Errepresioa

  • 561 Fusilatzeko prest

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzelan zegoela, batzuetan kideren bat fusilatu behar zutela jakiten zuten. Horregatik, aurreko egunean bizarra kendu eta ilea eta arropek konpontzera animatzen zuten. Candidok bizarginarengana joan behar izan zuenekoa kontatzen du.

  • Herrian fusilatuak

    Maria Oiarzabal () Andoain

    Karteroa eta delineatzailea hil egin zituzten komunistak zirelako. Hurrengo egunean enterratu zituzten Sorabillako kanposantuan. 17 hildako izan zirela gogoratzen du Mariak.

  • Maite Ezkurdia Aita preso

    Maite Ezkurdia Don (1931) Amasa-Villabona

    Maiteren aita gerrara joan zen. Harrapatu egin zuten, eta kartzelan egon zen hainbat urtez. Bilbon (bi tokitan), Burgosen eta Astorgan egon zen preso. Bilbon preso egon zen denboran, ama bisitan joaten zitzaion. Aita aske gelditu eta estazioan ikusi zueneko oroitzapena.

  • Maite Ezkurdia Aita, ama, aitona eta izeba kartzelan

    Maite Ezkurdia Don (1931) Amasa-Villabona

    Gerra denboran, Maite eta anaia amonarekin bakarrik gelditu ziren etxean aldi batez. Aita, ama, aitona eta izeba atxilotuta egon ziren. Aitona Zarauzko komandatziara eraman zuten, eta egun batzuen buruan bueltatu zen etxera. Izebak zortzi egun egin zituen atxilotuta. Ama, berriz, Donostiako Prim kaleko San Jose babesetxean egon zen zortzi hilabetez. Inbidiak eta salaketak.

  • Amalia Kordero "Langileen Batailoia" Jaizkibelen

    Amalia Cordero Corral (1925) Lezo

    Langileen Batailoikoak Jaizkibelgo bidea egiten izan ziren Lezon. Inguruko etxe guztiak begiratu zituzten soldaduek. Orduan apaizarekin bizitakoak kontatzen ditu.

  • Amalia Kordero Langileen Batailoikoen sufrimendua

    Amalia Cordero Corral (1925) Lezo

    Langileen Batailoia Jaizkibelen egon zen; soldaduek udaletxe azpira ekartzen zituzten langile haiek eta jo egiten zituzten.

  • Maite Ezkurdia Komunioa

    Maite Ezkurdia Don (1931) Amasa-Villabona

    1939an egin zuen komunioa. Gerra denbora zen. Maiteren aita kartzelan zegoen. Diru eskasia zegoen. Koloretako arroparekin egin zuen komunioa. Baziren soineko zuriarekin egiten zutenak. Ume garaiko oroitzapen onak ditu.

  • Aintzane Telleria Aitona ezkutatuta frankisten beldurrez

    Aintzane Telleria Madariaga (1931) Bermeo

    Aitita PNVko zinegotzia izana zen, eta ezkutatuta egon zen frankistak sartu zirenean: batzuetan, basoan; eta, beste batzuetan, kortan egindako zulo batean.

  • 65 Aitaren nondik norakoak gerra garaian

    Esther Goikolea Zabala (1943) Arrasate

    Aita Zerrajeran hasi zen lanean. Frontetik Bilbora zaurituak eramaten zituen bere autoan. Gerrako kontuak. Santoña; "Puerto de Santamaría"ko kartzelan egondakoa. Kartzelatik itzuli zenean, ezin izan zen Zerrajeran sartu berriz lanera.

  • 1309 Mugatik ihesean

    Lazaro Garate Aristondo (1927) Zestoa

    Trukuman baserriko seme bat preso sartu zuten; eta, handik ateratzeko, falangean sartu zen. Hango pasadizoak. Mugatik ihes egin zutenekoa.

  • 1310 Amak presoei jana eman eta anaiak zaindu egiten zituen

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Gerra hasi zenean, bainuetxeko hotelean atxilotuta zeuden presoei jana eramaten zien Matilderen amak, dirua lortzeko. 17 urteko anaia fusila hartu eta bainuetxera joaten zen presoak zaintzera.

