1931-1936: II. Errepublika

  • Elixabete Garmendia Aide Agirre, mitinlari ezezaguna

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    Aide Agirre Santurtzikoa zen. Aita itsasgizona zen eta Santurtziko alkatea izandakoa. Fusilatu egin zuten. Abenturazko bizitza izan zuen: ama ezkongabea izan zen, Jaurlaritzarekin atzerrian ibili zen dantzari modura Eresoinkan, Andorran bizi izan zen... Erresistentziako lanetan zebilela, Madrilen atxilotu egin zuten. Aide Agirreren historia berreskuratu beharra azpimarratzen du.

  • Elixabete Garmendia Emakume mitinlarien izaera

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    Beraien bizitzan erakutsi zuten emakume mitinlariek feministak eta garaian bertan bizitzen jakin zutela konpromiso handiarekin. Gerraren ondorioz kanpora joan behar izan zutelako, bizimodu aske xamarra izan zutela dio.

  • Koldo Pildain Koldobika edo Luis

    Koldo Pildain Gonzalez de Langarika (1931) Otxandio

    1931. urtean jaio zen, eta Koldobika izena jarri zioten. Gerraostean izen euskaldunak galarazi zituzten, eta berari Luis jarri zioten agirietan, baina jendeak Koldo bezala ezagutzen zuen. Koldo Errepublika garaian jaio zen, eta orduan ere euskal izenekin egon omen ziren arazoak, baina kleroaren aldetik bakarrik. Koldok orain Koldo sinatzen du, baina lehen, badaezpada ere, Luis sinatzen zuen.

  • Jon Lasuen Errepublika etorri zenekoa eskolan

    Jon Lasuen Goikolea (1921) Otxandio

  • xebe sistiaga Bordaundi baserrian jaioa; komentua ere bazen

    Xeberiano Sistiaga Legorburu (1921) Pasaia

    Bordaundi baserria, bere jaiotetxea, non zegoen. Erretratua. Teilatupe berean moja komentua eta beste bizitza bat zeuden. Errepublika etortzean mojak bidali egin zituzten. 1970 inguruan erre zen. Behiak eta idiak. Sagardotegia zuten Bonantzan. Maizterrak ziren.

  • xebe sistiaga Batzokira, gerra aurretik; euskara

    Xeberiano Sistiaga Legorburu (1921) Pasaia

    Gerra hasi zenean 14 urte zituen. Aurretik, batzokira joaten ziren. Non zegoen azaltzen du. Pasai Donibanen gehienak EAJkoak ziren. Taberna eta oholtza. Antzerkia. Olaziregi. Euskaraz izaten zen. Gerra ondoan euskara nola atzeratu zen. Batzokiko dantza-taldeak. Ez ziren askotan joaten.

  • xebe sistiaga Zentro errepublikazalea

    Xeberiano Sistiaga Legorburu (1921) Pasaia

    Zentro errepublikazalea non zegoen azaltzen du. Batzokian baino jende gutxiago izaten zen han. Arraunlari taldeetan bakarra zen errepublikazalea. Karlistak gutxi ziren, eta komunista bakarra zegoen.

  • Luzia Imaz Mugika Errepublika garaiko kanta

    Luzia Imaz Mujika (1913) Segura

    Errepublika garaia. Erreketeen kanta bat gogoan du.

  • 320 Errepublika garaiko bizipenak eta aldaketak

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Errepublika garaiko bizipenak. Plaza zaharrari "Alfonso XIII" izena jarri zioten eta errepublika hasi zenean, 12 urterekin, hari harrika ibili ziren. Erlijioak indarra galdu zuen errepublika garaian eta eskola erlijiosoen eta publikoen artean konpetentzia sortu zen.

  • 320 Errepublikak ekarritako aldaketak eta gainbeheraren arrazoia

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Errepublika garaian aldatu ziren kontuak: eliza eta estatua banatu, akademia militarrak itxi, 44 lan-orduko astea... Aldaketak azkarregi egin ziren eta boterea zutenak kontra jartzean huts egin zuen errepublikak.

