Errepresioa

  • Klara Urbieta 12 urterekin, gerra hasi eta Bilbora

    Klara Urbieta Albizu (1924) Zumaia

    12 urterekin, gerra hasi zen eta eskola utzi eta Bilbora joan behar izan zuten. Herritik bidali zituzten, eta lagun batzuen etxean egon ziren. Tropak sartu zirenekoa eta aita preso hartu zutenekoa azaltzen ditu.

  • 413 Hauteskundeetako gorabeherak

    Antonia Madariaga Agirre (1914) Mallabia

    Garai batean, hauteskundeetan zer gertatzen zen. Etxe-jabeek botoa erosten zieten baserritarrei.

  • Bernardina Aldasoro Soldaduak etxez etxe jende bila

    Bernardina Aldasoro Ormazabal (1923) Mutiloa

    Soldaduak Aztiriara joan ziren gerra garaian, eta han 6 seme-alaba zituen alarguna eraman nahi izan zuten. Baina, azkenean, haren egoeraz errukitu eta utzi egin zuten. Beste zenbait baserritan, ordea, emakumeak eraman egin zituzten.

  • 1218 Ormaiztegitik alde egin behar

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Gerra sortu zenean, bakarren bat atxilotu zuten, baina Azpeitiko hotel batean eduki zuten preso. Gerra hasieran zergatik erabaki zuten etxetik alde egitea azaltzen du. Abereak saldu zituzten, eta Aizarnazabala joan ziren lehenengo; mutilak, ordea, frontera; eta aitona beste alaba baten etxera. Beraiek, geroago, Sestaora joan ziren; eta Bilbo hartu zutenean, Santander aldera joan behar izan zuten.

  • 1218 Senideak kartzelan

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Ama bi aldiz eraman zuten kartzelara. Behin ama, izeba eta lehengusua eraman zituzten Tolosako kartzelara. Kartzelan, Errusiar batzuk ezagutu zituzten, eta haiekin izandako elkarrizketa kontatzen du. Lehengusina azkar samar geratu zen aske, baina ama eta izeba Donostiara eraman zituzten geroago. Maiatzetik Gabonak arte egon ziren kartzelan, baldintza txar samarretan. Kartzelara gutunak idaztean, zentsura pasatzeko, "La tía Brígida" deitzen zioten gerrako bandoetako bati.

  • 1218 Zergatik kartzelan

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Ama, izeba eta lehengusua kartzelan zergatik egon ziren azaltzen du. Komeria handiak izan zituzten garai hartan.

  • 1218 Anaia 6 urte etxetik kanpo

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Anaiak 6 urte egin zituen etxera etorri gabe, udaletxeko idazkariak ez zuelako nahi baimenik eman hura armadara pasa zedin, horrela etxera etorri ahal izateko noizean behin. Anaia Galizian eta Andaluzian ibili zen lanean "Batallón de Trabajadores-en".

  • Elias Arriola Soldaduei laguntzera derrigortuta

    Elias Arriola Ostolaza (1930) Mendaro

    Soldaduek Eliasen aita eta inguruko baserrietakoak materiala eramatera derrigortzen zituzten. Ez omen zen ezetz esaterik. Mendaron herritar batzuk arrazoi jakinik gabe hil zituztela kontatzen du. Beldur handia zuten. Arno aldean jendea ezkutatu omen zen.

  • Kontxita Zaldua Bi mutil fusilatu gerra denboran

    Kontxita Zaldua Zabala (1924) Urnieta

    Soldaduak etorri zirenean, haien kantak ikasi zituzten. Udan etortzen ziren familia oneko bi mutil fusilatu egin zituzten gerra denboran, Santa Barbaran. Anaia bat 18 urterekin joan zen gerrara; azkenekoak izan ziren. La Quinta del Biberón esaten zitzaien.

