Ihes egin beharra

  • Joxe Ramon Aranburu Ugartemendia Aita gordeta egon zen gerra garaian

    Joxe Ramon Aranburu Ugartemendia (1941) Alkiza

    Joxe Ramonen aita gerra aurretik alkate izan zen; gerra garaian, ordea, alde egin behar izan zuen, nazionalista zelako. Bi edo hiru aldiz etxera bila etorri zitzaizkion.

  • Joxe Ramon Aranburu Ugartemendia Gerra garaian aita mendian gordeta ibili zen

    Joxe Ramon Aranburu Ugartemendia (1941) Alkiza

    Joxe Ramonen aita gerra aurretik alkatea izan zen eta gerra garaian alde egin behar izan zuen, nazionalista zelako. Egunez mendian gordeta egoten zen eta gauez etxera itzultzen zen. Erreketeak bila etortzen ziren. Herriko erretorea ere aitarekin ezkutuan ibili zen.

  • Jose Mari Kruzeta Eibarko umeak Errusiara

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Gerra zela eta 3-4 urtez eskola gabe gelditu ziren ume asko eta asko. Eibartik ume asko joan omen ziren Errusiara. Salbokondukturik gabe ibiltzea ezinezkoa izan ohi zen. Hura lortzeko, ordea, falangista izan behar zen.

  • Jose Mari Kruzeta Sozialistak, zeharo beldurturik

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Eibar herri sozialista bazen ere, gerra garaian Francoren garaipenak ospatzen zituzten, bandera eta manifestazio eta guzti. Oso beldurturik zeuden sozialistak, askok alde egin zuten atzerrira.

  • Jose Mari Kruzeta Atxilotuak ezin herrian sartu

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Gerra garaian atxilotu eta ondoren libre geratutako sozialistek ezin zuten herrian sartu. Jose Mariren osabak berak Amorebietan bizi behar izan zuen.

  • Begoña Zaldibar Ingalaterrara "txangoa"

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    11 urte egiteko zituen Ingalaterra bidali zutenean, bere anaiarekin eta bi lehengusurekin. Aita eta amarekin joan zen baina ez du gogoratzen nola. Gerrarengatik bidaltzen zituztela esan zioten etxean. Beraiek txango bat izango balitz bezala hartu zuten, gerra segituan bukatuko zela uste baitzuten.

  • Begoña Zaldibar Kanpamentuan ez zitzaien ezer falta

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Southamptonera iritsi zirenerako kanpamentua prest zegoen. Harrera ona egin zieten, ogi zuri eta guzti. Heldu bezain goiti-behera garbitu zituzten. Kanpin-dendetan egiten zuten lo, baina ez zitzaien ezer falta: garbitasuna,medikuak…

  • Begoña Zaldibar Bera Londresera eta anaia Liverpoolera

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Southamptoneko kanpamentura iritsi zirenean anaia eta lehengusu bat ez zituzten berriro ikusi. Southamptonetik kolegio batera eraman zuten. Begoña Londresera eraman zuten eta anaia eta lehengusua Liverpoolera. Noizbehinka lehengusuaren eskutitz bat jasotzen zuen. Gurasoek elkarrekin zeudela uste zuten.

  • Begoña Zaldibar 9 hilabete bakarrik

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Ingalaterran 9 hilabete bakarrik egon ziren. Gerra Zibila amaitu barik zegoen, baina gurasoak beraien eske zeuden. Etxean gertatzen ari zenaren berri bazuen, baina ez zuen eskutitz asko jaso, bat edo bi.

  • Begoña Zaldibar Jateko lehenengo "Cara al Sol"

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Etxera ere itsasontziz itzuli ziren, Hendaiara. Hendaian lo egin, eta hurrengo egunean autobusez Durangora joan ziren. Heldu zirenean "Cara al Sol" abesten bazekiten galdetu zieten. Bazekiten, baina ezetz esan zuten. Ez zuten abestu eta jan gabe geratu ziren. Durangorik Bilbora eraman zituzten eta han ama zegoen zain. Aita ordurako oso gaixo zegoen.

