Errepresioa

  • Ines Lezea Untzueta dorretxea II: Langileen Batailoak

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Eibarko Untzueta dorretxeari buruzko azalpenak ematen ditu. Soldadu "gorriak" eta moja batzuk bertan egon ostean, dorretxean Langileen Batailoak egon ziren. Presoek Eibarren zer lan egin zituzten aipatzen du. Gabonetan libre geratutako presoak etxean hartu ohi zituzten.

  • Kandido Urreizti Saturrarango kartzelan, "giro beltza"

    Kandido Urreizti Osa (1926) Mutriku

    Gerraostean, 12 urte inguru zituela, igeltsero lanetan hasi zen. Saturrarango kartzelan konponketa lanetan ibilia da. Kartzelako giroari buruzko azalpenak ematen ditu. Ondarroako eta Mutrikuko herritarrek kartzelatik ateratako emakumeei laguntza ematen zien.

  • Juan Balenziaga Saturrarango presoei eramaten zieten jana ondarrutarrek

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Ondarroatik jende asko joaten zen Saturrarango kartzelako presoei jatekoa eramatera. Hantxe jaiotako neskatxo bi hazi ziren Ondarroan.

  • Niceta Zabala 2 Niceta Ariznabarreta Saturrarango kartzelan

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Nicetak kontatzen zion Saturrarango kartzelan oso gaizki pasatu zuela. Gorrotoarengatik salatu zutela kontatzen zuela dio. Gerora, kalte-ordainak jasotzeko aukera izan zutenean, hilabeterengatik ezin izan zutela ezer kobratu kontatzen du. Kartzelan zorri asko izan zituztela kontatzen omen zuen Nicetak.

  • Jesus Furundarena Gerrako fusilatuak

    Jesus Furundarena Goenaga (1924) Mutriku

    Gerra denborako kontuak. Zazpi soldaduk, gauez, auzoko gizon bat eraman zutela gogoratzen du. Mutrikuko kanposantu atzeko paretaren kontra jarri eta fusilatu omen zuten gizona. Gizona nor zen aipatzen du. Soldaduak azpeitiarrak omen ziren, eta mehatxupean, behartuta, fusilatu omen zuten gizona. Herriko giroa gerra denboran nolakoa zen aipatzen du.

  • 1295 Fusilamendua gogoan

    Inazio San Migel Sorazu (1927) Mutriku

    Gerra denborako kontuak. Komandantea, medikua eta hiru soldadu Elurtegi baserrian zeudela atxilotu bat eraman zuten baserrira. Apaizarekin konfesatu ostean fusilatu omen zuten presoa. Inazio umea zen, eta beldurra pasatu zuen.

  • Mertxe Bilbao Ulertzen ez zituzten mehatxuak jasotzen zituztenumetan

    Mertxe Bilbao Bilbao (1929) Erandio

    Errazionamenduan zeuden olioa, azukrea eta tabakoa. Gerra garaian, dendara joaten zirenean, umeak izan arren mehatxatu egiten zituzten euskaldunak izateagatik. Ez ziren politikan sartzen gurasoak.

  • patxi-etxeberria Aginagako lehengusuak gerra garaian desagertu

    Patxi Etxeberria Zubiria (1930) Orio

    Gerra garaian, Aginagako aitaren aldeko lehengusu bat eraman egin zuten eta ez zen berriz agertu. Beste lehengusu batekin ere berdin gertatu zen.

  • Niceta Zabala 2 Aita kartzelan eta furgoneta errekisatuta

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Aitak gerra hasi zenerako, furgoneta bat zeukan eta errekisatu egin zioten. Aita kartzelan Bilbon egon zen eta negar asko egiten zutela han kontatzen zien aitak, baita norekin egon zen han ere.

  • Niceta Zabala 2 Aitak kartzelatik irten eta Frantziara alde egin behar izan zuenekoa

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Aita kartzelatik irten zenean, istripua izan zuen; mutikoren bat harrapatu eta hil egin zela kontatzen du. Horren ondorioz, mehatxua jaso zuen aitak eta alde egin behar izan zuen Frantziara. Gurs-eko kontzentrazio eremuan egon zen. Bost urte zituela ezagutu zuen aita. Bitartean, amak adreiluak eta harea saltzen ibili behar izan zuen.

