Errepresioa

  • 1690 Ubideko batzokia suntsituta

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    Gerra denboran, Ubideko batzokia bonbaz eraitsi zuten. Abelintxuren aita inongo arrazoirik gabe eraman zuten kartzelara.

  • 1690 Zorri erraldoiak kartzelan

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    Bilbora joateko, asto gainean joaten zen tranbiaraino. Abelintxuren osaba bat gaixorik etorri zen kartzelatik, eta urte gutxira hil zen. Aitak esaten zuenez, kartzelan txakur handi bat (pezetaren 10 zentimoko txanpona) zorrien gainean jartzen bazuten, zorriok txanpona mugitu egiten zuten. Egositako erremolatxak jaten zituzten kartzelan.

  • domingo xoria Gerlatik ezkutuan

    Domingo Etxebarren (1922) Joanes Etxebarren (1921) Urepele

    Domingo bezala, beste hiru lagun ere ezkutuan egon ziren. Beldurrez egoten ziren. Espainiarrek iheslariak bildu eta Argeliara bidali zituzten.

  • juanita garmendia Urnietan fusilatutako mutilak

    Juanita Garmendia Arrieta (1922) Urnieta

    Urnietan izandako apaizei buruz hitz egiten du. Gerran herrian mutil batzuk fusilatu zituzten eta apaiz batek haietako bost konfesatu zituen.

  • Maritxu Rekondo Gerraren oroitzapen tristea

    Maritxu Rekondo Iribar (1927) Urnieta

    Gerraren oso oroitzapen tristea du. Bederatzi urte zituen bakarrik; baina, hala ere, konturatu zen berak ezagutzen zituen hainbat urnietar hil zituztela.

  • Praxu Belauntzaran Ilea moztu hainbat neskari nazionalistak izateagatik

    Praxku Belauntzaran San Sebastian (1929) Urnieta

    Eskolan dena euskaraz ikasi zuten. Gero gerra etorri zen. Maistrari eta beste hainbat neskari ilea moztu zioten nazionalistak izateagatik. Maistra ezkutatuta egon zen baserri batean. Gero maistra erdalduna jarri zuten, herrena. Dotrina erdaraz; Cara al Sol abesten zuten. Ez du gaitasunik izan erdaraz ikasteko.

  • Bixi Garmendia Gerrako historiaren orrialde beltzak

    Bixi Garmendia San Sebastian (1916) Urnieta

    Gerra garaian, Urnietako hiru lagun Andoainen fusilatu zituzten, PNVkoak izateagatik. Herrikoak ziren salatariak: itxuraz, harakina eta bere semea. Gerrako kartzela Ondarretan zegoen; Bixi han izan zen behin bisitan, eta han ikusi zuen oso gaizki tratatzen zituztela presoak. Gerra garaian, zenbait etxe sakeatu eta erre egin zituzten. Orduan lapurtutako altzariak gogoan ditu.

  • Bixi Garmendia Ezkutalekutik atera izanaren prezioa

    Bixi Garmendia San Sebastian (1916) Urnieta

    Gerra garaian, kalte handiak egon ziren. Herriko mutil bat ezkutatuta zegoen; baserriko lanetarako bere beharra zuten, ordea, eta azkenean etortzeko konbentzitu zuten. Etorri bezain laster, fusilatzera eraman zuten.

  • Bixi Garmendia Emakume abertzaleei egindako beheramenduak

    Bixi Garmendia San Sebastian (1916) Urnieta

    Ahizpa ezkutuan joan zen Iparraldera Telesforo Monzonekin. Herrian geldituz gero, PNVkoak zirenak zigortu egiten zituzten. Emakumeei egindako beheramenduak aipatzen ditu. Emakume haietako batzuk gogoan ditu. Bere ahizpak ihes egitea lortu zuen; Frantzian lan handia egin zuen, eta handik asko lagundu zion Bixiri.

  • Bixi Garmendia Emakumeen jarrera beheramenduen aurrean

    Bixi Garmendia San Sebastian (1916) Urnieta

    Gerra garaian, emakumeei ilea mozten zieten zigor gisa. Udaletxera joan, eta han mozten zieten ilea. Negar eta negar aritzen ziren emakumeak orduan; baina, gero, umorearekin hartzen zuten kontua. Emakume haiek euskarazko antzerkian ibiliak ziren, eta horregatik zigortu zituzten.

