Errepresioa

• Amaren eta alkatearen arteko eztabaida

  Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz

  Gerra sasoian, ama udaletxera joaten zenean, aita non zegoen galdetzen zion alkateak, Felipe Alberdik. Amak harekin izandako eztabaida kontatzen du. Amama eta amaren arteko eztabaida bat ere kontatzen dute.

• Aita ezkutuan pneumoniarekin

  Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz

  Gerra sasoian, aita ezkutuan egon zenean, pneumonia pasatu zuen eta amak sendatu zuela dio. Ordukoa kontatzen du zehatz.

• Aita ezkutuan eta denak beldurrez

  Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz

  Gerra sasoian, aita ezkutuan zegoela, Bernardina izeneko eibartarra joaten zen etxera umearekin. Umeak aita ikusi zuen ohepean. Beldur sakona sentitzen zuten. Ama Eibarrera joaten zen lanera.

• Alkatearen beldurrez, antzerkitik alde

  Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz

  Gerra ostean, Antonino Hurtado eta Don Roman maisuarekin antzerkia egiten zutenean, herriko agintariak egoten ziren lehen ilaran. Felipe alkatearen keinu batek beldurtu eta ihes egin zuen.

• Gerra garaian kendutako irakasleak

  Juliana Jauregi Arietaleanizbeaskoa () Elorrio

  Gerra garaian kendu zituzten irakasleei buruzkoak kontatzen ditu, aurrera nola egin zuten azalduz.

• "Trabajadoreak" Erratzun

  Zipriano Irigoien Dualde (1922) Baztan

  Gerra denboran atxilotutako gorriak "Trabajadoreetan" edukitzen zituzten. Zortzi mila egon ziren Azpilikueta, Arizkun eta Erratzun. Zigor gogorrak jartzen zizkieten. Batzuk hil ere egin zituzten; beste batzuek ihes egitea lortzen zuten.

• Gerra sasoiko salaketak eta fusilatzeak

  Zipriano Irigoien Dualde (1922) Baztan

  Baztan aldean gerra sasoian ez zela egon elkar salatu eta hiltzeko joerarik dio. Arrasate inguruan hainbat apaiz eta beste zenbat herritar atxilotu eta hil zituzten, tartean bere amaginarrebaren anaia. Non atxilotu eta hil zuten azaltzen du.

• Lehengo eta oraingo gazteen bizimodua

  Simon Sesma Erezuma (1917) Lekeitio

  Gaurko gazteei buruzko iritzia ematen du. Bere gazte garairik onena gerran pasatu zuela dio. Preso eta soldadu ibili zenekoa kontatzen du. Handik etorri eta itsasoan eta eskolan ibili zen.

• Ama euskaraz irakasteagatik salatu

  Arantza Garaialde Maiztegi (1951) Donostia

  Ama irakaslea zen. Ikasleekin erakusketa bat egin zuen, eta gizon batek salatu egin zuen, abertzaleegia zelakoan. Ondorioz, zigortu egin zuten Areso herrian. Eszedentzia eskatuta, Donostiara itzuli zen bikotea.

• Atoiontziekin Donostiara ura eramatera, gerrarengatik

  Martin Ramon Olarra Berriatua (1904) Barrika

  Gerra hasi zenean, Francoren barkuak ibiltzen ziren Bilbon, Donostia aldea bonbardatu eta gero. Atoiontziak eraman zituzten Pasaiatik Donostiara ura eramateko, frankistek ur-hodiak apurtu zituztelako. Ia fusilatu zituzten errepublikanoek, susmo txarra hartuta.

• Trintxerpen ia fusilatu zituzten

  Martin Ramon Olarra Berriatua (1904) Barrika

  Trintxerpen ia fusilatu zituzten errepublikanoek. Lonja batean sartu zituzten. Hurrengo egunean dena argitu zuten baina hala ere, askok errezeloz begiratzen zieten.

• San Andres batailoian boluntario

  Martin Ramon Olarra Berriatua (1904) Barrika

  San Andres batailoian aritu zen boluntario, zulatzaile. Cerdigon (Castro Urdialesen, Kantabrian) trintxerak egiten aritu zen gauez. Ondoren, Limpiasen (Kantabrian) italiarrekin topo egin zuten. Preso gehienak Laredora eraman zituzten baina bera Castrora. Ikastetxe batean sartu zituzten preso.

• Nola lortu zuen kartzelatik irtetea

  Martin Ramon Olarra Berriatua (1904) Barrika

  Castron preso zegoela, ezagun batekin topo egin zuen eta etxekoei bere berri eman ziezaien eskatu zion hari. Alkatearen gomendiozko gutuna aurkeztu zuen. Ramon Peña laguna zuen eta hark lagundu zion kartzelatik irteten.

• Bilboko Karmeldarren komentuko espetxean

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  Karmeldarren komentua, Bilboko Karmelo kalean, espetxe moduan ipini zuten gerra garaian eta hantxe topo egin zuen Maria Valeriana maistrarekin. Aita eta beste asko zelan egon ziren kartzelan kontatzen du, eta bere ustez nork salatu zituen ere bai.

• Aita eta beste asko preso

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  Aita preso eraman zuteneko zehaztasunak ematen ditu. Zaldibartik eta ingurutik hemezortzi lagun batera eraman zituztela kontatzen du.

• Errefuxiatuen taberna

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  Segundo Sarriugarte gerra garaian salatu zutela kontatzen dute. Errefuxiatuek bere tabernan jaten zuten. Antzuan hiru familia eibartar egon ziren babestuta. Haiei buruzkoak kontatzen ditu.

• Abertzaleei botoa ematearren, aita preso

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  Aita, gerra garaian, abertzaleei botoa eman izanagatik salatu zuten. Aita eraman zutenekoa kontatzen du.

• Aitarengana kartzelara bisitan

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  Aitari deliturik ez zioten topatu; ez zioten epaiketarik egin eta libre utzi zuten. Aitarengana bisitan joaten zen eta edateko ura eramaten zion.

• Bisitariek eta presoek orroka berba egin behar

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  Gregoria izeneko emakume bat kartzelan egon zen, Larrinagan. Patxi "Aboro" ere Larrinagan egon zela kontatzen du. Aita bisitatzera joaten zenean, zain denbora asko ematen zuen eta oso denbora gutxi egoten zen aitarekin. Orroka berba egin behar izaten zuten.

• Karlistei buruz berba egitearren, mehatxua

  Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

  "Karlistak denak dira dominante batzuk" esan zuen Placidak kalean, aitari entzunda, Julian irakaslearen aurrean, eta hark mehatxatu egin zuen. Ez zuen inoiz ikusi ilea moztu zioten emakumerik.