Ihes egin beharra

  • Garbriel Nogues Martikorena Familiari Frantzian oso harrera ona egin zioten

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Gabrielen familia Bilbotik barkuz joan zen Frantziara gerra garaian. Bretainian egon ziren, etxe bat eman zien bizitzeko, diru-laguntzak... herri hartakoek elkartasun handia izan zuten Gabrielen familiarekin.

  • valentina yeregi Donostiatik Bilbora, itsasontziz

    Valentina Yeregi Inza (1915) Lasarte-Oria

    Loiolara joan zen, eta gero ez zegoen pasatzerik. Lubakiak zeuden Hernani gainean. Salbokonduktoa. Lau urte egin zituen etxetik kanpo. Gaua kaian pasatu, eta itsasontzian Bilbora, mutil-lagunarekin. Bilbotik Ortuellara, trenez.

  • valentina yeregi Miarritzen II: etxez etxe, gero eta hobeto

    Valentina Yeregi Inza (1915) Lasarte-Oria

    Alargun baten etxera joan ziren. Saiatu zen neskame joaten ere, baina ez zuen lortu. Toki bakoitzeko esperientzia kontatzen du. Etxeetako bat nolakoa zen. Oiloak mutikoari txupetea kendu zionekoa. Venezuelara joan ziren batzuk. Interina hasi zen.

  • Justina Iparragirre Gerrak hondatu zien tabernaren negozioa

    Justina Iparragirre Eizagirre (1913) Irun

    Auzoan portzelana lantegia egin zuten garai hartan, eta langile asko ibiltzen zen Ongi Etorri tabernan. Mahaietan ez zen zapirik jartzen. Ahizpa sukaldari ona zen. Gerra hasi zenean, miliziano asturiarrak joan ziren. Erreketeak sartu zirenean, ihesi joan ziren.

  • Justina Iparragirre Ahizparen ibilerak, Bartzelonan

    Justina Iparragirre Eizagirre (1913) Irun

    Ahizpa Hendaiara joan zen familiarekin, taberna utzita. Handik Bartzelonara bidali zituzten. Trenbideko langile baten alarguna zenez, toki ona eman zieten bizitzeko editore baten jauregian. Bonbardaketa batean etxea txikitu zuten.

  • Justina Iparragirre Gurasoekin geratu zen, baserrian, gerra garaian

    Justina Iparragirre Eizagirre (1913) Irun

    Anaia gazteena ezkonberria zen gerra hasi zenean, baserrira. Frantziara joan zen, gurasoak utzita; ez zuen gerrara joan nahi. Bera geratu zen etxean.

  • Jose Luis Ardanza Aita Sopuertara ihesi ganaduak hartuta

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    Aita Sopuertara joan zen ihesi, etxeko ganaduak hartuta. Auzoko beste baserritarrek ere berdintsua egin zuten. Behi bat utzi zuen etxeko esnerako.

  • Santos Tolosa Bonbardaketak Durangon gerra garaian

    Santos Tolosa Uria (1920) Gaintza

    Durangoko jesuitetan zegoela, gerra hasi zen eta bertan egon beharra tokatu zitzaion. Asko gogoratzen ditu egun haietako bonbardaketak. Egun haietako oroitzapenak azaltzen ditu. Hirugarren egunean, Mallabiko Trabakua baserrira eraman zituzten, eta han zazpi hilabete egin zituen.

  • Dominga Irazola Portugaleteraino oinez

    Dominga Irazola Arietaleanizbeaskoa (1919) Elorrio

    Gerratik ihesi, Portugaleteraino joan ziren osaba, bera, ahizpa bat eta neba soldadua, behi, gurdi eta guzti. Esnea saltzen zuen han ere. Buelta ere oinez. Gurasoak eta ahizpa bi etxean geratu ziren.

  • Herminio Urizar Bonbardaketak Elorrion

    Herminio Urizar Zuñaga (1927) Elorrio

    Plazan jaio zen, batzokiaren gainean. Gerra denboran, Durangora joan ziren bizitzera, bonben beldurrez. Aitak bizikleta-denda bat zuen han, eta bertan instalatu ziren.

  • inaki-gallastegi Algortara, gerrari ihesi

    Iñaki Gallastegi Gorroño (1928) Elorrio

    Arreba bat Nafarroan zegoen neskame; eta, gerra irten zenean, etxera bueltatu zen. Iñaki, amarekin eta neba-arrebekin, Algortara joan zen izekoren etxera. Arreba eta aita geratu ziren etxea zaintzen.

