Errepresioa

• Aita preso

  Maite Ezkurdia Don (1931) Amasa-Villabona

  Maiteren aita gerrara joan zen. Harrapatu egin zuten, eta kartzelan egon zen hainbat urtez. Bilbon (bi tokitan), Burgosen eta Astorgan egon zen preso. Bilbon preso egon zen denboran, ama bisitan joaten zitzaion. Aita aske gelditu eta estazioan ikusi zueneko oroitzapena.

• Aita, ama, aitona eta izeba kartzelan

  Maite Ezkurdia Don (1931) Amasa-Villabona

  Gerra denboran, Maite eta anaia amonarekin bakarrik gelditu ziren etxean aldi batez. Aita, ama, aitona eta izeba atxilotuta egon ziren. Aitona Zarauzko komandatziara eraman zuten, eta egun batzuen buruan bueltatu zen etxera. Izebak zortzi egun egin zituen atxilotuta. Ama, berriz, Donostiako Prim kaleko San Jose babesetxean egon zen zortzi hilabetez. Inbidiak eta salaketak.

• Anaia zaharra gudari

  David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

  Teruelen barrena ibili zen bere anaia, "batallon de trabajadores" barnean.

• Emaztearen aita fusilatu egin zuten

  David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

  Frantziara ihes egin zuten paper-lantegiko zenbaitek, eta, emaztearen aita, Euskal Herrira bueltatu nahian, fusilatu egin zuten.

• Gobernuaren kontrako emakumeen bilerak

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Clara Arin oso jostun ona zen eta etxe txiki batean bizi zen. Gerra zibilean etxe hartan batzen ziren gobernuaren kontra hitz egiteko. Txokolorenean ere berdin aritzen ziren. Elkartzen zirenen izenak aipatzen ditu; bederatzi hilabetez Martuteneko kartzelan eduki zituzten.

• Evaristaren kontrako errepresioa

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Evaristari egin zioten errepresioa azaltzen du: kalean Espainiako banderarekin ibilarazten zuten eguerdiko hamabietan, "viva España" esanaraziz. Errepresioa jasan zuen beste familia bati buruzko kontuak.

• Ilea moztu zioten emakumeetako bat

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Juliana de la Cocherari ilea moztu zioten. Non bizi zen kontatzen du. Txokolo bi ziren eta non zeuden kontatzen du. Txokolorenean txokolatea egiten zuten.

• Cardenalekoa bigarrenez atxilotu zutenekoa

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Gerra garaian eskolarik ez eta beti kalean ibiltzen zen. Hiru koskatan eseritzen ziren. Cardenalekoa bigarren aldiz atxilotuta nola eraman zuten ikusi zuen eta zehaztasunez kontatzen du.

• Tolosako hilerrian hil zituzten villabonarrak

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Tolosako San Blas auzoko hilerrian hil zituztenak, Villabonan lurperatu zituzten. Izenak ematen dituzte.

• Jose Mujika Laborda fusilatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Jose Mujika Laborda, beste fusilatuetako bat. Hari eta bere familiari buruzko kontuak kontatzen ditu.

• Maximino Erostarbe fusilatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Maximino Erostarbe fusilatu egin zuten. Non bizi zen azaltzen du. Errepublikarra eta jatorra omen zen. Porturenean lan egiten zuen.

• Joxe Garmendia fusilatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Joxe Garmendia fusilatu egin zuten. Errepublikarra zen.

• Salatariak eta beldurra

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Fusilatuei buruzko kontuak. Etxeniketarretako bat fusilatu zutenean, familiaren lagunek bazterrera utzi zuten, beraiek ere fusilatzeko arriskua baitzegoen. Ezin zen gaiaz hitzik ere egin. Salatari asko zeudela dio, zein ziren ere jakitzen ez zena.

• Kurutx Iribarren fusilatua eta Para Arratibeli errepresioa

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Kurutx Iribarren fusilatu egin zuten. Haren bi alabak Hotel Londresean hil ziren, bonbengatik. Emaztea Paka Arratibel zen eta nolako errepresioa jasan behar izan zuen kontatzen du, ez baitzioten lanik egiten ere uzten. Batzokia zegoen lekuan "auxilio social" jarri zuten eta han agintzen zuena Esperanza Laskurain zen, karlista. Paka Arratibelek sukaldari lanak egin zituen han azkenean.

• Pilar asteasuarrari ilea moztu zioten

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Asteasuko Ibilla baserriko neska, Pilar, Subijanarenean sukaldari zegoen. Anaia hil zioten Asteasun eta berari ilea moztu zioten. Haren ordez eta ilea itxuratu bitartean, Maria Doloresen amona joaten zen sukaldari lanak egitera.

• Maximino Erostarberen emaztea eta amona

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Maximino Erostarbe hil zutenean, Portutarrek alargunari lanera joateko deitu zioten, errepublikarrak baitziren. Amona zaintzeko bizilagunak txandakatzen ziren.

• Inaxio senarra mehatxupean

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Bere senar Inaxiok Juanito Barberi kontuak eskatu zizkion anaiari buruz kartzelara bidalitako txostenengatik. Mehatxu egin zion Inaxiori ere, kartzelara bidaliko zuela esanez.

• Lehengusu tolosarrari hiletarik ez

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Bere lehengusu tolosar bat gudari joan eta Bizkaian hil zen frentean. Izebak semearendako hileta eskatutakoan, Don Braulio Maria Arozenak ukatu egin zion, "gorrientzako ez dago" esanez.

• Gerra bukatuta, lana ukatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Santoñan atxilotu zituztenen izenak irakurri eta haiei buruzko kontuak aipatzen ditu. Herriko jende askok Villabonan lanik egin ezin eta Hernanira joaten ziren lanera.

• Federiko Urdanpileta errepublikarra

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Ardura politikoak egotzi zizkietenen izenak irakurri eta haiei buruzko kontuak aipatzen ditu. Federiko Urdanpileta Salvadora lantegiko jabea zen eta dirua ematearen truke libratuko zela uste du, errepublikarrak baitziren eta Errepublika garaian alkate izan baitzen.