari eman zion Marik. Ez dute gogoan gurutzeak kendu zituztenik errezoak beti egiten zituzten-eta. Francoren argazkiak horman zutela, sarreran eskua altxatu eta abestu egin behar izaten zuten. Elizara sartu orduko ere elizpean abestu egin behar izaten zuten.

  • 973 Gerra aurreko giroa

    Arroxa Pikabea Artola (1916) Oiartzun

    Gerra aurretik ere bazen miseria, baina goserik ez. Hala ere, giro nahasia zegoen; grebak egiten ziren. Tropak sartu zirenean, Portuberriko apopiloak bertan zeuden; meategietako langileak ziren eta greban zeuden. Gazte asko zegoen lanik gabe, baina ez zen pentsatzen gerra etorriko zenik. Nafarroako sarraskia.

  • 1027 Errepublikan dotrinarik ez eskolan

    Tiburtzio Aranburu Lekuona (1925) Faustino Galdos Arbide (1934) Juan Galdos Arbide (1924) Santos Mitxelena Aranguren (1931) Oiartzun

    Juanitok gogoan du Errepublikan gurutze denak kendu zituztela eta dotrina ez zela ematen eskolan. Beren etxean hartzen zuten dotrina. Gerraren ondoren, berriro jarri zituzten gurutzeak.

  • Rekalde ahizpak Pospolinetako kantua: "Errotatxo maitea"

    None Rekalde ahizpak () Maria Luisa Rekalde Urdanpilleta (1928) Oiartzun

    Batzokia eta pospolinak. Abestu egiten zuten. Antzerkia egiten zuten batzuek. Doktrina ere bertan ikasten zuten. "Errotatxo maitea". Mutilek ikurrinarekin egiten zuten dantza.

  • Xeferi Erostarbe "Emakumeak aurrera egiteko erdaraz jakin behar izan du"

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Hika mutilen artean gehiago mantendu da nesken artean baino. Gizonek etxetik kanpo aisialdi gune gehiago izan dituzte, bekatua zen lehen emakumea tabernara joatea.

  • Joxepa Zumalde Errepublika etorri zeneko oroitzapena

    Joxepa Zumalde Zumalde (1919) Oñati

    Oñatira Errepublika etorri zeneko eguna gogoan du Joxefak. Eskolan errezatu edo ez errezatu gatazka egon zen.

  • Jerardo Elortza Errepublika garaian antzerkiak Bergarako Batzokian

    Jerardo Elortza Egaña (1944) Oñati

    Errepublika garaian Batzokietan eta Karlisten Zirkuluetan antzerkiak egiten ziren, batzuk euskaraz eta beste batzuk gaztelaniaz. Bergarako Batzokian ere bazegoen antzeztokia eta egiten ziren euskarazko antzerkiak. Gerraostean sortu zen Ernai taldeko batzuk gaztetan hor ibiliak ziren: Txomin Amasorrain, Juste Amenabar. Gogoan du 1950eko hamarkadan eskolatik joan zirenean ikusi zuela agertoki hura. Gerora jakin zuten Batzokia izana zela eta konfiskatuta egon zela. Nazionalisten edo errepublikanoen etxe eta lokalak konfiskatu egiten ziren.

  • Elu Gaztañaga Martinez Abertzaleen gorabeherak eta sozialistak boterean

    Elu Gaztañaga Martinez (1916) Ordizia

    Errepublikanoak jende jatorra ei ziren. Libertate apur bat izan zuten errepublika garaian. Eurak PNVkoak ziren. Gero ETA etorri zenean harekin egin zuten bat. Gero gaizki hasi ziren, eta hori izan omen da penagarria. Dena dela, oso gogorra izan da berarentzat sozialistak Jaurlaritzaren jabe egitea.

  • Elu Gaztañaga Martinez Antzerkia gerra aurrean

    Elu Gaztañaga Martinez (1916) Ordizia

    Karlistak oso onak ei ziren antzerkia egiten eta errepublikanoak ere bai.Eurek ere egiten zuten, baina xumeagoak ziren. Errepublikanoek erdaraz egiten zuten eta eurak euskaraz. Karlistak bietara, baina erdaraz gehiago. Abestu ere egiten zuten.

  • Josebe Iturrioz Gerra aurreko mugimendu anarkista eta askatzailea

    Josebe Iturrioz Lopez (1978) Ordizia

    "Seccion femenina" izenekoa egin behar izaten zuten emakumeek eskubide batzuk eskuratzeko. XX. mendeko hasierako hamarkadetan askatasun handia bizi izan zutenentzat 40 urtez diktadura faxista bizitzea oso gogorra izan behar zela dio. Mugimendu anarkista oso indartsua egon zen Espainian eta guzti hori berreskuratzearen garrantziaz ari da.

  • Patxi Oliden Lehenengo notak nola ikasi zituen

    Patxi Oliden Gonzalez de Txabarri (1923) Orio

    Frontoian ibiltzen zen mutikotan. Frontoia nolakoa zen. Karmelo Eizagirrek irakatsi zizkion lehenengo notak frontoian, lurrean teilarekin marrak eginda. Ordurako haiek tiple taldea egina zeukaten. Horrelaxe hasi zen solfeoa ikasten. Gazterik hasi zen mezan koruan abesten. Errepublikaren hasieraren inguruko oroitzapenak.

  • 1218 Familiako giroa

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Etxean ez zitzaien gustatu Kontxak eskola utzi izana. Geroago, josten ikasi zuen Beasainen, eta ondo etorri izan zaio etxeko gauzak eramateko. Ikasten zuenean, Errepublika zegoen. Aita errepublikanoa zuen, eta hainbat aldizkari eta egunkari irakurtzen zituen. Baserritarra, baina jantzia zen.

  • Elixabete Garmendia Emakume mitinlariak gerra aurrean

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    "Eguna" egunkarian hainbat emakumek idatzi zuten. Emakume mitinlariak aipatzen ditu: Polixene Trabudua, Aide Agirre, Maria Teresa Zabala...