Ihes egin beharra

  • Santi Madariaga Anai-arrebak kartzelan edo Frantziara ihesi

    Santi Madariaga Makoaga (1929) Morga

    Anaia batek zazpi urte egin zituen soldadutzan eta Langileen Batailoietan. Beste anaia bat, beldurtia oso, ihesi joan zen Frantziara; eta, itzuli zenean, bi urtez eduki zuten kartzelan. Lau arreba Frantziara joan ziren ihesi.

  • Bernardina Aldasoro Gerra hasieran, ezkutuan ibili behar

    Bernardina Aldasoro Ormazabal (1923) Mutiloa

    Gerra garaian, eskolan zebilen Bernardina. Gurasoak eta ahizpa bat beste baserri batera joan ziren. Han, janaria falta zitzaien, eta Troi baserrira itzultzen ziren, errotan irina egitera. 40 egun pasa zituzten hala.

  • Bernardina Aldasoro Lehengusua Errenterian zegoen gerra garaian

    Bernardina Aldasoro Ormazabal (1923) Mutiloa

    Lehengusu bat zerbitzatzen zebilen Errenterian, gerra garaian, mediku baten etxean. Medikua karlista zen, eta gorriak Errenteriara sartu zirenean, Frantziara egin zuen alde. Lehengusuari 7 duro eman zizkion ihes egin aurretik.

  • Garbine Andonegi Abertzalea izateagatik

    Garbiñe Andonegi Belaustegi (1934) Mutriku

    Garbiñeren aita abertzalea zen, eta familia Mutrikutik Bilbora joan zen. Nazionalek Bilbo okupatu zutenean, Santarderrera joan ziren ihesi. Aitak itsasontzian Bilbon jaso eta Donibane Lohizunera eraman zuen familia. Zapateroneko familia ere eurekin zen. Iparraldetik bueltan, aita atxilotu eta kartzelara eraman zuten.

  • Ines Lezea Aita, errepublikanoa

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Inesen gurasoak mutrikuarrak ziren, baina Eibarren bizi ziren. Gerra etorri zenean, ordea, familiak handik alde egin zuen. Inesen aita errepublikanoa zen, eta Mutrikun itsasontzia hartu eta Donibane Lohitzunera ihes egin zuen. Han emaztearen ahizparen etxean egon zen, beste iheslari asko bezala. Inesen aita Landetan pinu lanetan aritu zen lau urtez harik eta etxera bueltatzeko zertifikatua lortu zuen arte.

  • Ines Lezea Eibartik Mutrikura, gerratik ihesi

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Inesen gurasoak mutrikuarrak ziren, baina Eibarren bizi ziren. Gerra etorri zenean, aitak Donibane Lohitzunera egin zuen ihes. Eta amak lau seme-alabak Mutrikuko Ziñua baserrian utzi zituen. Bi txikienak aitaren familiarekin Berastegira eraman zituzten. Ahizpa zaharragoa Ziñuan geratu zen, eta anaia zaharrena, berriz, Beliotegi baserrira eraman zuten. Anaia eta bera asto-otarran sartuta eraman zituzteneko oroitzapena.

  • Juan Larreina Aita eta ama, Donibane Lohitzunera

    Juan Larreina Arreitunandia (1937) Mutriku

    Juanen gurasoak ezkondu eta ama berehala gelditu zen haurdun. Urte hartan bertan hasi zen gerra. Amonak Juanen gurasoak itsasontzian bidali zituen Donibane Lohitzunera. Mutrikutik atera eta lau egunetara iritsi ziren Donibane Lohitzunera. Bidaiako gorabeherak kontatzen ditu. Irujo anaiak eta Telesforo Monzon barku horretan zihoazen.

  • Juan Larreina Uxoetegia etxea

    Juan Larreina Arreitunandia (1937) Mutriku

    Juan jaio berria zela eta bere gurasoak osabaren etxean bizi izan ziren Donibane Lohitzunen. Kaleari buruzko azalpenak: lehen, 9 rue Courtade izena zuen; orain, Manuel Sein, dit Xanpun kalea da. Osabaren etxeak Uxoetegia izena zuen, eta etxea nolakoa zen azaltzen du.

  • Juan Larreina Jatorduak, hiru txandatan

    Juan Larreina Arreitunandia (1937) Mutriku

    Mutrikutik ihes egindako askok Uxoetegiako bodegan egiten zuten jatordua. Juanek amari entzuna dionez, hiru txandatan bazkaltzen omen zuten. Gero, jendea beste etxe batzuetan "kolokatzen" hasi zen.

  • Juan Larreina Atzerrian jaio zen lehen mutrikuarra

    Juan Larreina Arreitunandia (1937) Mutriku

    Bere gurasoak Donibane Lohitzunera zergatik joan ziren aipatzen du. Juan Donibanen jaio zen; bere bataioan 68 apaiz egon ziren (denak gerratik ihesi joandakoak). Handik hiru hilabetera Mutrikura bueltatu ziren.

  • Edurne Ansorregi Gerran Bartzelonara ihesi

    Edurne Ansorregi Lopez (1935) Mutriku

    Aita desagertuta, amonak (amaren amak) Bartzelonara eraman zituen Edurne, bere ama eta honen bi ahizpa. Vic-en zeudela, ahizpa txikia jaio zen denda bateko ganbaran.

