Errepresioa

• Osaba Evaristo kartzelara, falangista izan arren

  Jesus Agirre Zabala (1933) Berriz

  Aita hartu eta kartzelatu egin zuten; handik Derioko hilerrira eraman zuten, fusilatu eta han lurperatu zuten. Bere osaba Evaristo, hori jakindakoan, udaletxera joan zen eta alkatearekin borrokan egin zuen. Evaristo kartzelatu egin zuten eta heriotza zigorrarekin egon zen Larrinagan. Berriz ere guardia zibilek eraman zutenekoa kontatzen du.

• Gerra garaiko bizipenak

  Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

  Gerra garaiko bizipenak. Jende asko preso hartu zuten herrian. Beldurra. Isilik egon behar. Aita politikari handia omen zen, errepublikanoa. Orduan bi aukera zeuden, alde batekoa edo bestekoa. Hegazkinak etortzen ziren. Bi lagun hil ziren Durangoko bonbardaketan eta goizeko lauretan egin behar izan zuten hileta.

• Bere anaiak gerran

  Agustin Otadui Arrasate (1920) Berriz

  Emilio eta Luis bere anaiak Kirikiño batailoian ibili ziren. Eulogio, beste anaia bat, Ebron hil zen, soldadu zegoela. Justo, beste anaia bat, berriz, langileen batailoira eraman zuten.

• Gerra garaian, izebari ilea moztu zioten

  Teresa Jesus Solaberrieta Urdangarin (1933) Orio

  Bere izeba bati gerra garaian ilea moztu zioten, beste bi emakumerekin batera, abertzaleak izatearren. Kalean ibilarazi zieten.

• Hildakoak, fusilatuak eta beldurra

  Antonia Murua Iñarra (1926) Orio

  Hildakoak eta fusilatuak egon ziren gerratean Orion. Soldaduek alde egin ondoren ere, beldurrez egoten ziren. Gain batean gizonak hil zituztela kontatzen du.

• Errekete, militar eta langileen batailoiko preso

  Pedro Garro Olano (1911) Berriz

  Gasteizen zegoela, garia batzeko boluntarioak eskatu zituzten eta joan egin zen. Han, militar sartu zen eta Burgosera eraman zuten. Murgian ere egon zen eta ezagun asko ikusi zituen. Valentziara destinatu zuten eta okin lanetan aritu zen. Norbaitek "Muera Franco" idatzi zuen horman eta langileen batailoira eraman zituzten denak.

• Langileen batailoian Avilan eta Segovian

  Pedro Garro Olano (1911) Berriz

  Langileen batailoian hiru-lau hilabete egin zituen, Avilan eta Segovian. Alferezak handik atera zuen eta soldadu destinatu zuen Burgosen.

• Gerraren kalteak

  Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

  Gerra sasoian txarto pasatu zuten. Hildakoak, preso hartutakoak... 1941ean, berriz, gosea.

• Gerra Zibilean, San Andres batailoian

  Paulino Larrañaga Longarte (1918) Eibar

  Gerrara boluntario 18 urterekin. San Andres batailoia. Beasainera lehenengo. Frontea Eibarren; Otxandio, Bilbo, Laredo... Leonera preso eraman zuten. "Batallón de Trabajadores"ekin Nafarroara joan zen; gero, Terueleko frontera. Handik Bartzelonara eraman zuten eta Gobernu Militarrean marrazkilari bezala egon zen. Gerra amaitu zenean, mobilizazioa etorri zen eta soldadutza egin behar izan zuen.

• Anaia "Batallón de Trabajadores"en

  Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate

  Santoñako kartzela oso egoera txarrean omen zegoen. Soldaduska egiteko atera zuten kartzelatik, eta Toledoko frontera eraman zuten. Beste anaia "Batallón de Trabajadores"en egon zen. Aitak idiekin militarrentzako garraioan jardun zuen Arrasaten.

• Aita egun pare batez preso Oñatin

  Angeles Garai Arregi (1924) Arrasate

  Zañartuko mojategiko eskolan ibili ziren Angeles eta anaia. Zelai bat ikustera joan ziren batean, guardia zibilek aita eta osaba Santi atxilotu zituzten.

• Aita Teruelgo bonbardaketan hila

  Miren Lorea Lasa Aranburu (1930) Eibar

  Lorearen aita Laredoko kartzelan egon zen egoera eskas batean. Bederatzi hilabetez, egunero, karteroari itxaroten zioten berririk ote zegoen ikusteko. Halako batean, eibartar bat hileta batera joatean bertan nazionalista bat lurperatu behar zutela esan zioten. Hau gorpua ikustera joan eta nor zen ikustean, familiari abisatu zion.

• Anaia Eibarrera oinez lanera gerra sasoian

  Matxo Larrañaga Iturbe (1919) Azkoitia

  Gerra sasoian anaia bat kartzelan egon zen. Bestea Eibarrera joaten zen lanera, oinez. Azkoitiar batzuen etxean pasatzen zuen astea, apopilo.

• Gerra garaian aita kartzelan

  Bittor Larruzea Aranbarri (1928) Mendata

  Gerra hasi zenean, Mungiara joan ziren familia guztia, behiak hartuta. Aitak ez zuen herrira itzultzerik nahi izan eta Iruñean harrapatu zuten. Handik pixka batera, epaiketa egin zioten eta sei urterako kartzela-zigorra ezarri zioten.

• Txahalak errekisatuta

  Bittor Larruzea Aranbarri (1928) Mendata

  Bilboko Larrinagan preso eduki zuten aita eta amak astero bisita egiten zion. Zorrak egin zituzten, txahalak errekisatu egiten zizkietelako, aita kartzelan zegoen bitartean.Aita-amen bizimodua gogorra izan zela dio.

• Anaia eta lehengusina bonbak jota hil

  Joxe Zulueta Uribe (1921) Arrasate

  Bonba batek etxea zulatu zien eta anaia eta lehengusina bonbardaketan hil ziren. 1937ko martxoan berriz ere etxera itzuli zen.

• Munitibarko hauteskundeak eta abertzaleak

  Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

  Munitibarren hauteskundeak egin zirenekoa gogoan du; EAJk irabazi zituen. Batzokia Errotan egin zuten. Ilea moztu zieten Batzokian batzen ziren neskei.

• Gerra garaian, taberna kendu eta alkatea kartzelara

  Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

  Mendatan, Eskolenekoei taberna kendu egin zieten gerra garaian. Batzokia taberna hartan zegoela entzun izan du. Alkatea kartzelatu egin zuten. Munitibarko alkateak ihes egin zuen.

• Hiru hildako Mendatan, gerragatik

  Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

  Gernikako bonbardaketagatik eta gerragatik hildako hiru aipatzen ditu, Mendatakoak. Bere senarrak zulo batean ezkutatuta eman zuen bonbardaketako eguna. Gernika erreta zegoela, bertan izan zenekoa kontatzen du.

• Bolibarren fusilatu bat

  Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

  Bolibarko bat fusilatu egin zuten, senideei kartzelatik libre laga zutela esan bazieten ere.