  • 1306 Koiote taberna lantoki eta bizileku

    Kontxita Izeta Legarda-ereño (1939) Zestoa

    Zestoako Koiote taberna Kontxitaren etxekoek hartu zuten Kontxitak urtebete zuela eta bertan bizi izan ziren. Koiote izenaren nondik norakoa azaltzen du. Hasieran, Toki-alai izena zuen tabernak, baina gerra garaian euskarazko izenak debekatu egin zituzten.

  • 515 'Uztapide'ren inguruko kontuak

    Antonio Barandiaran Aldasoro (1936) Inazio Barandiaran Aldasoro (1931) Beasain

    Langileen Batailoiaren musikaren bat gogoratzen dute. Gazte-gazteak ziren orduan; eta, beraz, ez ziren bertan egon, telebistatik entzunda gogoratzen dute. Basarri eta Uztapide bertsolariei abesarazi egiten zieten, eta haien zale izanik, hortik ere gogoratzen dute musika. Uztapide ezkon-bidaian Madrilera joan zen, eta Antonio eta Inazioren osabaren etxean eman zuen gau bat, Inazio bertan zegoela soldadutza egiten. Oso ahots ona zuen, eta bertsolari ona zen, garai hartakoa. Egungo bertsolaritza asko aldatu da. Zaila gertatzen zaie gaur egungo bertsolaritza ulertzea.

  • Maritxu Txintxurreta Anaia Santanderren harrapatu zuten

    Maritxu Txintxurreta Goenaga (1918) Oñati

    Gerra garaian, ihesean, Santandertik Asturiasera joan ziren; han hondartzan lo egin eta Avilesera joan ziren. Handik Burdeosera joatekoak zirela, anaia Juane eta Oñatiko Arralde taxista etorri ziren. Gizonok borrokan jarraitzea erabaki, eta Santanderrera itzuli ziren. Anaia Santanderren harrapatu zuten eta Zaragozara bidali zuten mekaniko gisa.

  • Lore Egurrola Etxean giltzapetuta, soldaduengandik babesteko

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Erreketeen arropak, zorriz betetakoak, nola garbitzen zituzten kontatzen du. Alemaniarrak eta italiarrak etorri zirenean, amak ez zien irtetzen uzten, emakumeak bortxatzen zituztelako. Neska gazte bat abortatzerakoan hil zen.

  • Lore Egurrola Erreketeak etxean

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Zazpi errekete izan zituzten etxean bizitzen. Loreren amak alabak giltzaz ixten zituen logelan, soldaduengandik babesteko. Behin aita gauez etxeratu zen amarekin egotera eta berriz ihesi joan zen.

  • Lore Egurrola Aitari etxera ez joateko abisatu ziotenekoa

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Logelan itxita hilabeteak pasatu zituzten. Erreketeek eramaten zieten jatekoa: arroza eta bakailaua. Aita etxera zetorren batean, bere lagun errekete batek abisua eman zion, zazpi errekete etxean zituela zain. Gehiago ez zen etxera agertu. Senarra izango zena eta aita Etxanon zeuden frontean.

  • Lore Egurrola Ama kartzelara eraman nahi izan zutenekoa

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Ama haurdun zegoela, etxetik atera zuten kartzelara eramateko. Kalean konortea galdu eta jausi egin zen. Erreketeek etxera ekarri zuten. Errekete bat neska gazte bat bortxatzen saiatu zenekoa kontatzen du.

  • Lore Egurrola Amaren erditzea frontearen erdian

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Etxean bertan izan zuen amak umea, berak bakarrik, tiroetatik babesteko leihoan koltxoia ipinita zeukala. Gau guztia negarrez eman zuten umeek, ama kartzelara eraman nahi izan zutenean.

  • Lore Egurrola Biraoak kalean

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Ondarrutik joateko esan zietenean, pozik joan ziren, beraien alderdikoengana zihoazelako. Kalean andre batzuek oihukatu zietena gogoan geratu zitzaion.