Errepresioa

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Baserritar fusilatuak

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Gatzagako kartzelan gaua pasa zuten baserritarrak kamioian eraman zituzten elkarri lotuta. Zarate aitarengana joan zen galdetzera ea haietako bakoitza, banan bana, zer zen. Aitak lagunak zirela erantzun zion. Guztiak eraman zituzten kamioian eta denak hil zituzten. Jendeak bere aitari leporatu zion hilketa horien errua. Maringo abadea eta bere lagun baten osaba, "tuertua", lotuta eraman zituzten, eta abadea bakarrik hil zuten.

  • Serafin Ruiz Gernikatik ihesi eta osaba Ibarrurin fusilatua

    Serafin Ruiz Sagasti (1923) Gernika-Lumo

    Nazionalak Ibarrurira sartu zirenean, hantxe zegoen Serafin. Bonbardaketa izan zenean, Bilbora joan zen beste batzuekin batera eta han senideengatik galdetu ziotenean, Arboledara eraman zuten. Meatzeetan lanean zebilen osaba batekin egon zen. Handik Bilbora joanda, izeko batek Ibarrurira eraman zuten eta izeko Bilbora itzuli zen, oraindik nazionalak sartu gabe zeuden eta. Ibarrurin zegoela, osaba nazionalek eraman zuten eta Oizen fusilatu egin zuten. Eliza lehen non zegoen kontatzen du.

  • Jose Angel Mendia Saturrarango kartzelari buruzko abestia

    Jose Angel Mendia Dilla (1926) Gernika-Lumo

    Saturrarango kartzelari buruzko abestia kantatzen du: "En la hermosa Bizkaia, a la orilla del mar..."

  • Jesus Artetxe Saturrarango emakumeen kartzela

    Jesus Artetxe Malaxetxebarria (1928) Patxi Etxaburu Ajarrista (1929) Ondarroa

    Jesusen familiak laguntasuna izan zuen kartzelan zegoen Caspe-ko emakume baten familiarekin. Nahiz eta ondarroarrik ez egon, asko joaten ziren, Patxi barne, jatekoa presoei eramatera. Emakumeei barrura sartzen uzten zieten, baina gizonezkoei ez. Jertseak-eta egiten zizkieten presoek, artilea eramanda. Sei urte iraun zuen kartzelak.

  • Adelaida Sorondo Izeba Saturrarango kartzelan

    Adelaida Sorondo Araneta (1926) Hondarribia

    Ama Saturrarango kartzelara joaten zen ahizpa bisitatzera, eta hark esaten zion alaba ez bueltatzeko. Martxoan bueltatu ziren, itsasontziz. Izeba Tolosara desterratu zuten, eta han ezkondu zen.

  • Lorea Furundarena Saturrarango kartzela

    Lorea Furundarena Kalzakorta (1926) Mutriku

    Saturrarango kartzelari buruz hitz egiten du. Lorearen izeba bat eta haren senarra han egon ziren lanean.

  • M. Cruz Velez de Mendizabal Saturrarango kartzelan lanean

    Mari Cruz Velez de Mendizabal Arana (1912) Arrasate

    Saturranango kartzelan egon zen moja. Ekonomatuan lan egiten zuen. Emakumeak preso zeuden bertan, haien umeekin. Asturiaskoak ziren asko.

  • M. Cruz Velez de Mendizabal Saturranango kartzelan 30 preso

    Mari Cruz Velez de Mendizabal Arana (1912) Arrasate

    Saturrarango kartzelan ekonomatuan lan egin zuen. 30 emakume preso zeuden, beraien umeekin. Lau kartzelatan lan egin zuen.

  • Martzelina Kalzakorta Saturrarango kartzela

    Martzelina Kalzakorta Zenarruzabeitia (1931) Mutriku

    Saturrarango kartzelako kontuak. Kartzelan norbait hiltzen zen bakoitzean, "barranderuan" gurdian eramaten zituzten gorpuak Mutrikuko kanposantura. Saturrarango kartzelan egon ziren Mutrikuko emakume batzuk aipatzen ditu.

  • Ines Lezea Untzueta dorretxea II: Langileen Batailoak

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Eibarko Untzueta dorretxeari buruzko azalpenak ematen ditu. Soldadu "gorriak" eta moja batzuk bertan egon ostean, dorretxean Langileen Batailoak egon ziren. Presoek Eibarren zer lan egin zituzten aipatzen du. Gabonetan libre geratutako presoak etxean hartu ohi zituzten.

