Errepresioa

  • 1622 Eskoriatzako gerrako giroa

    Karmen Zurbano Egaña (1923) Aramaio

    Gerra denborako oroitzapenak. Eskoriatzako giroaz hitz egiten du. Herriko karlisten kontrako jazarpenaz hitz egiten du.

  • 1622 Gerran familiak bizitakoak

    Eugenio Nafarrate Telleria (1913) Karmen Zurbano Egaña (1923) Aramaio

    Gerra denborako kontuak. Nazionalekin soldadu ibili zen Eugenio. Anaia eta arreba, berriz, kartzelan egon ziren Gasteizen. Aitari etxea hutsik laga zioten.

  • Juanita Olariaga Jose Olariaga Alzola gerran desagertua

    Juanita Olariaga Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  • Daniel Legorburu Osaba topatu zuen langile-batailoian

    Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano

    Gerran borrokan zebilela, bere osaba Julian, aitaren anaia gazteena, topatu zuen langile-batailoian. Osabagaz batera Arratiako beste preso bat ere egon zen.

  • Josean Lopez Ama Saturrarango kartzelan gerra garaian

    Josean Lopez Lauzirika (1934) Amorebieta-Etxano

    Ama Saturrarango kartzelara eraman zuten gerra garaian. Amaren familiako emakume ugari egon ziren kartzelan nazionalistak izateagatik; ama Zornotzako batzokiaz arduratu zen gerra aurrean denbora gutxian. Ama ona zen matematiketan, eta horri esker kartzelan kontabilitatea eramaten zuen.

  • Agustin Legorburu Etxanon fusilatu eta preso hartutakoak

    Agustin Legorburu Uriarte (1928) Amorebieta-Etxano

    Hainbat etxanoar preso hartu zituzten. Etxanon egon zen gizonik argiena eta ondratuena fusilatu egin zuten, abadearen, alkatearen eta alkateordearen sinadurak ez zituelako lortu.

  • Jesus Zearreta Etxanotarrak preso

    Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

    Hainbat etxanotar kartzelaratu zituzten gerran. Horietako bati 100 urteko kartzela-zigorra ezarri zioten eta epaileari eskua eman zion horrenbeste urte bizitzeko esperantzarik ez zuela esanez.

  • Agustin Dañobeitia Etsaia etxean: heriotza-zigor eskaerak hurbilekoak sinatuta

    Agustin Dañobeitia Ugarriza (1937) Amorebieta-Etxano

    Heriotza-zigorerra kondenatua zegoen batek herriko hiru pertsonaren sinadura behar zuen. Horietako batek kondenatutakoaren kontrako gutuna idatzi zuen gorria zela eta ez zelan elizara joaten argudiatuz. Etsai bila ez da zertan kanpora joan behar, askotan herrian edo auzoan bertan ditugu-eta. Idazki horren dokumentua gordeta izan du etxean, "flechas y pelayos"en ikur eta guzti.

  • Euskal idazlea izateagatik espetxeratua

    Anastasio Zapirain Danbolenea (1897) Lezo

    Gerra denboran kartzelaratu egin zuten Anastasio. Leporatzen zioten delitua: euskal idazlea izatea. Urtebete egin zuen kartzelan.

  • Soldaduak Lezon sartu: herriko giroa

    Joxe Miel Treku Azkue (1920) Lezo

    Frankistak herrian sartu zirenean, abertzale batzuei ilea moztu zieten. Santakrutz bezperan sartu ziren soldaduak Lezon. Herriko giroa nolakoa zen: 'Centro Republicano' eta Batzokia baziren herrian. Lezoko karlistak Errenteriako "zirkuloan" zeuden afiliatuta.

  • Desterratua

    Miren Gezala Sagarzazu (1912) Lezo

    Gerraren bukaerarekin, iparraldeko kanpamenduetan zeuden umeak hegoaldera ekartzen hasi ziren. Miren azkenengo umeekin bueltatu zen. Mugan eman zioten agiri bat medio, 15 urterako Lezotik eta "a 150 kilometros de las provincias vascondagas" desterratu, 1.000 pezetako multa eta irakasteko gaitasungabetu zuten.

  • Salamancara, ahizpa Koldobikerengana

    Miren Gezala Sagarzazu (1912) Lezo

    Gerra bukatu eta iparraldetik hegoaldera igora zenean, Miren EAEtik desterratu egin zuten. Mirenen ahizpa Koldobike Salamancan zegoen, pilotari moduan: harengana joan zen. Salamancan egon ziren denboran, aita gordeta eduki zuten haren bila baizebiltzan. Gero, Koldobikeri Bartzelonara joateko aukera eman zioten. Koldobike aitarekin joan zen Bartzelonara, baina Mireni ez zioten baimenik eman Bartzelonara joateko. Gauzak horrela, Madrilen zegoen ahizpa Irenerengana joan behar izan zuen.

  • Dolores Lopetegi Ama-seme batzuk nola hil zituzten, gerra garaian

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Gerrako gertaerak, etxe ondoan izandako hilketak. Nazionalak Errenteriara sartu zirenean, ama ihesi joan zen hiru semerekin. Erreketeek topatu, eta hil egin zituzten. Zaharrenak ikurrina zuen gerrikoan. Lurperatzaileak esan ziena.

  • Dolores Lopetegi Hildakoen erretratuak

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Ama-semeen hileta. Hilkutxa gabe lurperatu zituzten. Hildakoen argazkiak erakusten ditu. Maria ama eta semeak: Enrike, Sebastian eta Domingo. Ahizparen mutil-laguna zen Domingo.

  • Dolores Lopetegi Kintak deitzen hasi ziren; fusilatuak

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Etxera itzuli zirenean, kintak deitzen hasi ziren. 15 kinta harrapatu zituzten. Desertoreak.

  • Dolores Lopetegi Gerran fusilatuak

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Auzoko gizon baten kontuak (Juan Bautista): fusilatu egin zuten. Oiartzungo kanposantuan lurperatuak; nola hiltzen zituzten kontatzen du. Metraila hotsa. Errenteriako Don Gerbasio eta Don Martin apaizak ere hil zituzten, Hernanin.

  • Dolores Lopetegi Errugabe asko hil zuten

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Bizkarrondo baserrikoa ere fusilatu egin zuten. Oiartzunera joan zen batean, San Marko non zen azaldu zion bati.

  • Zubero anai-arrebak Ama 17 urterekin etxean bakarrik. Beste guztiak kartzelan

    Elena Zubero Ormaetxe () Esther Zubero Ormaetxe () Kepa Zubero Ormaetxe () Amorebieta-Etxano

  • 800 Ergoiengo kartzelan

    Maitxo Gaztañaga Etxeberria (1927) Frantxiska Iragorri Iriarte (1920) Oiartzun

    Kartzelak Ergoienen: emakumeak Paloman eta gizasemeak Etxenagusin. Anaiari bisitan joan zirenean, Oiartzungo errekete batek ezagutuko ez balitu bezala tratatu zituen, eta Frantxiska arrunt haserretu zen.

  • 800 Ondarretako kartzela

    Maitxo Gaztañaga Etxeberria (1927) Frantxiska Iragorri Iriarte (1920) Oiartzun

    Bi arrebek egiten zioten bisita anaiari Ondarretako kartzelan. Paseak behar zituzten bisitak egiteko. Bera behin pase gabe joan zenekoa. Beorlegi tenientea egoten zen Ondarretako kartzelan.