Errepresioa

  • Etxerako baimena

    Avelino San Sebastian Barandiaran (1906) Antzuola

    Etxera joateko baimena jaso zuen, baina zaindari batekin. Lortu zuen bakarrik joatea.

  • Laredon Antzuolarrak preso

    Justo Lizarralde Eskibel (1917) Antzuola

    Santanderreko fronterantz joan ziren. Ampueron dantzan aritu ziren, gerra bukatu zelakoan. Laredon Antzuolako asko zeuden preso; izendatu egiten ditu batzuk. Tropa italiarrekin izandako gorabehera kontatzen du.

  • Anttoni Nazabal Gerra garaian errepresio handia herrian

    Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

    Aitak Castellonen egin zuen soldaduska. Afrikan ere egon zen eta 20 arte zekien kontatzen arabieraz. Zaldibian errepresio handia egon zen gerra garaian. Hondasunen bahiketa ohikoa izan zen. Fusilatuak ere egon ziren.

  • Fusilatzetik libratutakoak

    Maria Alberdi Barinaga (1930) Berriz

    Beraien osaba bat markesarengana joan zen eta haren kontaktu batzuen bitartez, berriztarren fusilamenduak geratzea lortu zuen. Felipe Alberdiri eta Evaristori buruzkoak aipatzen ditu.

  • Patxi Oliden Presoek berregin zuten gerran lehertutako zubia

    Patxi Oliden Gonzalez de Txabarri (1923) Orio

    Gerra sasoian lehertu zuten zubia nola konpondu zuten. Hasieran egurrezkoa egin zuten, baina gutxi iraun zuen. Gero, preso hartu zituzten milizianoak jarri zituzten zubia berregiten. Beraz, zubia errepublikanoek apurtu zuten eta beraiek berregin behar izan zuten. Zubiaren obren inguruko azalpenak.

  • Tomas Jainaga Aita kartzelan eta etxea prezintatu nahi

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    Bere aita Karrantzan harrapatu zuten, trintxerak egiten ari zela eta kartzelaratu egin zuten. Amama eta amamaren neba baserrian topatu zituzten, gizonezko bat etxea prezintatzera joan zenean. Isunak ipini zizkieten.

  • Tomas Jainaga Kartzelako fusilamenduak

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    Aitak kontatzen zien kartzelan egunero bat fusilatzen zutela eta tiroak entzuten zituztela.

  • Krispin Arregi Izeba Saturrarango kartzelan

    Krispin Arregi Mendiolagarai (1936) Amorebieta-Etxano

    Bere izeba bat, Frantziska, Saturraranen egon zen kartzelan, semea eta guzti.

  • Krispin Arregi Apaizaren zitalkeria

    Krispin Arregi Mendiolagarai (1936) Amorebieta-Etxano

    Gerra ostean gauza zatar asko gertatu zirela dio. Apaizak sinatu ez zituen dokumentuengatik bi lagun hil zituztela eta, berari apaizak higuina ematen ziola dio.

  • Brigida Egizabal Gerra garaiko bizipenak

    Brigida Egizabal Zubero (1924) Igorre

    Gerra garaiko bizipenak. Soldadu batek behia kendu gura izan zion aitari eta berak aurre egin zion. Nebak soldadu izan zituen. Ahizpa Larrinagako kartzelan egon zen, milizianoei arropa jostearren.

  • Brigida Egizabal Ahizpa Larrinagako kartzelan

    Brigida Egizabal Zubero (1924) Igorre

    Beste jostun askoren antzera, Brigidaren ahizpa ere Larrinagako kartzelan egon zen, gudariei arropa jostearren. Ama joaten zitzaion bisitan. Berak 12-13 urte inguru zituen eta ez zioten uzten joaten. Nebak frontean ibili ziren. Ahizpa gazteagoa eta bera etxean.

  • Maria Pilar Romero Deikaztelutik Mutrikura gerra garaian

    Maria Pilar Romero Urreisti (1946) Mutriku

    Aita Deikaztelukoa da. Gerra garaian, aitaren arreba baten senarra eta haren beste senide batzuk hil zituzten eta aitaren familiak herritik ihes egin behar izan zuen. Saturraranera heldu zen, eta, bertan soldadu zegoela, gaixotu egin zen. Mutrikuko familia batek hartu zuen etxean eta bertako alabarekin ezkondu zen. Aitak ez zekien euskaraz eta moilan ikasi zuen arrantzaleekin. Gero, bera ere itsasoan lanean ibili zen.