  • Niceta Zabala 2 Errepresioarengatik, isilik egon beharra

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Etxearen azpiko aldea kortatzat hartuta zeukaten tropek. Etxean ez zuten gerrako kontuei buruz berba egiten. Jendearen galderak asmo txarrarekin egindakoak izaten zirela uste izaten zuen bere amak. Radio Paris entzuten egoten ziren etxean, isilean.

  • Jesus Ugartemendia Aita gudari preso harrapatu arte

    Jesus Ugartemendia Learreta (1929) Mundaka

    Gerratean aita euskaldunekin joan zen eta Jesus amarekin eta arreba zaharrenarekin gelditu zen. Faxistak sartu zirenean, beraien aita Santoñan harrapatu eta preso sartu zuten. Deustuko unibertsitatean eta eskolapioetan ere egon zen preso.

  • Jesus Ugartemendia Aita hiru urtez preso

    Jesus Ugartemendia Learreta (1929) Mundaka

    Gerra garaian aita preso izan zuen eta bera bisitatzera falangista arropekin joan zen behin. "Auxilio social"en jan ahal izateko, falangera joan behar izaten zuen-eta. Bere aita Santoñan atxilotu zuten eta handik Bilbora eraman zuten. Gero Espainiako Caceresera eta Burgosera eraman zuten langile-batailoira, etxera bueltatu arte.

  • Gregorio Milikua Aitaren bila etorri zirenekoa

    Gregorio Milikua Isundegi (1926) Berriz

    Gogoan dauka Luisko joan zela aitaren bila, udaletxera joateko. Osaba batek idiak ekarri zituen Mungiatik eta entregatu egin zituzten, eta handik gutxira izan zen.

  • Gregorio Milikua Ibiltzeko eta aita askatzeko baimen eske behin eta berriro udaletxera

    Gregorio Milikua Isundegi (1926) Berriz

    Ibiltzeko baimenaren bila joaten zen Gregorio idazkariarengana. Gehienetan lortzen zuen baina inoiz eman ere ez. Ez zuen inoiz aita eramango zuten susmorik izan. Paper kontuekin udaletxera eta parrokoarengana bueltaka ibili behar izan zuen, aita kartzelan zegoenean.

  • Gregorio Milikua Aitarengana kartzelara

    Gregorio Milikua Isundegi (1926) Berriz

    Aita preso zeukaten andre batzuek (zeintzuk ziren azaltzen du) Gregoriori lagundu egiten zioten Bilbora aitarengana kartzelara joaten zenean. Aitari esnea mandatariarekin eramaten zioten.

  • Gregorio Milikua Aita kartzelara, lanpostuagatik

    Gregorio Milikua Isundegi (1926) Berriz

    Aita kartzelara zergatik eraman zuten azaltzen du; Zaldibarko lanpostuarengatik uste dute. Berak aukera izan zuen aitaren lekuan joateko baina ez zuen nahi izan.

  • Rosario Handikoak, gerran hilak bi alaba eta langile batailoian semea

    Rosario Barrainkua (1925) Berriz

    Maritxu eta Felisa gerran hil ziren, Handikoak. Jose langile batailoian ibili zen; tabakoa erosi eta zigarroak egin eta gero saldu egiten zituela kontatzen du.

  • Rosario Nazionalek jarritako isuna

    Rosario Barrainkua (1925) Berriz

    Nazionalak sartu eta isunak eta atxiloketak hasi ziren. Mila pezetako isuna jarri zieten Ametzukoei eta Handikoei. Garia eta artoa entregatu egin behar izaten zituzten.

  • Rosario Isunak eta atxiloketak

    Rosario Barrainkua (1925) Berriz

    Isunak herriko batzuei ipini zizkieten. Pedro Juan zaharra elkarrizketatzaileetako baten familiakoen etxera joan zen esatera zigorra jasoko zutela. Etxekoek isuna espero zuten, baina etxeko ama eraman zuten atxilotuta. Isuna ere jaso zuten eta ez zuten ordaindu. Zein emakume atxilotu zituzten aipatzen du.