Ihes egin beharra

• Gerra sasoian txokolatea eta baba nahikoa Santanderren

  Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

  Gerra sasoian, Santanderren egon ziren emakume falangista baten etxean. Kalera irten zenean jendea ikusi zuen ilaran; txokolatea banatzen ari ziren doan. Ilaran jarri zen, baina eibartar batek txokolatez betetako kaxa bat ekarri zion, osorik eurentzat. Nonbaiten errekisatutakoa izango zen. Gero, jendea sartu-irtenean zebilen biltegi batera joan zen. Jendeak behar zuena hartzen zuen zakuetatik. Berak ere zakukada baba eraman zuen etxera.

• Bilbon, mediku baten etxean

  Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

  Gerra sasoian ez zuten ezer ordaindu beharrik izan, ez Santanderren, ezta Bilbon ere. Bilbon mediku baten etxean egon ziren. Medikuaren kontsulta zegoen lekua prezintatu egin zieten. Etxe osoa beraientzat eduki zuten.

• Babak Santanderko zezen plazako presoentzat

  Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

  Santanderren preso asko zeuden, tartean baita eibartarrak ere. Ezagunik ote zegoen begiratzera joan zen zezen plazara eta leihoetako baten bere koinatua ikusi zuen. Amak baba lapiko handi bat prestatu zuen presoentzat, baina ez zieten laga sartzen. Leihotik behera sokak bota, lapikoa lotu eta sokatik tiratuta jaso zuten.

• Presoei ogitartekoak banatzen Santanderren

  Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

  Santanderko zezen plazan zeuden presoak lekuz aldatu behar zituztela jakin zutenean, ogitartekoak prestatu zituzten txokolatearekin. Presoak ilaretan ateratzen zituzten zezen plazatik. Luzianak erdira sartu eta ogitartekoak banatzen zizkien. Presoak kartzeletara eraman zituzten.

• Eibarko umeak Errusiara

  Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

  Gerra zela eta 3-4 urtez eskola gabe gelditu ziren ume asko eta asko. Eibartik ume asko joan omen ziren Errusiara. Salbokondukturik gabe ibiltzea ezinezkoa izan ohi zen. Hura lortzeko, ordea, falangista izan behar zen.

• Sozialistak, zeharo beldurturik

  Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

  Eibar herri sozialista bazen ere, gerra garaian Francoren garaipenak ospatzen zituzten, bandera eta manifestazio eta guzti. Oso beldurturik zeuden sozialistak, askok alde egin zuten atzerrira.

• Atxilotuak ezin herrian sartu

  Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

  Gerra garaian atxilotu eta ondoren libre geratutako sozialistek ezin zuten herrian sartu. Jose Mariren osabak berak Amorebietan bizi behar izan zuen.

• Toribio Etxebarriarekin izandako harremana

  Fernando Echebarría Unamuno (1927) Eibar

  Toribio Etxebarria senide zeukan. Venezuelatik Hendaiara etorri zen behin; gero Eibarrera. Fernandok argazkiak bidaltzen zizkion Santiago Arizmendiarrietaren bitartez. Toribio Eibarrera etorri zeneko hainbat anekdota; zelakoa zen. Erlijio kontuak; Toribio monagillo izandakoa zen. Toribioren izaera.

• Recuerdos de la guerra: la familia de un lado para otro

  Ofelia De los Toyos (1925) Eibar

  Recuerdos de la guerra. Estuvieron en Francia. Estaban en Paris cuando entraron los Alemanes. Su padre lo pasó mal, porque andaba escapando continuamente de los alemanes.

• Juan de los Toyos recorrió 360 kilómetros huyendo de los alemanes

  Ofelia De los Toyos (1925) Eibar

  Estaban en Paris cuando entraron los alemanes. Su padre fue donde Julian Zugazagoitia a decirle que tenían que huir. Julian le dijo que el no se movería de casa y le mataron. Juan escapó a pie y recorrió 360 kilómetros, escapando de los alemanes. Se enteró de que habían dividido Francia en dos zonas y entonces se fue a Tolousse. Cuando lo encontraron allí tenía los pies ensangrentados. Estuvieron un tiempo en tolousse. Luego dijeron que el Gobierno se iba a México. A su padre le denegaron el permiso para salir de Francia y estuvieron 2 años en Marsella. Luego se fueron a México.

• Los refugiados vascos en México

  Ofelia De los Toyos (1925) Eibar

  En México los refugiados vascos se unieron. Se reunían en el Centro Republicano y hacían bailes. Allí conoció a su marido.

• De Marsella a Méxiko: Juan de los Toyos haciendo listas y organizando la huida

  Ofelia De los Toyos (1925) Eibar

  De Marsella a Méxiko: Juan de los Toyos haciendo listas y organizando la huida.

• Marcanotarren historia

  Niceto Marcano Muguerza (1932) Eibar

  Errepublika aldarrikatu eta urtebetera jaio zen; horregatik jarri zioten Niceto izena. Aita eta Marcanotar guztiak sozialistak ziren. 1934ko urriko iraultzan parte hartu zuten eta gerra garaian jazarpena ezagutu zuten. Valentziara ihes egin behar izan zien aitak. Ondoren Frantziara.

• Andrés Prieto; de la cárcel al exilio en Francia

  Andres Prieto Arana (1918) Eibar

  Andrés Prieto; de la cárcel al exilio en Francia

• La guerra; preparando los papeles para ir al exilio en Rusia

  José Ocamica Clementi (1926) Eibar

  La guerra; preparando los papeles para ir al exilio en Rusia

• La guerra; el viaje a Santurce junto con otros eibarreses para embarcar con destino a Rusia

  José Ocamica Clementi (1926) Eibar

  La guerra; el viaje a Santurce junto con otros eibarreses para embarcar con destino a Rusia

• La guerra; el viaje; al barco con 20 pesetas

  José Ocamica Clementi (1926) Eibar

  La guerra; el viaje; al barco con 20 pesetas

• La guerra; el exilio; los niños iban para quedarse un año

  José Ocamica Clementi (1926) Eibar

  La guerra; el exilio; los niños iban para quedarse un año

• La guerra; el exilio; los barcos en los que hicieron el viaje:El HABANA y El SONTAI

  José Ocamica Clementi (1926) Eibar

  La guerra; el exilio; los barcos en los que hicieron el viaje:El HABANA y El SONTAI

• La guerra; el exilio; educadores y médicos que acompañaban a los niños

  José Ocamica Clementi (1926) Eibar

  La guerra; el exilio; educadores y médicos que acompañaban a los niños