  • Gerrako kontakizun tristeak

    Mutriku

    Aita bisitan joan zitzaienean, babeslekuko haur guztiak sarnarekin zeuden. Aitak alaba horrela ikusita, berarekin eraman zuen zortzi egunez itsasora. Sufrea sarnarentzat ona zenez, ama haren bila joan zen Eusko Jaurlaritzako delegatu batengana. Honek esan zion sufrea bonbak egiteko behar zutela baina ezkutuan, soldadu batek zakutxo bat eman zion. Handik irtetean, hegazkinak agertu ziren eta bonbak bota zituzten. Amarekin zihoan laguna bertan hil zen.

  • Edurne Ansorregi Gerran desagertutako osaba agertu zenean

    Edurne Ansorregi Lopez (1935) Mutriku

    Amonarekin Barakaldoko udaletxearen plazara joaten zen desagertuta zegoen Vicente semearen berri izatera. Hogeita hamar urte pasa zirenean, osabaren berri izan zuten eta Nizan bizi zela jakin zuten. Ama eta beste osaba bat joan ziren bera bisitatzera. II.Mundu Gerran parte hartu zuen eta goi-mailako militarra zen. Inoiz ez zen familiarekin kontaktuan jarri, mehatxatuta zegoelako. Denbora oso gutxira hil zen.

  • Edurne Ansorregi Gerrako umea izandako izebak ez zuen etxera bueltatu nahi

    Edurne Ansorregi Lopez (1935) Mutriku

    Gerra garaian, izeba Isabel eta Eva Ingalaterrara bidali zituzten arren, amonak erreklamatu egin zituen. Isabelek 15 urte zituen eta eskolara joaten zen. Eva aldiz, emakume batekin bizi zen eta bueltatu zenean, inoiz ez zen hemengo bizitzara moldatu. Ingalaterran pozik bizi zen, ez zuen goserik pasatzen, ez zitzaion ezer falta...

  • Angelita Osoro Aita Hendaian, ama Mutrikun

    Angelita Osoro Urresti (1953) Mutriku

    Aita eta ama nola ezagutu ziren kontatzen du. Ezkondu eta denbora gutxira, aitak Espainiako lurraldea 24 ordutan utzi behar zuela esaten zuen jakinarazpena jaso zuen eta Hendaiara joan zen. Bederatzi hilabetez egon zen eta ama astebururo joaten zitzaion bisitan. Behin, Meliton Manzanasek altua eman zion eta ezin izan zen mugaz bestaldera pasatu.

  • Angelita Osoro Hiru milio pezeta abokatuetan

    Angelita Osoro Urresti (1953) Mutriku

    Aita Espainiatik kaleratua zegoenez, Panamara bizitzera joan ziren eta han kafetegi bat zabaldu zutenk. Aitak hiru milio pezeta gastatu zituen abokatuetan, Espainiara itzuli ahal izateko. Mutrikuko norbaitek salatu zuela aita uste du Angelitak.

  • Benedikta Olazabal Mutrikuko moilatik gerratik ihesi

    Benedikta Olazabal Bastida (1921) Mutriku

    Mutrikuko moilatik emakumeek eta haurrek ihes egiten zuten Donibane Lohitzuneruntz. Gerra garaian Belgikara joan eta flandiar hitz egiten bueltatu zirenak.

  • Maria Pilar Romero Deikaztelutik Mutrikura gerra garaian

    Maria Pilar Romero Urreisti (1946) Mutriku

    Aita Deikaztelukoa da. Gerra garaian, aitaren arreba baten senarra eta haren beste senide batzuk hil zituzten eta aitaren familiak herritik ihes egin behar izan zuen. Saturraranera heldu zen, eta, bertan soldadu zegoela, gaixotu egin zen. Mutrikuko familia batek hartu zuen etxean eta bertako alabarekin ezkondu zen. Aitak ez zekien euskaraz eta moilan ikasi zuen arrantzaleekin. Gero, bera ere itsasoan lanean ibili zen.

  • Joseba Mirena Agirre Medikuaren laguntzaz bueltatu zen aita Mutrikura

    Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

    Gerra Mutrikura heldu zenean urte bat zuen Joseba Mirenak. Gerrako kontuak etxean entzun ditu. Aita eta haren koinata bat Frantziara ihes egin zuten. Aitak, Mutrikura bueltatzeko Arriolako medikuaren laguntza izan zuen. Koinata ordea Mexikora joan zen.

  • 1590 Etxetik irten beharra

    Ricardo Duñabeitia Gandarias (1929) Muxika

    Frontea etorri zenean, amagaz batera, bera eta auzoko batzuk Ariatzarantz bajatu ziren eta handik Okara joan ziren, Okako Arandian; Muxikarako bidea zarratuta zegoen. 8 bat egun egin zituzten bertan. Etxetik derrigorrean egin behar izan zuten alde; auzoko beste askok ere alde egin behar izan zuten. Etxera bueltatzerakoan, mantak eta balak baino ez zituzten aurkitu; ez zegoen ezer. gero auzoko beste etxe batean ere egon ziren.