  • Arrate Alkorta Hiru heriotza zigorretatik libratu zen

    Arrate Alkorta Alzibar (1949) Mutriku

    Aita baratzean lanean zegoela joan zitzaizkion bila gerrara eramateko. 18 urte zituen. Hiru heriotza-zigorra ezarri zizkioten eta espetxean egon zen Tetuanen, Guadalajaran eta Bilbon. San Andres batailoian borrokatu zuen. Hiru heriotza-zigorrak zergatik izan ziren eta nola libratu zen. Jesuita, abade eta medikuen laguntza izan zuen libratzeko.

  • Arrate Alkorta Langile batailoiak

    Arrate Alkorta Alzibar (1949) Juan Mari Alkorta Alzibar (1956) Mutriku

    Aita espetxean zegoen bitartean, Langileen Batailoian ibili zen bideak egiten, mendian... Bertan aitari gertatuko anekdota bat kontatzen dute.

  • Arrate Alkorta Txakurrak esnea eramaten zuen egunero kartzelara

    Arrate Alkorta Alzibar (1949) Mutriku

    Saturrarango kartzela zabalik egon zen bitartean, amonak etxeko txakurrari ahoan esnez betetako kantina ipintzen zion eta honek kartzelara eramaten zuen, emakume eta haurrentzat. Umetan ez zekiten Saturraranen kartzela egon zenik ere ez. Beti ezagutu zuten seminario bezala. Etxean ez zieten gerrari buruz askorik esaten, aitak beldurra zuelako.

  • Agustin Alkorta Aitaren gerrako ibilerak preso bezala

    Agustin Alkorta Alzibar (1946) Arrate Alkorta Alzibar (1949) Mutriku

    Gerra garaian aita Bilbon atxilotu zuten arren, soldadutza egitera bidali zuten Afrikara. Bukatzean, preso jarraitzen zuenez, Langileen Batailoira eraman zuten derrigorrezko lanak egitera. 27-28 urterekin bueltatu zen baserrira.

  • Juanito Arantzamendi Laredoko hondartzan kontzentsazio-esparru inprobisatua

    Juanito Arantzamendi Mugartegi (1916) Ondarroa

    Tropak sartu zirenean, arraunean ihes egin zuten. Santoñara heldu zirenean, Ondarroako ontzi batean ezkutatu ziren, iparralderantz ihes egiteko asmotan. Francoren itsasontziez inguratuta zeudenez, jeitsi eta Laredora oinez joan ziren. Bertan harrapatu zituzten eta Laredoko hondartzan egon ziren preso, kontzentrazio-esparru inprobisatu batean. Handik Bilbora eraman zituzten eta gero Miranda de Ebrora langile batailoiarekin.

  • Juanito Arantzamendi Logroñoko zezen-plazako kontzentrazio esparrua

    Juanito Arantzamendi Mugartegi (1916) Ondarroa

    Logroñoko zezen-plazako kontzentrazio-esparruan egon zen Juanito bi egunez. Bertan gertatutakoak kontatzen ditu. Jendeak gose handia pasatzen zuen bertan.

  • Juanito Arantzamendi Miranda de Ebron langileen batailoiarekin

    Juanito Arantzamendi Mugartegi (1916) Ondarroa

    Miranda de Ebron langileen batailoiak sortu ziren eta Juanito 12.enean zegoen. Mirandan gose asko pasatu zuten. Milaka preso ziren eta pikatxoiakin komunak egin behar izan zituzten. Hala ere, bertan ez zuten beldurrik pasa.

  • Juanito Arantzamendi Langileen batailoilean lubakiak egiten, hildakoak ehorzten...

    Juanito Arantzamendi Mugartegi (1916) Ondarroa

    Miranda de Ebrotik Zaragozara bidali zituzten langileen batailoiarekin. Bertan gosea eta batez ere egarria pasa zuten. Pikatxoiarekin lurrean zuloak egiten zituzten ur bila. Zaragoza inguruan lubakiak prestatzen ibili ziren. Borroka egoten zenean, batailoiko langileek lurperatzen zituzten gorpuak. Lurperatu aurretik, gorpuan zerbait baliotsua zegoen begiratzen zen (dirua, kuttunak, urrezko hortzak...). Haizearen kontra lurperatzen ziren usaina ekiditeko.