Borroka

  • Pedro Jauregi Anaien ibilerak gerra garaian III

    Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

    Anaia baten kontuak. Frontera joateko erniatik ebakuntza egin zioten, 25 urterekin, eta ospitalean hil zen. Beste anaia bat kartzelan izan zen.

  • Pedro Jauregi Baserria bonbek kaltetuta

    Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

    Gerra garaian, goiz batean kalera joan zen, eta bueltan izutu egin zen: etxe aurrean goldea txikituta zegoen. Hegazkinek botatako bonbekin, etxea hondatu zen. Konpontzeko nagusiarekin zein akordiora iritsi ziren.

  • Maria Kristina Zinkunegi Soldaduei esnea ematen

    Maria Kristina Zinkunegi Irazusta (1936) Andoain

    Maria Kristina jaio eta berehala hasi zen gerra. Ilunabarrean, soldaduak errenkan jartzen omen ziren baserri gainaldean eta esnea partitzen zien amak. Soldaduak Belabitatik Buruntzaldera sartu ziren.

  • Felix Zabala San Estebandik eta kanpandorretik tiroak

    Felix Zabala Zalakain (1928) Andoain

    Gerra denborako oroitzapenak. San Estebandik eta kanpandorretik tiroak botatzen zituzten. Familia guztia ukuiluan gordeta egon zeneko oroitzapenak ditu. Auzoko gizon bat idiekin gauzak garraiatzera behartu zuten soldadu "gorriek". Bueltan, Galardi baserrian egon zen gordeta gizona Felixen familiarekin. Hiru egun Galardin pasata, arto tartean ixilka joan zen etxera. Idiak Galardin gelditu ziren hainbat egunez.

  • Rosario Badiola Bonbardeketetan "torrera" joaten ginen babestera

    Rosario Badiola Alkorta (1926) Ondarroa

    Gerrako bonbardaketetan izebaren etxera, "torrera", joaten ziren, harrizkoa zenez, seguruagoa zelakoan. Bestela, etxe barruan egoten ziren. Zenbait emakume atera zitzaien bidera erreketeei.

  • Dionisio Amundarain Alegria Gerra hasieran kanoiak Tolosarako bidean

    Dionisio Amundarain Alegria (1922) Ibarra

    Gerra hasi zenean, Berastegitik sartu ziren tropak Ibarran. Tolosara abiatu ziren Checa komandantearen atzetik, eta Tolosako batzokitik nazionalistek bota egin zuten. Orduan teniente koronelak bonbardatzeko ordena eman zuen. Kanoiak mandoarekin ekartzen zituzten. Berrobiko bidean taberna bat zen eta herriko mutilak han ondoan jarri ziren dena ikusteko asmoz. Handik hogei bat egunetara, Tolosa hartu zuten.

  • Rafael Agirre Lezoko giroa gerra garaian

    Rafael Agirre Legorburu (1926) Lezo

    Gerra garaian, bonbardaketak izan ziren Lezon. Gizon bat eta haren iloba hil zituzten herrian. Bonbardaketak izaten zirenean, bazen sotoan dardarka egoten zenik.

  • Erramun Salaberria Lezon Nafarrak sartu zirenekoa

    Erramun Salaberria Lopetegi (1927) Lezo

    Lezon gerra garaian izandako gertaerak aipatzen ditu: Nafarrak Lezon sartu zirenekoa, tiroak, leihoetan koltxoiak jarri zituzten...

  • 1155 Bergaratik Elgetara kanoikadak

    Jose Luis Arantzeta Arregi (1925) Elgeta

    Frontea Nafarroatik iritsi zen Bergarara. Jendeak beldurrez, balkoietan bakearen keinua eginez, izara zuria jarri zuen. Bergaratik Elgetara kanoikadak botatzen zituzten eta etxe asko apurtu zituzten.

  • 1155 Gerra denboran ihesean

    Jose Luis Arantzeta Arregi (1925) Elgeta

    Gau batean, lehengusuak eta beste talde bat etxera joan eta beste baserri batera eraman zituzteneko gertakaria kontatzen du. Ondoren, Elorrioko Berrio auzoan hustutako etxe bat aurkitu eta bertan geratzea erabaki zuten. Italiar eta alemaniarren hegazkinak etxe gainetik bonbak jaurtikiz pasatzen zitzaizkien. Honen inguruko gertakizun bat kontatzen du. Durangoko bonbardaketa.