  • Juana Arruabarrena Iheslariak babes eske

    Juana Arruabarrena Lazkano (1924) Maria Jesus Arruabarrena Lazkano (1922) Elorrio

    Ihesi zetorren Bergarako gizon-talde bat hartu zuten etxean. Bosniako gerra gogorarazi izan dio Juanitari orduan ikusitako iheslari andanak.

  • Jose Txintxurreta Lleidaraino joan ziren gobernuak ebakuatuta

    Jose Txintxurreta Garmendia (1929) Iurreta

    Santa Apoloniatik Ezkurdi ostera joan ziren bizitzera, eta handik Barrenkalera. Gero gerra hasi zen. Orduan, lehenengo jaunartzeko argazkiak ateratzera Bilbora joateko ohitura zegoen. Jose, argazkiak ateratzera joateko trenaren zain zegoela, Durangon bonbak jausten hasi ziren. Karrantzara egin zuten ihes, eta handik Ribadesellara eta Lleidako Nalec herrira.

  • Jose Txintxurreta Lleidatik Bartzelonara, eta handik Frantziara

    Jose Txintxurreta Garmendia (1929) Iurreta

    Lleidako Nalec herrian ama jarri zuten errefuxiatuen buru, eta Tàrregara joaten zen orgarekin elikagaiak ekartzera. Bertako oliba eta mahatsen uzta bukatzen zenean, errefuxiatuek hondarrak batzeko baimena zuten. Nalec-etik Bartzelonara bidali zituzten, eta handik "Stanmore" itsasontzian Frantziara eraman.

  • Jose Txintxurreta Frantziatik etxera bueltan

    Jose Txintxurreta Garmendia (1929) Iurreta

    Frantzian eskolara joan zen Jose, eta frantsesez berba ondo egiten ikasi zuen. Aita Santoñako kartzelan preso zegoen; eta, libratu zutenean, familia ere Frantziatik etxera bueltatu zen. Barrenkaleko etxea suntsituta aurkitu zuten, eta amaren senide batzuen baserrira joan ziren bizitzera.

  • Adora Osa Senarra gudari eraman zuten hamabost urterekin

    Adora Osa Arrizabalaga () Zumaia

    Senarra gurasoekin Bilbora joan behar izan zen ihesi, gerra garaian. Hamabost urterekin gudari moduan mendira eraman zuten borrokara. Kartzelan sartu zuten eta hamahiru hilabete pasa zituen han. Bere bizitzako zazpi urterik onenak galdu zituela esaten omen zuen: batean frontean, bestean kartzelan edo soldadutzan. Ofiziorik ikasteko betarik ez zuen izan eta gero lanik topatu ezin.

  • Julen Madariaga Gerra irten zenean familia osoa Txilera

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Familia osoa, gurasoak eta bost anai-arreba Txilera joan ziren gerra sortu zenean. Eta eurekin batera, Donostiako lehengusuak. Tartean "Txiki" marrazkilariaren familia.

  • Julen Madariaga Bonbardaketei ihesi, lehenik Algortara, gero Iparraldera

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Bonbardaketei ihesi, Algortan etxe bat hartu zuten, Villa Numancia. Baina laster ebakuatu zituzten emakumeak eta umeak. Bera "Goizeko Izarra" izeneko itsasontzi batean eraman zuten Baionara. Itsasadarretik irteteko komeriak. Gerraontzi frankistak zelatan zeuden eta ingelesek bidalitako gerraontzi bati esker egin ahal izan zuten bidea. 1937ko martxoa zen.

  • Julen Madariaga Txileko aitona frankistak ordaindu zien barkuko txartela

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Sei hilabete Angelun egin eta Txilera joan ziren, Arroxelatik irtenda. Nahiz eta familiak dirua izan bankuetan, pezeta balio gabe geratu zenez, Txileko aitona frankistak ordaindu behar izan zuen bidaia.

  • Julen Madariaga Aitak arazoak Txilen sartzeko "rojo separatista" omen zelako

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    "Oropesa" zuen barkuak izena. Gero II. Munduko Gerran erabili zuten tropa amerikarrak Europara ekartzeko. Alemanek hondoratu zuten. Aitak ez zuen bisaturik Txilen sartzeko "rojo separatista" omen zelako. Panamako Kanalean egindako tramiteak. Frankistek propaganda aparatu handia zuten. Europako erregimen faxistak eta eliza zuten alde.