  • Begoña Zaldibar Neskato bizkaitarrak kolegioan

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Ingalaterrako argazki bat erakusten du. Beste hiru neska daude berarekin, Bilboko 2 eta Zeanuriko 1. Ez zituen berriz ikusi.

  • Begoña Zaldibar Kolegioko neskatoak

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Kolegioko beste argazki bat. Kolegioko neska guztiak daude, bera eta lehengusua barne.

  • Begoña Zaldibar Liburua opari

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    "Premio a la señorita Begoña Zaldibar por su buena conducta durante su permanencia en el colegio de las Misioneras del Sagrado Corazón de Jesús. Honor Oak- London SE 23- junio de 1937/ enero 1938"

  • Luciana Larreategi Arizaga Falangista baten etxean Santanderren

    Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

    Gerrako kontuak. Lehenengo Bilbon, mediku baten etxean. Gero Santanderrera barkuan. Zinema batera eraman zituzten denak eta handik etxeetara banatu. Ama, ahizpa, haren hiru urteko umea eta bera falangista batek hartu zituen etxean. Lau seme zituen emakume alargun bat zen etxejabea. Semeetako batek Francoren argazkia zuen bandera ipini zuen balkoian, nazionalak sartu zirenean. Badaezpada lurrean etzanda egoteko esaten zien.

  • Luciana Larreategi Arizaga Gerra sasoian txokolatea eta baba nahikoa Santanderren

    Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

    Gerra sasoian, Santanderren egon ziren emakume falangista baten etxean. Kalera irten zenean jendea ikusi zuen ilaran; txokolatea banatzen ari ziren doan. Ilaran jarri zen, baina eibartar batek txokolatez betetako kaxa bat ekarri zion, osorik eurentzat. Nonbaiten errekisatutakoa izango zen. Gero, jendea sartu-irtenean zebilen biltegi batera joan zen. Jendeak behar zuena hartzen zuen zakuetatik. Berak ere zakukada baba eraman zuen etxera.

  • Luciana Larreategi Arizaga Bilbon, mediku baten etxean

    Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

    Gerra sasoian ez zuten ezer ordaindu beharrik izan, ez Santanderren, ezta Bilbon ere. Bilbon mediku baten etxean egon ziren. Medikuaren kontsulta zegoen lekua prezintatu egin zieten. Etxe osoa beraientzat eduki zuten.

  • Luciana Larreategi Arizaga Babak Santanderko zezen plazako presoentzat

    Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

    Santanderren preso asko zeuden, tartean baita eibartarrak ere. Ezagunik ote zegoen begiratzera joan zen zezen plazara eta leihoetako baten bere koinatua ikusi zuen. Amak baba lapiko handi bat prestatu zuen presoentzat, baina ez zieten laga sartzen. Leihotik behera sokak bota, lapikoa lotu eta sokatik tiratuta jaso zuten.

  • Luciana Larreategi Arizaga Presoei ogitartekoak banatzen Santanderren

    Luciana Larreategui Arizaga (1912) Eibar

    Santanderko zezen plazan zeuden presoak lekuz aldatu behar zituztela jakin zutenean, ogitartekoak prestatu zituzten txokolatearekin. Presoak ilaretan ateratzen zituzten zezen plazatik. Luzianak erdira sartu eta ogitartekoak banatzen zizkien. Presoak kartzeletara eraman zituzten.

  • David Barandiaran Aita nazionalista

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Gerra garaian, David umea zela, Ihes egin zuten Andoaindik. Oriora joan ziren lehendabizi, eta ondoren Mundakara. Mendian zirela, alemaniarren hegazkinak ikusi eta ezkutatu egin behar izan ziren.

  • David Barandiaran Gudariak etxean

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Frantziara joan ziren Mundakatik. Lagunek Errusiara egin zuten ihes. Martin Ugalde Laborden langilea zen, eta Venezuelara joan zen gerra pasatutakoan.