  • 320 Sozialista batzuek ikurrina erre zuten Eibarko batzokian

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Eibarren denak sozialistak ziren. Sozialista batzuek batzokian ikurrina erre eta mutiko bat jo egin zuten. Handik urte batzuetara, gerra denboran, berriz elkartu ziren ustekabean.

  • 320 Errepublikaren albistea Soraluzera

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Luis Larrea soraluzetarrak Eibarren taberna zuen eta berak ekarri zuen errepublikaren albistea herrira. Eibar izan zen errepublika aldarrikatzen lehenengo eta "Ciudad ejemplar" titulua eman zion Espainiako gobernuak.

  • 1321 Errepublika etorri zenean

    Benita Gallastegi Galartza (1923) Soraluze

    Errepublika garaia. Zortzi urte zituen errepublika etorri zenean. Limak pikatzeko tailerra zegoen etxe azpian. Puntua egiten ari zen, ikasten, eta errepublikazale batek eskatu zion bandera egiteko. Balkoian jarri zuen.

  • 1321 Errepublikazaleen dantzaldiak

    Benita Gallastegi Galartza (1923) Soraluze

    Errepublikazaleak ziren ingurukoak, liberalak, eta dantzaldira eramaten zuten bera ere, Plazentzian. El Liberal. Bandera jartzen zuten eta musika egoten zen.

  • Manuel Galarraga Soraluzen diru asko mugitzen zen

    Manuel Galarraga Aldai (1924) Soraluze

    Errepublikako pezeta zen legezko dirua, baina Eusko Jaurlaritza eratu zenean, bere diruarekin ordaintzen zituen funtzionario eta soldaduen soldatak. Soraluzen jarduera industrialak diru asko mugitzen zuen. Sapa (Sociedad Anónima de Placencia de las Armas), Sacia, Alberdi, Madina, Amutxastegi... tailer asko zeuden. Hilean hamar ogerleko irabazten zuen Manuelek.

  • Arantxa Lasa Maiztegi Eibarren errepublika aldarrikatu zuten

    Arantxa Lasa Maiztegi (1925) Soraluze

    Herriko eskolan hasi zen ikasten. Eibar izan zen Errepublika aldarrikatu zuen aurreneko herria. Bertan ezarri zuten inguruko lehenengo institutu-eskola ere. “Ciudad Ejemplar” aldarrikatu zuten. Arantxak hamar urte bete zituenean, Eibarko institutuan sartzeko azterketak egin zituen, eta sartu zen.

  • Karlisten eta abertzaleen arteko liskarra hauteskundeetan

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Errepublika garaian, umea zen. Zubi Nagusian liskarra izan zen hauteskundeetan karlisten eta abertzaleen artean. Bere aita mikeleteen kaboa zen; liskarra gelditzera joan eta tiroa bota zuen airera.

  • Joxe Mari Gorrotxategi Gerra aurretik, alderdiek desfilatu egiten zuten

    Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa

    Gerra aurretik, desfileak izaten zirela gogoratzen du. Alderdi guztietakoak ibiltzen ziren kalean. Umeak atzetik joaten ziren. Alderdi bakoitzak bere abestiak ere bazituen.

  • Joxe Mari Gorrotxategi Gerra garaia umeen ikuspegitik

    Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa

    Gerra hasi baino aste batzuk lehenago, Jaunartzea egin zuen. Gerra aurreko garaietan izandako manifestaldiak gogoratzen ditu. Gerra hasi zenean, umea zen eta ez zen gehiegi ohartu. Familietan tragedia handiak bizitu ziren; haietako batzuk gogoratzen ditu.

  • Maria Luisa Agirre Azurmendi Diru-laguntzak emateko irizpide "garbiak"

    Maria Luisa Agirre Azurmendi (1919) Tolosa

    12 urte inguru zituztela, Errepublika garaia zen, eta eskolako andereñoak neska batzuei lagundu zien goi-mailako ikasketak egiteko diru-laguntzak lortzen. Diru-laguntzak ematean, baina, tranpak egon ziren eta arrazoi politikoengatik eman edo ukatu zituzten.