Errepresioa

  • Dolores Lopetegi Ama-seme batzuk nola hil zituzten, gerra garaian

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Gerrako gertaerak, etxe ondoan izandako hilketak. Nazionalak Errenteriara sartu zirenean, ama ihesi joan zen hiru semerekin. Erreketeek topatu, eta hil egin zituzten. Zaharrenak ikurrina zuen gerrikoan. Lurperatzaileak esan ziena.

  • Dolores Lopetegi Hildakoen erretratuak

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Ama-semeen hileta. Hilkutxa gabe lurperatu zituzten. Hildakoen argazkiak erakusten ditu. Maria ama eta semeak: Enrike, Sebastian eta Domingo. Ahizparen mutil-laguna zen Domingo.

  • Dolores Lopetegi Kintak deitzen hasi ziren; fusilatuak

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Etxera itzuli zirenean, kintak deitzen hasi ziren. 15 kinta harrapatu zituzten. Desertoreak.

  • Dolores Lopetegi Gerran fusilatuak

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Auzoko gizon baten kontuak (Juan Bautista): fusilatu egin zuten. Oiartzungo kanposantuan lurperatuak; nola hiltzen zituzten kontatzen du. Metraila hotsa. Errenteriako Don Gerbasio eta Don Martin apaizak ere hil zituzten, Hernanin.

  • Dolores Lopetegi Errugabe asko hil zuten

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Bizkarrondo baserrikoa ere fusilatu egin zuten. Oiartzunera joan zen batean, San Marko non zen azaldu zion bati.

  • Zubero anai-arrebak Ama 17 urterekin etxean bakarrik. Beste guztiak kartzelan

    Elena Zubero Ormaetxe () Esther Zubero Ormaetxe () Kepa Zubero Ormaetxe () Amorebieta-Etxano

  • 800 Ergoiengo kartzelan

    Maitxo Gaztañaga Etxeberria (1927) Frantxiska Iragorri Iriarte (1920) Oiartzun

    Kartzelak Ergoienen: emakumeak Paloman eta gizasemeak Etxenagusin. Anaiari bisitan joan zirenean, Oiartzungo errekete batek ezagutuko ez balitu bezala tratatu zituen, eta Frantxiska arrunt haserretu zen.

  • 800 Ondarretako kartzela

    Maitxo Gaztañaga Etxeberria (1927) Frantxiska Iragorri Iriarte (1920) Oiartzun

    Bi arrebek egiten zioten bisita anaiari Ondarretako kartzelan. Paseak behar zituzten bisitak egiteko. Bera behin pase gabe joan zenekoa. Beorlegi tenientea egoten zen Ondarretako kartzelan.

  • 802 Altzibarko fusilamenduak

    Korneli Egimendia Aranburu (1910) Oiartzun

    Altzibarren hiru lagun fusilatu zituzten. Ergoienera ihesean zihoazela harrapatu eta Altzibarrera eraman zituzten. Beko-Ostatuan jarri zituzten begiak estalita. Beraiek etxetik ikusten zuten hura, izututa. Bi soldadu-ilara jarri, eta tiroka hasi ziren. Corneliri min egin eta ia erori zen.

  • 809 Oiartzungo fusilamenduak

    Maitxo Bikandi Aristizabal (1916) Oiartzun

    Anaia frontean hil zen, eta berak jaso zuen haren heriotzaren berri ematen zien telegrama. Aita ez zen politikan sartzen eta anaiak ere ez. Kanpotik ekartzen zituzten kamioietan hemen fusilatzeko. Lehendabizi Beko-plazan fusilatzen zituzten eta gero hasi ziren kanposantura eramaten. Oiartzungo mutil asko fusilatu zituzten han.

  • 810 Lesakako errepidea: soldaduak eta 'trabajadoreak'

    Erramun Irazu Apezetxea (1926) Oiartzun

    Lesakako errepidea egin zutenean, Portuburuko soroak erdiz erdi hartu zituzten. Artoa egin gabe zegoen oraindik eta moztuta behiei eman zieten; beraiek ezer gabe gelditu ziren. Gero gainera, 'trabajadoreek' gosea kentzeko artoa lapurtzen zieten. Egin aurretik gordetzen aritzen ziren. 'Trabajadoreek' Portuburu ondoan jaten zuten, eta, jan ondoren, andaluziarrak beren kantekin hasten ziren, burua pixka bat distraitzeko. Portuburukoek esnea Ergoienera eramaten zuten eta falangistak etortzen ziren bila. Gero Olatxeko zubira eramaten zuten, errepidean ari ziren soldaduek kafesnea hartzeko.

