Ihes egin beharra

  • Teresa Arregi Herritik ihes

    Teresa Arregi () Amasa-Villabona

    Sei urte zituela osabaren Donostiako etxera joan ziren oporretan. Hara joan eta ez zen Billabonara itzuli.

  • Teresa Arregi Bilbora ihesi

    Teresa Arregi () Amasa-Villabona

    Bilbora ihes egin eta etxebizitza bat okupatu zuten., Ledesmako 14. zenbakian.

  • Idoia Gereñu Luzearrek Iparraldera ihes

    Idoia Gereñu Odriozola (1980) Tolosa

    Arzelustarrek ihes egin behar izan zuten gerra garaian Iparraldera. Amale, alaba, Donostiara itzuli zen gero. Aita noizbehinka mozorroturik agertu omen zen batzuetan.

  • Idoia Gereñu Erbeste garaiko antzerkigintza I

    Idoia Gereñu Odriozola (1980) Tolosa

    Hamar urteko isiltasunaren ondoren, testugintza lantzen hasi zen, itzulpenak (erbestean), Telesforo Monzonen taldea, herri txikietako antzerki taldeen berpizteak... Erbeste garaian Shakespeare eta Sofoklesen lanak ekarri ziren euskarara.

  • Idoia Gereñu Erbeste garaiko antzerkigintza II

    Idoia Gereñu Odriozola (1980) Tolosa

    Isiltasunaren ondoren, zentsurari aurre egiteko itzulpengintzarekin hasi ziren. Testugintza berreskuratzen hasi ziren, beti ere Iparraldean lehenengo. Eskolako, elizako antzerkiak hasten hasi ziren modu xume eta isilean.

  • Idoia Gereñu Antzerki genero berriak erbestearen ondorio

    Idoia Gereñu Odriozola (1980) Tolosa

    Absurdoaren teatroa, konprometitua, existentziala... sortu ziren, gerra ondorengo mugimenduetatik jaio ziren, ikuspuntu iraultzaileaz. Gerraosteko antzerkigintza zatitzera eraman zuen honek, nolabait aurrera begira eta atzera begira zeudenak banatuz.

  • M Pilar Galparsoro Gerran Legazpi hustu egin zen

    Maria Pilar Galparsoro Andueza (1921) Legazpi

    Gerra garaian, Legazpin ez zen asko nabaritu gerraren eragina. Jende askok ihes egin zuen herritik. Pilarren lehengusu bat hil egin zuten gerran. Patrizioren fabrika langile gabe geratu zen; eta baserrietako mutil gazteei eman zien lana orduan.

  • Milagros Telleria Azurmendi-Gregori Telleria Mintegi Etxetik alde egin behar gerra hasieran

    Milagros Telleria Azurmendi (1927) Gregori Telleria Mintegi (1922) Zerain

    Gerrako frontea goiko mendian zegoen; baserriak utzi eta herri ondoko etxeetara etorri ziren biak denboraldi baterako. Milagros Otatzan eta Gregori Bidarten egon ziren.

  • Milagros Telleria Azurmendi-Gregori Telleria Mintegi Berrogei egun etxetik kanpo

    Milagros Telleria Azurmendi (1927) Zerain

    40 egun egin zituzten baserritik alde eginda, herriko bi etxetan. Penaz itzuli zen Milagros etxera, primeran pasatzen baitzuen. Gregori San Roke egunean etorri zen behera.

  • Julio Zabaleta Osaba Santoñatik Madrilgo kartzelara

    Julio Zabaleta Yarza (1933) Natividad Zabaleta Yarza (1936) Legazpi

    Osaba bat Santoñara joan zen gerra garaian, gudariekin, eta Madrilen kartzelaratu zuten. Donostiako osaba izeba batzuek ere alde egin zuten Donostiatik, beldurrez, jende askok egin zuen ihes gerraren beldur.

  • Antonia Mujika Francoren soldaduen sarrera Donostian

    Antonia Mujika Urrestarazu (1916) Idiazabal

    Irizar jatetxetik Hotel Aranara joan zen. Gerra garaian, hoteleko zerbitzari askok Bilbo aldera ihes egin zuen. Arriskutsua zen Donostia. Kalean hildakoa ikusi izan du. Soldadu frankistak ikusi zituen postontzietako bandera errepublikanoak ezabatzen.