  • 1155 1937an Elgeta hartu zutenekoa

    Jose Luis Arantzeta Arregi (1925) Elgeta

    1937ko apirilean, 6 hilabetean frontea geldirik egon ondoren, Kanpazarretik Elorriora pasa ziren milizianoak, eta Elgeta hartu zuten. Bortxaketa ugari egin zituzten marokoarrek; bat harrapatu eta Elgetako plazan fusilatu zutenekoa kontatzen du. Jose Luis eta etxekoak kamioi batean sartu eta Zornotzara joan ziren ihesean, beste etxe bat bilatu arte.

  • Jose Aizpurua Milizianoak baserrietara; bonbardaketak

    Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

    Milizianoak baserrietara etorri ohi ziren janari eske. Iheslari baten istorioa. Babeslekuetan ezkutatzen ziren bonbardaketak zeudenean.

  • Jose Aizpurua Bonbardaketak Elorrion

    Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

    Abioiek zein kanoiek sarri bonbardatu zuten Elorrio. Abioiek bonbardatu zuten egunean, hiru edo lau hil ziren. Argiñetan hilobi bat apurtu zuten.

  • Jose Aizpurua "Burdinaraketan" bala artean

    Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

    Gerra denborako istorioa: bala artean burdinaraketan ari zen gizona. Mola jenerala ikusi zuen Patxik Elorrioko kalean.

  • 1033 Gerra garaiko bizipenak

    Juanita Beretxinaga Garitaonandia (1924) Elgeta

    Gerra garaian, etxe ondoraino heltzen zitzaizkien kanoikadak; eta, mendian, karobi zuloan ezkutatzen ziren. Auzoan 4-5 etxe ziren, eta eurena bi bizitzakoa zen. Neskame egon zen lekuan beste bizitzakoekin banatzen zuten lana, elkarri lagunduz.

  • 908 Gerra hasieran, Bilbora bizitzera

    Juan Erostarbe Olañeta (1921) Elgeta

    Juanitok 15 urte zituela hasi zen gerra, eta Bilbora joan zen orduan. Francoren tropa nafarrak behean geratu ziren: Bergaran, frankistak; eta, Elgetan, errepublikanoak.

  • 1016 Elgetako frontea

    Angeles Arantzeta Alberdi (1917) Maria Luisa Arantzeta Alberdi (1919) Elgeta

    Gerra garaian 9 hilabete iraun zuen fronteak Elgetan. Baserri batera joan beharra izan zuten. Herrian ez zieten uzten egoten eta Abadiñora egin zuten alde. Herrian bazeuden gordelekuak eta jendea bertan ezkutatzen zen. Anaiak gerratean egon zirenekoa kontatzen dute.

  • Hirune Etxebarria Bonbardaketa aurretik Forura

    Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

    Antzinako pitxar batean esnea hartu eta Forurako bidea hartu zuten bonbardaketa aurretik. Aita Zimelaneko tabernatik abisatu zuten lantegira deituz. Inguru guztia metrailatu egiten zuten.

  • Hirune Etxebarria Errepideko azpiko babeslekua

    Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

    Bonbardaketa aurreik Forura joan ziren ihesi. Errepide azpian babeslekua zuten, galipot azpian. Eguna bertan pasatzen zuten, etxerako joan-etorrien artean. Bitartean, ez zekiten oso ondo zer ari zen pasatzen Gernikan.

  • Hirune Etxebarria Abioiei seinaleak egiten zizkien gizona

    Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

    Bonbardaketa egunean, Forura joan ziren babes bila. Handik behealdean gizon bat ikusi zuten, praka hutsean eta eskuan toalla bat zuela zegoen. Gizon hark bonbardaketarekin zerikusia zuela pentsatu zuen toallagaz seinaleak egin zituen-eta. Handik gutxira beste abioi batzuk etorri ziren. Bonbardaketa amaitu zenean, ez zioten Gernikara sartzen utzi ez baitzioten utzi. Dena galdu zuten bertan.