Errepresioa
-
"Barrio Rojo" auzoa
Joxe Mari Ezeiza (1925) Amasa-Villabona
"Barrio rojo" izena jarri zioten auzoari eta harrotasunez esaten zuten bertakoak zirela. Gernikako arbola abestearren bere adinekoei Barbetar batek kargu hartu zien.
-
Ilea moztu eta zigortu zituztenak
Joxe Mari Ezeiza (1925) Amasa-Villabona
Ilea moztu eta zigortu zituzten emakumeen izenak ematen ditu. Berak ez zuen ikusi.
-
Nekazari Bazkunako ikurrinaren istorioa
Joxe Mari Ezeiza (1925) Amasa-Villabona
Nezakari Bazkunako argazkiari begira. Argazkian agertzen den ikurrina lurperatu egin zuten baina Barbek zirkulu karlista lokalera eraman eta han eduki omen zuen.
-
Aitona fusilatu
Fermina Arrillaga Iraola () Amasa-Villabona
1936. urtean aitona fusilatu egin zuten, errepublikarra zelako. Tolosako kartzelara eraman zuten atxilotutakoan. Fiantzarekin atera eta hilabete beranduago Ondarretako kartzelara eraman zuten. Bera-bidasoan fusilatu egin zuten.
-
Amona alargun
Fermina Arrillaga Iraola () Amasa-Villabona
Aitona abertzale izateagatik atxilotu eta fusilatu egin zuten Beran. Amona alargun gelditu zen, eta kostata egin zuen aurrera semeekin. Osaba ere Martutenen egon zen preso, autobusari harri bat botatzeagatik.
-
Aitari kartzelara bisita
Teresa Arregi () Amasa-Villabona
Santoñako kartzelan egon zen Teresaren aita. Gero, Ondarretako kartzelara eraman zuten. Aitaren anaia ere, osaba, kartzelara eraman zuten.
-
Espainiako bandera eramatera behartu anaia
Milagros Telleria Azurmendi (1927) Gregori Telleria Mintegi (1922) Zerain
Anaiari militarrek Espainiako bandera eman zioten eramateko, eta Oñati aldera zihoala, bandera utzi eta etxera itzuli zen. Milagros pozik bizi izan zen etxetik kanpo egon zen berrogei egunetan, kantuan, dantzan eta jolasean nahikoa eginez.
-
Gerrak eragindako zorigaiztoak
Luzia Imaz Mujika (1913) Segura
Gerra garaian, Beasainen hiru gizon hil zituzten, batere errurik gabe. Orduan, jendeak mendira egin zuen ihes. Gerrak 3 urte luze iraun zuen.
-
Nazionalistak herritik bidali zituztenekoa
Juana Gereñu Azarola (1923) Segura
Gerra garaian, nazionalista izateagatik, hainbat lagun herritik bidali zituzten; bazihoazela, burla handiak egin zizkieten.
-
Osaba Santoñatik Madrilgo kartzelara
Julio Zabaleta Yarza (1933) Natividad Zabaleta Yarza (1936) Legazpi
Osaba bat Santoñara joan zen gerra garaian, gudariekin, eta Madrilen kartzelaratu zuten. Donostiako osaba izeba batzuek ere alde egin zuten Donostiatik, beldurrez, jende askok egin zuen ihes gerraren beldur.
-
Idiazabalgo bi neskari ilea moztu zigor gisa
Antonia Mujika Urrestarazu (1916) Idiazabal
Idiazabalgo bi neskari ilea moztu zieten gerra denboran.
-
Izeba zigortuta
Arantxa Amiano Sasianbarrena () Izaskun Amiano Sasianbarrena () Amasa-Villabona
Izeba espetxean egon zen, mojetan. Behin Espainiako bandera hartuta herriari buelta ematera behartu zuten izeba, espainiarra zela onartu nahi ez zuelako.
-
Ikararekin bizi ziren
Arantxa Amiano Sasianbarrena () Izaskun Amiano Sasianbarrena () Amasa-Villabona
Esango zutenaren beldur bizi izan ziren urte askoan zehar.
-
La Pirenaica irratia
Arantxa Amiano Sasianbarrena () Izaskun Amiano Sasianbarrena () Amasa-Villabona
Ezkutuan entzuten zuten La Pirenaica irratia, familia osoa bilduta.
-
Donostiako manifestazioak
Arantxa Amiano Sasianbarrena () Izaskun Amiano Sasianbarrena () Amasa-Villabona
Abertzaletasunaren munduan sartzen hasi ziren, beti ere beldurrez, eta Donostiako manifestazioetara joan ohi ziren bi ahizpak.
-
Fernando Amezketarra kartzelan
Joxe Mari Otermin Urtizberea (1948) Amezketa
Fernando Amezketarra bi ardi lapurtzeagatik harrapatu zituzten. Ondorioz, urtebete inguru pasa zuen kartzelan.
-
Aita kartzelan
Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio
Aita 5-6 urtean kartzelan egon eta gero itzuli zen etxera. Araba Batailoian zebilela, Santanderren hartu zuten preso aita. Burgosko Oñako kartzelan egon ziren aita ikusten.
-
Aitak igarotako komeriak
Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio
Aita gerran ia hil egin zuten, Francoren kontra borrokan. Gerora, hainbat urtean kartzelan eduki zuten, eta 1948. urtean Madrilen Francori eskua eman behar izan zion. Aitari Burgosen egin zioten epaiketan, hiru txosten irakurri zituzten: Legutioko Udalarena, herriko epaitegiarena eta abadeak bidalitakoa.
-
"Berba eitten bazuen euskeraz, ointxe errixora"
Kontxi Zorrozua Zabaleta (1926) Gernika-Lumo
Bere osaba Juan Carlos diputazioko behargina zen eta fusilatu egon zuten. Bilboko Gran Vian Kontxiren amuma eta osabaren ama euskaraz berbetan zeudela, militar batek hauxe esan zien: "Berba eitten bazuen euskeraz, ointxe errixora botakotsuet bixori". Gerraostean ere, etxean beti euskaraz egiten zuten; kalean eta auzokoekin, ostera, erdaraz. "Agur" ere ezin zitekeen esan.
-
Aita preso buruzagi sozialista izateagatik
Mertxe Hidalgo Rekondo (1928) Gernika-Lumo
Aita Gernika-Lumoko alderdi sozialistako sortzailea izan zen. Gerran Valentziara joan ziren eta atxilotu eta kartzelaratu egin zuten: Larrinagan, Karmelon eta Tabakaleran egon zen. Heriotza zigorra izan zuen, baina herriko faxista batek lagundu zion; faxista izan arren, pertsona ona zen eta hari eskerrak indultatu zuten.