  • Arantxa Amiano Alderdi eguna

    Arantxa Amiano Sasianbarrena () Izaskun Amiano Sasianbarrena () Amasa-Villabona

    Izeba beti joaten zen alderdi egunera, eta erbestean zeudenei ere dirua bidaltzen zien, laguntzeko.

  • Imanol Garaigordobil Berriozabal Gerran, baserria erre zieten

    Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

    Sei urtetik hamabira arte ibili zen eskolan, eta gero lanean hasi zen. Gerra hasi zenean, Gasteiz ondoan dagoen Monasterioguren herrira joan ziren babes bila. Aita EAJko buruzagia zen, eta kostata egin zuen ihes. Soldaduek etxeari su eman zioten, eta nola garretatik ihes egin zuten azaltzen du Imanolek.

  • Karmen Iturriaga San Vicente Gerra hasita, Gabonak arte herrian

    Karmen Iturriaga San Vicente (1930) Legutio

    Karmen eskolan hasi berritan piztu zen gerra. Gerra 1936eko uztailaren 18 hasi zen, eta Gabonak pasa arte egon ziren herrian. Gero, ihes egin behar izan zuten; herritik alde egiten azkenak izan ziren. Ordurako, ordea, etxean ostu eta ganadu gehiena galdu zuten. Tiroak eta bonbak gogoratzen ditu: Karmen leihotik atera zuten soldaduek. Etxea apurtu ondoren, herriko beste hiru etxetan egon ziren. Gabonak pasatu ostean, Durara egin zuten ihes.

  • Karmen Iturriaga San Vicente Duratik Gasteizera

    Karmen Iturriaga San Vicente (1930) Legutio

    Gerra denborako kontuak. Legutiotik ihesi Duran egun batzuk egin zituzten, eta, handik, Gasteizera joan ziren, "Campo de los Palacios"era. Gasteizen, aita-amak eta hiru anai-arreba egon ziren gela batean, "con derecho a cocina". Ia negu guztia egin zuten han.

  • Juana Elorza Beitia Gerran Legutiotik ihesi

    Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

    Gerra garaian, beraien etxekoak beste auzo bateko baserri batean egon ziren. Bere aita eta beste baserrikoena alkatearengana joan ziren laguntza eske eta hark esan zien Legutiotik joatea zela onena, herria hartuta baitzegoen. Gasteizera joateko asmoa zuten. Goizeko seietan irteten zihoazela bidearen alde batean milizianoak zeuden eta bestean erreketeak. Lukura heldu eta hegazkinak ikusi zituzten; umeak estolda batean sartu ziren. Gurdiari jarraituz Erretanara heldu ziren gauez. Bi familiak bi etxe desberdinetan hartu zituzten; patatak jan zituzten eta kortan, idien atzean, egin zuten lo.

  • Juana Elorza Beitia Alkatearen laguntzaz etxea lortu zuten gerran

    Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

    Gerran Legutiotik ihesi joan ziren eta Erretanara heldu ziren. Handik ihesi joandako bi familietako aitak Gasteizera joan ziren, han baitzegoen Legutioko alkatea. Etxe bat eskatzera joan ziren eta gobernatzailearengana eraman zituen. Gero beste familia bat batu zitzaien eta 19 bat pertsona bizi ziren etxe hartan.

  • Juana Elorza Beitia Ebakuazioa garaian, Duranako eskolara

    Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

    Gerra garaian, herria utzi eta ebakuatuta joan ziren. Orduan, Duranako eskolara joaten ziren. Egunero abestu behar izaten zuten 'Cara al sol' eskua altxatuta. Eskola hartan Legutiokoan baino gehiago ikasi zuen; gero ez zen gehiago eskolara bueltatu.

  • Juana Elorza Beitia Ebakuazioan ganadua saldu behar

    Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

    Gerran ganadu eta guzti joan ziren ebakuatuta. Behiak-eta saldu eta ezer barik gelditu ziren, baina bizitzeko behar zuten dirua. Aita gerra garaian egin zuten aireportura joaten zen lanera

  • Juana Elorza Beitia Duranan "Los Rojos" deitzen zien

    Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

    Gerra garaian Duranan egon ziren ebakuatuta eta hango askok ezinikusia zieten. "Los Rojos" deitzen zien. Andra batek asko lagundu zien; gerora jakin zuten semea kartzelan zuela eta abertzaleak zirela.