Errepresioa

• Anaiengana bisitan kartzelara

  Anttoni Egaña (1918) Hernani

  Bere bi anai preso eraman zituzten, bata Andaluziara eta bestea Miranda de Ebrora. Laneginarazi zieten. Anaiarengana bisitan joaten zireneko kontuak azaltzen ditu. Beldur handia izaten zuten.

• Aita kartzelan gerra denboran

  Nati Arrieta Larrañaga (1940) Bergara

  Gerra denboran, aita kartzelan egon zen Donostian. Ama Alonso Vega jeneralarengana joan omen zen Bergarara arrazoiak jakitera eta, itxuraz, euskalduna izatearren atxilotu zuten. Presoak fusilatu egiten zituzten eta bere aita ere ozta-ozta libratu zen. Etxea eta terrenoak eurenak ziren, baina bizitzeko lain zuten bakarrik; eta, pixka bat hazitakoan, lanera joan behar izan zuten denek. Aita ez zen politikan sartzen.

• Aita libre, baina etxean ezkutatuta

  Begoña Errasti Agirre () Azpeitia

  Begoñaren aita nazionalisten bandoan ibili zen gerran. Gerra bukatu, eta denboratxo bat preso egin zuen. Libre utzi zutenean, ordea, baldintza batzuk jarri zizkioten: hiru urtean ezin zuen etxetik irten, eta ezkutuan egon behar zuen; karlistentzat egin zezakeen lana soilik.

• Evaristaren kontrako errepresioa

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Evaristari egin zioten errepresioa azaltzen du: kalean Espainiako banderarekin ibilarazten zuten eguerdiko hamabietan, "viva España" esanaraziz. Errepresioa jasan zuen beste familia bati buruzko kontuak.

• Ilea moztu zioten emakumeetako bat

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Juliana de la Cocherari ilea moztu zioten. Non bizi zen kontatzen du. Txokolo bi ziren eta non zeuden kontatzen du. Txokolorenean txokolatea egiten zuten.

• Tolosako hilerrian hil zituzten villabonarrak

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Tolosako San Blas auzoko hilerrian hil zituztenak, Villabonan lurperatu zituzten. Izenak ematen dituzte.

• Jose Mujika Laborda fusilatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Jose Mujika Laborda, beste fusilatuetako bat. Hari eta bere familiari buruzko kontuak kontatzen ditu.

• Maximino Erostarbe fusilatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Maximino Erostarbe fusilatu egin zuten. Non bizi zen azaltzen du. Errepublikarra eta jatorra omen zen. Porturenean lan egiten zuen.

• Joxe Garmendia fusilatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Joxe Garmendia fusilatu egin zuten. Errepublikarra zen.

• Salatariak eta beldurra

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Fusilatuei buruzko kontuak. Etxeniketarretako bat fusilatu zutenean, familiaren lagunek bazterrera utzi zuten, beraiek ere fusilatzeko arriskua baitzegoen. Ezin zen gaiaz hitzik ere egin. Salatari asko zeudela dio, zein ziren ere jakitzen ez zena.

• Kurutx Iribarren fusilatua eta Para Arratibeli errepresioa

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Kurutx Iribarren fusilatu egin zuten. Haren bi alabak Hotel Londresean hil ziren, bonbengatik. Emaztea Paka Arratibel zen eta nolako errepresioa jasan behar izan zuen kontatzen du, ez baitzioten lanik egiten ere uzten. Batzokia zegoen lekuan "auxilio social" jarri zuten eta han agintzen zuena Esperanza Laskurain zen, karlista. Paka Arratibelek sukaldari lanak egin zituen han azkenean.

• Pilar asteasuarrari ilea moztu zioten

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Asteasuko Ibilla baserriko neska, Pilar, Subijanarenean sukaldari zegoen. Anaia hil zioten Asteasun eta berari ilea moztu zioten. Haren ordez eta ilea itxuratu bitartean, Maria Doloresen amona joaten zen sukaldari lanak egitera.

• Maximino Erostarberen emaztea eta amona

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Maximino Erostarbe hil zutenean, Portutarrek alargunari lanera joateko deitu zioten, errepublikarrak baitziren. Amona zaintzeko bizilagunak txandakatzen ziren.

• Inaxio senarra mehatxupean

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Bere senar Inaxiok Juanito Barberi kontuak eskatu zizkion anaiari buruz kartzelara bidalitako txostenengatik. Mehatxu egin zion Inaxiori ere, kartzelara bidaliko zuela esanez.

• Lehengusu tolosarrari hiletarik ez

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Bere lehengusu tolosar bat gudari joan eta Bizkaian hil zen frentean. Izebak semearendako hileta eskatutakoan, Don Braulio Maria Arozenak ukatu egin zion, "gorrientzako ez dago" esanez.

• Gerra bukatuta, lana ukatua

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Santoñan atxilotu zituztenen izenak irakurri eta haiei buruzko kontuak aipatzen ditu. Herriko jende askok Villabonan lanik egin ezin eta Hernanira joaten ziren lanera.

• Federiko Urdanpileta errepublikarra

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Ardura politikoak egotzi zizkietenen izenak irakurri eta haiei buruzko kontuak aipatzen ditu. Federiko Urdanpileta Salvadora lantegiko jabea zen eta dirua ematearen truke libratuko zela uste du, errepublikarrak baitziren eta Errepublika garaian alkate izan baitzen.

• Gerra hasi aurretik atxilotutako karlistak

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Ardura politikoak egotzi zizkietenen izenak irakurri eta haiei buruzko kontuak aipatzen ditu. Gerra hasi aurretik karlistak atxilotu eta Bilbora eraman zituzten. Izenak ematen dituzte.

• Ezkurdiatar familia osoa atxilotuta

  Maria Dolores Arrizabalaga Aizpurua (1923) Amasa-Villabona

  Ezkurdiatarren familia osorik atxilotu zuten. Barbek amona zeramatela ikusi zuenean, etxera itzultzeko agindua eman zuen. Kartzelaratu zituztenen izenak irakurri eta haiei buruzko kontuak aipatzen ditu. Antonio Arratibel ezkertiarra zen.

• Arrasaten fusilatutako abadeak

  Julio Galarta Bengoa (1917) Arrasate

  Gerra denboran, Iruñera eraman zuten soldadu. Arrasaten fusilatu zituzten hiru abadeak ezagutzen zituen. Euskaraz irakastea izan omen zen abadeok egindako bekatua. Juliok eskolan zegoela jakin zuen abadeak atxilotu zituztela.