Errepresioa
-
Langileen batailoian Avilan eta Segovian
Pedro Garro Olano (1911) Berriz
Langileen batailoian hiru-lau hilabete egin zituen, Avilan eta Segovian. Alferezak handik atera zuen eta soldadu destinatu zuen Burgosen.
-
Gerraren kalteak
Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz
Gerra sasoian txarto pasatu zuten. Hildakoak, preso hartutakoak... 1941ean, berriz, gosea.
-
Gerra Zibilean, San Andres batailoian
Paulino Larrañaga Longarte (1918) Eibar
Gerrara boluntario 18 urterekin. San Andres batailoia. Beasainera lehenengo. Frontea Eibarren; Otxandio, Bilbo, Laredo... Leonera preso eraman zuten. "Batallón de Trabajadores"ekin Nafarroara joan zen; gero, Terueleko frontera. Handik Bartzelonara eraman zuten eta Gobernu Militarrean marrazkilari bezala egon zen. Gerra amaitu zenean, mobilizazioa etorri zen eta soldadutza egin behar izan zuen.
-
Anaia "Batallón de Trabajadores"en
Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate
Santoñako kartzela oso egoera txarrean omen zegoen. Soldaduska egiteko atera zuten kartzelatik, eta Toledoko frontera eraman zuten. Beste anaia "Batallón de Trabajadores"en egon zen. Aitak idiekin militarrentzako garraioan jardun zuen Arrasaten.
-
Aita egun pare batez preso Oñatin
Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate
Zañartuko mojategiko eskolan ibili ziren Angeles eta anaia. Zelai bat ikustera joan ziren batean, guardia zibilek aita eta osaba Santi atxilotu zituzten.
-
Aita Teruelgo bonbardaketan hila
Miren Lorea Lasa Aranburu (1930) Eibar
Lorearen aita Laredoko kartzelan egon zen egoera eskas batean. Bederatzi hilabetez, egunero, karteroari itxaroten zioten berririk ote zegoen ikusteko. Halako batean, eibartar bat hileta batera joatean bertan nazionalista bat lurperatu behar zutela esan zioten. Hau gorpua ikustera joan eta nor zen ikustean, familiari abisatu zion.
-
Anaia Eibarrera oinez lanera gerra sasoian
Matxo Larrañaga Iturbe (1919) Azkoitia
Gerra sasoian anaia bat kartzelan egon zen. Bestea Eibarrera joaten zen lanera, oinez. Azkoitiar batzuen etxean pasatzen zuen astea, apopilo.
-
Gerra garaian aita kartzelan
Bittor Larruzea Aranbarri (1928) Mendata
Gerra hasi zenean, Mungiara joan ziren familia guztia, behiak hartuta. Aitak ez zuen herrira itzultzerik nahi izan eta Iruñean harrapatu zuten. Handik pixka batera, epaiketa egin zioten eta sei urterako kartzela-zigorra ezarri zioten.
-
Txahalak errekisatuta
Bittor Larruzea Aranbarri (1928) Mendata
Bilboko Larrinagan preso eduki zuten aita eta amak astero bisita egiten zion. Zorrak egin zituzten, txahalak errekisatu egiten zizkietelako, aita kartzelan zegoen bitartean.Aita-amen bizimodua gogorra izan zela dio.
-
Anaia eta lehengusina bonbak jota hil
Joxe Zulueta Uribe (1921) Arrasate
Bonba batek etxea zulatu zien eta anaia eta lehengusina bonbardaketan hil ziren. 1937ko martxoan berriz ere etxera itzuli zen.
-
Munitibarko hauteskundeak eta abertzaleak
Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata
Munitibarren hauteskundeak egin zirenekoa gogoan du; EAJk irabazi zituen. Batzokia Errotan egin zuten. Ilea moztu zieten Batzokian batzen ziren neskei.
-
Gerra garaian, taberna kendu eta alkatea kartzelara
Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata
Mendatan, Eskolenekoei taberna kendu egin zieten gerra garaian. Batzokia taberna hartan zegoela entzun izan du. Alkatea kartzelatu egin zuten. Munitibarko alkateak ihes egin zuen.
-
Hiru hildako Mendatan, gerragatik
Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata
Gernikako bonbardaketagatik eta gerragatik hildako hiru aipatzen ditu, Mendatakoak. Bere senarrak zulo batean ezkutatuta eman zuen bonbardaketako eguna. Gernika erreta zegoela, bertan izan zenekoa kontatzen du.
-
Bolibarren fusilatu bat
Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata
Bolibarko bat fusilatu egin zuten, senideei kartzelatik libre laga zutela esan bazieten ere.
-
Txomin `Kakaleku´ preso hartu zuteneko kontakizuna
Andres Lejarraga (1917) Lezama
Txomin `Kakaleku´ gerra garaian preso hartu zuten. Pasarte barregarria kontatzen du.
-
Osaba hil egin zuten
Kontxi Zorrozua Zabaleta (1926) Gernika-Lumo
Beraien osabak diputazioan egiten zuen lan. Kontxiren neba batekin batera osabarenera joan ziren bonbardaketa ostean. Osaba preso hartu eta hil egin zuten.
-
Aita frankistekin preso
Maria Luisa Urrutxua Larrazabal (1922) Sopela
Gerra garaian aita miliziano eraman zuten eta frankistak sartu zirenean, preso hartu zuten. Amarekin joaten zen bisitan. Alkateari laguntza eskatu zioten baina hark ukatu. Aita gaixotu egin zen.
-
Francisco Losada kartzelakideari gertatutakoa
Balendin Enbeita Goiria (1906) Muxika
Aurretik argitaratu ezin izan zituenekin osatu du liburu berria, gerrako eta kartzelako bizipenak tarteko. Francisco Losada izeneko kartzelakide bati buruzkoak kontatzen ditu.
-
Nazionalista izateagatik arazoak nobiotan
Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar
Nobiotan Ermura joaten zen. Emaztearen aita karlista ezaguna zen eta arazoak eman zizkion Jose Marirekin nobiotan hasteak.
-
Lagunak heriotza zigorretik libratzeko ahaleginak
Miren Gezala Sagarzazu (1912) Lezo
Donibane-Garaziko Zitadelan zegoela, bere anaiaren gutun bat jaso zuen kartzelatik, lagun batzuen egoera larriaren berri emanez. Haiek heriotza zigorretik libratzeko, Euskadiko Gobernuari laguntza eskatuz egin zituen ahaleginak kontatzen ditu.