  • 1027 Trabajadoreak

    Tiburtzio Aranburu Lekuona (1925) Faustino Galdos Arbide (1934) Juan Galdos Arbide (1924) Santos Mitxelena Aranguren (1931) Oiartzun

    Gerraren ondoren, irin bila joan ziren Nafarroara. Antsillesen 'trabajadoreak' eta Borrokazelaietan eskoltak edo kintoak. 'Trabajadore' batek ihes egin zuen, eta garesti ordaindu zuen.

  • 1074 Gerran hilak

    Joxe Zabaleta Labandibar (1929) Oiartzun

    Iragorriko kanposantuko fusilamenduak entzuten zituzten Altzatxikitik. Garañoko gizona gerran hil zenean, Joxek igo zuen gutuna Altzatxikira abisuarekin; baina bera gaztea zen, eta ez zen konturatu orduan.

  • 1511 Intza taberna eta beldurra

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Intza tabernaren historia: jabea fusilatu egin zuten, Hernanin, eta alargunak Bar España jarri behar izan zion izena tabernari, derrigortuta. Beldurra izugarria zen. Orain ere nabari da.

  • 1511 Franco Donostian zenean, atxiloketak

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Alderdi politikoak: EAJ, CNT... Etxerik etxe egiten zituzten bilerak, isilpean. Franco zetorrenean, batzuk atxilotu egiten zituzten beti. Nola igartzen zen Franco etorri zela: Gipuzkoa plazako bi zisne Aieteko jauregira eramaten zituzten. Inork ez zuen uste errejimena aldatuko zenik. Abertzaleak baziren propaganda egiten, baina indarrik ez.

  • 1508 Gerrako hilketen lekuko

    Joxe Antonio Bereziartua Elustondo (1929) Juantxo Bereziartua Elustondo (1924) Donostia

    Fusilamenduak baserri ondoan. Bi zanga egin zituzten; batean hiru eta bestean lau sartu zituzten. 11 urte zituen Juantxok eta zortzi Joxe Antoniok. Arranpan gizon bat hilda nola ikusi zuten, etxetik pijamarekin eramana.

  • 1321 Tiroz hildako gaztea

    Benita Gallastegi Galartza (1923) Soraluze

    Tolosako bonbardaketa. Hurrengo egunetan, jendea beldurtuta zebilen hara eta hona, eta beraiek barrez. Milizianoak. Miracruz kalean bizi ziren. Hotel Santi zegoen han, eta milizianoek mutil gazte bat atera zuten. Tiroa eman zioten, pijaman.

  • Felisa Arietaleanizbeaskoa Moroek Gazetako gizonak atxilotu

    Felisa Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1927) Frantziska Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1929) Elorrio

    Frankistak sartu ziren unean, arrosarioa errezatzen zeuden Gazetako ermitan, eta soldadu moroek preso hartu zituzten gizonak. Sasoiko gizonak eta bi artalde hartu, eta Elgetara eraman zituzten. Andrazkoak eta umeak etxera.

  • Ebaristo Aiestaran Gerra garaia Añorgan

    Ebaristo Aiestaran Pikabea (1927) Donostia

    Gerra etorri zenean, karmenak ziren. Frontoian zegoela bere bila joan ziren. Apaizak baserri batean gorde behar izan zuen. Taberna Berri ondoko frontoia eta amona Pilar. Cervera ontziak botatako bonba.

  • Pepi Berasategi Gerra hasi zenean, aita hil zioten

    Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

    Andrestegin bizi izan zen umetatik, amarekin, amonarekin eta izeba-osabekin. Gerra hasi zenean, aita Ondarretako kartzelan sartu zuten. Azaroaren 7ra arte, ama egunero joan zen bazkariarekin kartzelara, baina egun hartan esan zioten libre utzi zutela. Ez zen egia. Askoz geroago jakin zuten Hernanin hil zutela, egunkariaren bitartez.