  • Bernardina Aldasoro Emakumeei ilea moztu zieten zigor gisa

    Bernardina Aldasoro Ormazabal (1923) Mutiloa

    Gerran, bonbak bota zituzten Mutiloan. Zenbait lekutan, emakumeei ilea moztu zieten, zigor gisa. Ilea moztu ostean, batzuei galipota bota zieten buruan.

  • Reme Gaztelumendi Kartzelako bizi-baldintza negargarriak

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerra garaian, kartzelan egon zen jendea baldintza negargarrietan bizi zen. Remeren senarra preso egon zen, eta hark bizitakoak kontatzen ditu.

  • Reme Gaztelumendi San Cristobaletik ihes egin ala ez?

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    "La fuga de San Cristobal": Remeren senarra han zen, eta berak ere ihes egiteko asmoa zuen, baina ez joateko aholkatu zioten. Azkenean, geratzea erabaki zuen; ihes egin zuten guztiak harrapatu eta hil egin zituzten.

  • Reme Gaztelumendi Antonio... eta abizena entzuteko beldurra

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerra garaian, Remeren senarra kartzelan egon zen. Guardia zibilak gauero ibiltzen ziren begira; noizean behin, preso bat hartu eta fusilatu egiten zuten. Behin, aita-seme batzuk kartzelan egon, eta semea fusilatu zutenekoa kontatzen du.

  • Reme Gaztelumendi Kolikoak izateagatik, tuberkulosoen gelara

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerra garaian, Remeren senarra atxilotu egin zuten. Izan ere, senarra batzokian ibiltzen zen: Euskadiko dirua Bilboko bankura eraman zuten, eta salatu egin zuten. Kartzelan zegoela, koliko izugarriak izaten zituen; behin, oinazearen oinazez, behin ezin izan zuen jaiki, eta tuberkulosoak zeuden gelara eraman zuten. Zorionez, ez zen kutsatu. Handik urte batzuetara, giltzurruna kendu zioten.

  • 1218 Familia sakabanatuta

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Janaririk ez zegoenez, emakumeak, zaharrak eta umeak itsasontzian apuntatzeko eskatzen zuten. Gurasoak ezik beste guztiak han joan ziren. Bi anaiek Frantziara pasatzea lortu zuten. Beste bat, ordea, harrapatu eta "Batallón de Trabajadoresen" sartu zuten.

  • Kontxita Zaldua Baserritarra hil, espioitzat hartuta

    Kontxita Zaldua Zabala (1924) Urnieta

    Behin, Kontxita anaiarekin batera joan zen komentura kuxkuxean, eta ikusi zuen nola sakristiako arropak eta gauzak botatzen eta apurtzen ziharduten Frente Popularreko soldaduek. Espioia zelakoan hil zuten baserritarraren kasua.

  • Reme Gaztelumendi Fusilamenduak: bidegabeak eta gizagabeak

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerra garaian, fusilamenduak izan ziren. Fusilatutako gizon baten istorioa kontatzen du: gorrientzat egin zuen lan, eta horregatik hil zuten. Esaten denez, fusilatutako gizonak itsasora botatzen zituzten.

  • 561 Frontetik kartzelara

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Santanderreko frontetik oinez itzuli zen eta herri batera jaitsi zirenean atxilotu eta Santanderreko kontzentrazio kartzela baten sartu zituzten. Bertan zegoela jo eta nolako tratua jaso zuen kontatzen du Candidok.

  • 561 Kartzelan fusilatuak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzela desberdinetan egon izan zen. Candidorekin Santanderreko kartzelako sotoan sartu zituztenetatik denak hil egin zituzten Candido izan ezik. Eibartar asko Martinez Guardia Zibil sarjentuari esker salbatu izan zirela jakin izan zuen aurrerago. 34 hilabete eman zituen kartzelan; Santander, Hondarretan eta errekan lanean egon zen.

  • 561 Fusilatua izateko beldurrez

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Gerraostean artzelan zela, presoak gauez fusilatzen zituzten eta bertan pasatako beldur eta estutasunak kontatzen ditu Candidok.