  • Miel Izagirre Gerran, emakumeek eta gizonek pasatako kalbarioa

    Miel Izagirre Arrue (1929) Urnieta

    Gerran, emakume abertzale batzuei ilea moztu zieten, beheramendu gisa. Aita gordeta egon zen, nazionalista izateagatik.

  • Kontxita Zaldua Baserritarra hil, espioitzat hartuta

    Kontxita Zaldua Zabala (1924) Urnieta

    Behin, Kontxita anaiarekin batera joan zen komentura kuxkuxean, eta ikusi zuen nola sakristiako arropak eta gauzak botatzen eta apurtzen ziharduten Frente Popularreko soldaduek. Espioia zelakoan hil zuten baserritarraren kasua.

  • Kontxita Zaldua Bi mutil fusilatu gerra denboran

    Kontxita Zaldua Zabala (1924) Urnieta

    Soldaduak etorri zirenean, haien kantak ikasi zituzten. Udan etortzen ziren familia oneko bi mutil fusilatu egin zituzten gerra denboran, Santa Barbaran. Anaia bat 18 urterekin joan zen gerrara; azkenekoak izan ziren. La Quinta del Biberón esaten zitzaien.

  • Kontxita Igerategi Gerran, hainbat fusilatu eta hildako Urnietan

    Kontxita Igerategi Santa Cruz (1931) Urnieta

    Anaiak anaien kontra ibili ziren gerran; eta orain, berriz sortuko balitz ere, berdina gertatuko omen litzateke. Berak ezagututako bost edo sei urnietar fusilatu zituzten. Gerran hil ziren beste hainbat soldadu ere ezagutu zituen.

  • Hilario Lekuona Fusilatuak Oiartzunen

    Hilario Lekuona Mitxelena (1931) Urnieta

    Berak entzunda duenez, Karrika auzoko paraje batera ekartzen zituzten atxilotuak fusilatzera. Olaztitik gora (Urbasan) dagoen amildegitik behera botatzen zituztela ere entzuna du.

  • Bixente Lizaso Espioia zelakoan, mutila hil

    Bixente Lizaso Itxaso (1931) Urnieta

    Eulako mutila soldadu zegoen eta etxera bisitan joatea pentsatu zuen. Beste bandokoekin bidean topo egin, eta fusilatu egin zuten espioia zelakoan.

  • Bixente Lizaso Maistrari ilea moztu

    Bixente Lizaso Itxaso (1931) Urnieta

    Urnietako maistra Aretxabaletakoa zen. Ilea moztuta agertu zen gerra ostean eskolan, kartzelan egon eta gero. Horrelako kasu asko izan zen.

  • Joxe Mari Yurramendi Hainbat fusilatu Urnietan

    Joxe Mari Yurramendi Larburu (1922) Urnieta

    Hainbat fusilatu izan ziren Urnietan, dozena bat inguru, aita-semeak tartean. Ezinikusi handia zegoen nazionalisten eta karlisten artean. Orain horrela da, eta lehen ere bai. Frankistek herri bat hartzen zutenean, festa izaten zen herrian eta sekulako jende pilak biltzen ziren.

  • Margarita Plazaola Murua Urretxun bederatzi pertsona hil matxinatuek

    Margarita Plazaola Murua (1927) Urretxu

    Salbakonduktoa behar zuten herrira joan izateko. "Nazionalek" bederatzi lagun hil zituzten herrira sartu zirenean. Izendatu egiten ditu. Nazionalistak izateagatik hil zituzten. Senarrak bi gizon ikusi zituen Legazpi aldean bide bazterrean hilda.

  • Jon Maia Lorca eta Lauaxeta

    Jon Maia Soria (1972) Urretxu

    Lorca eta Lauaxetaren arteko lotura. Lauaxetak Lorca miresten zuen eta bere poemak euskaratu zituen. Frankismoan fusilatu zuten. Lorca berriz andaluziarra eta republikanoa zen, fusilatu egin zuten baita ere. Antzekotasunak.