  • Kandido Urreizti Saturrarango kartzelan, "giro beltza"

    Kandido Urreizti Osa (1926) Mutriku

    Gerraostean, 12 urte inguru zituela, igeltsero lanetan hasi zen. Saturrarango kartzelan konponketa lanetan ibilia da. Kartzelako giroari buruzko azalpenak ematen ditu. Ondarroako eta Mutrikuko herritarrek kartzelatik ateratako emakumeei laguntza ematen zien.

  • Juan Balenziaga Saturrarango presoei eramaten zieten jana ondarrutarrek

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Ondarroatik jende asko joaten zen Saturrarango kartzelako presoei jatekoa eramatera. Hantxe jaiotako neskatxo bi hazi ziren Ondarroan.

  • Niceta Zabala 2 Niceta Ariznabarreta Saturrarango kartzelan

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Nicetak kontatzen zion Saturrarango kartzelan oso gaizki pasatu zuela. Gorrotoarengatik salatu zutela kontatzen zuela dio. Gerora, kalte-ordainak jasotzeko aukera izan zutenean, hilabeterengatik ezin izan zutela ezer kobratu kontatzen du. Kartzelan zorri asko izan zituztela kontatzen omen zuen Nicetak.

  • Jesus Furundarena Gerrako fusilatuak

    Jesus Furundarena Goenaga (1924) Mutriku

    Gerra denborako kontuak. Zazpi soldaduk, gauez, auzoko gizon bat eraman zutela gogoratzen du. Mutrikuko kanposantu atzeko paretaren kontra jarri eta fusilatu omen zuten gizona. Gizona nor zen aipatzen du. Soldaduak azpeitiarrak omen ziren, eta mehatxupean, behartuta, fusilatu omen zuten gizona. Herriko giroa gerra denboran nolakoa zen aipatzen du.

  • 1295 Fusilamendua gogoan

    Inazio San Migel Sorazu (1927) Mutriku

    Gerra denborako kontuak. Komandantea, medikua eta hiru soldadu Elurtegi baserrian zeudela atxilotu bat eraman zuten baserrira. Apaizarekin konfesatu ostean fusilatu omen zuten presoa. Inazio umea zen, eta beldurra pasatu zuen.

  • Mertxe Bilbao Ulertzen ez zituzten mehatxuak jasotzen zituztenumetan

    Mertxe Bilbao Bilbao (1929) Erandio

    Errazionamenduan zeuden olioa, azukrea eta tabakoa. Gerra garaian, dendara joaten zirenean, umeak izan arren mehatxatu egiten zituzten euskaldunak izateagatik. Ez ziren politikan sartzen gurasoak.

  • patxi-etxeberria Aginagako lehengusuak gerra garaian desagertu

    Patxi Etxeberria Zubiria (1930) Orio

    Gerra garaian, Aginagako aitaren aldeko lehengusu bat eraman egin zuten eta ez zen berriz agertu. Beste lehengusu batekin ere berdin gertatu zen.

  • Niceta Zabala 2 Aita kartzelan eta furgoneta errekisatuta

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Aitak gerra hasi zenerako, furgoneta bat zeukan eta errekisatu egin zioten. Aita kartzelan Bilbon egon zen eta negar asko egiten zutela han kontatzen zien aitak, baita norekin egon zen han ere.

  • Niceta Zabala 2 Aitak kartzelatik irten eta Frantziara alde egin behar izan zuenekoa

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Aita kartzelatik irten zenean, istripua izan zuen; mutikoren bat harrapatu eta hil egin zela kontatzen du. Horren ondorioz, mehatxua jaso zuen aitak eta alde egin behar izan zuen Frantziara. Gurs-eko kontzentrazio eremuan egon zen. Bost urte zituela ezagutu zuen aita. Bitartean, amak adreiluak eta harea saltzen ibili behar izan zuen.

  • Niceta Zabala 2 Errepresioarengatik, isilik egon beharra

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Etxearen azpiko aldea kortatzat hartuta zeukaten tropek. Etxean ez zuten gerrako kontuei buruz berba egiten. Jendearen galderak asmo txarrarekin egindakoak izaten zirela uste izaten zuen bere amak. Radio Paris entzuten egoten ziren etxean, isilean.