1931-1936: II. Errepublika

  • 320 Errepublikaren albistea Soraluzera

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Luis Larrea soraluzetarrak Eibarren taberna zuen eta berak ekarri zuen errepublikaren albistea herrira. Eibar izan zen errepublika aldarrikatzen lehenengo eta "Ciudad ejemplar" titulua eman zion Espainiako gobernuak.

  • 352 Gerra aurrean abertzaleak eta karlistak ziren nagusi Zarautzen

    Ander Alberdi Arregi (1933) Zarautz

    Sozialistek indar gutxi zuten Zarautzen: Karlistak eta Abertzaleak ziren nagusi herrian. Gerra aurretik, abertzaleek indarra zuten. Batzuek zein besteek dantza-taldeak eta antzerkiak antolatzen zituzten. Karlistek euren lokala zuten, eta PNVren batzokia ere gerra aurrean eraiki zuten. Hiru lekutan izan zuten. Gerran kendu egin zituzten.

  • Arantxa Lasa Maiztegi Eibarren errepublika aldarrikatu zuten

    Arantxa Lasa Maiztegi (1925) Soraluze

    Herriko eskolan hasi zen ikasten. Eibar izan zen Errepublika aldarrikatu zuen aurreneko herria. Bertan ezarri zuten inguruko lehenengo institutu-eskola ere. “Ciudad Ejemplar” aldarrikatu zuten. Arantxak hamar urte bete zituenean, Eibarko institutuan sartzeko azterketak egin zituen, eta sartu zen.

  • Inaxito Albisu Gerra aurretik Errenterian egondako iskanbila handia

    Inaxito Albisu Mendarte (1924) Errenteria

    Errenterian gerra aurretik iskanbila handia egon zen Espainiako hegoaldetik etorritako jendearen eta Errenteriako abertzaleen artean; abertzale haietako bat Inaxitoren ama zen. Celestino Goenaga Inaxitoren laguna zen eta haren ama defendatzera joan zen; hilzorian egon zen jaso zuen jipoiarengatik.

  • 697 Trena errepublikako banderarekin

    Bentura Arrieta Bergaretxe (1925) Elgoibar

    14 urte bete baino lehen utzi zion Benturak eskolari, etxean lan asko zegoen eta. Bera umea zela, trena errepublikako banderarekin etorri zenekoa gogoratzen du. Gerrak ez zuen eskola eten, baina Bentura, beldurrez, ez zen joaten. Gerraostean jarraitu zuen eskolan, 13 urtera arte.

  • Miren Vallejo Arriaga Eskola txikian euskaraz, handian gaztelaniaz

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Lau anai-arrebatatik zaharrena zen Miren. Eskola txikira joan zen sei urtera arte, eta handira gero. Eskola txikian euskaraz ikasten zuten eta handian gaztelaniaz. Errepublikan eskoletako gurutzeak kendu egin zituzten, baina Mireni eta lagunei batzokian eman zieten gurutzetxo bana.

  • JULEN IRIONDO BERGARETXE Antiklerikalismoa gerra aurrean

    Julen Iriondo Bergaretxe (1920) Elgoibar

    Abadeen aurkako mugimendu gogorra egon zen gerra aurrean. Julen 12-13 urterekin sartu zen herriko musika bandan, eta Internazionala eta abadeen kontrako kantuak jotzen zituen bandak manifestazioetan.

  • Itziar Ajuria Garate 90 ume zaindari batekin

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Errepublikak eskola publikoetan gurutzeak kendu zituenean, amak mojetara bidali zuen ikastera. Eskolaurrean 90 ume Saturnina Ziaran izeneko emakume baten zaintzapean egoten ziren. Aitak etxean irakatsi zion irakurtzen.

  • Itziar Ajuria Garate Gerragatik eskola urte bat galdu

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Sei urtera arte egon zen eskolaurrean. 14 urtera arte irauten zuen orduan eskolak, baina gerragatik ikasturte bat galdu zuenez, 15 urtera arte ibili zen eskolan.

  • anjel elizalde Bikarioa, nazionalisten kontrakoa

    Anjel Elizalde Elizalde (1922) Donostia

    Errepublika garaian nazionalistek zuten indarra. Karlista gutxi zeuden. Bikarioa karlista zen; hark nazionalisten kontra esaten zituenak. Don Felix Amiano.

  • anjel elizalde Gerra aurretik, 'Xabiertxo' liburua

    Anjel Elizalde Elizalde (1922) Donostia

    Dena erdaraz ikasten zuten. Xabiertxo liburua ematen zieten erdaldunei fraideek, gerra aurretik. Pilotan eta futbolean ibiltzen ziren.

  • 523 Askizuko eskolara egunero

    Sebastian Aranguren Ulazia (1922) Paulo Argibe Uraola (1922) Getaria

    Askizura joaten zen eskolara. Gurasoak hangoak zirenez, hara joaten zen eta eguraldi txarra zenean bertan lotan geratu. Eskolan doktrina eta gauza oinarrizkoak ikasi zituzten. Bere kontura askoz gauza gehiago ikasi dituela dio. Errepublika garaian eskolan zegoen gurutzea kendu omen zuten. Doña Maxima errioxarra zen Askizuko irakaslea. Ume-umetan Avelina getariarrarekin ibili zen eskolan. Beste irakasle batzuk.

  • andres ormazabal Dantzari txiki ibilia, gerra aurretik

    Andres Ormazabal Izeta (1916) Donostia

    Dantzari txiki ere ibili zen umetan, gerra arte. Ezpata dantzari. Irakasleak. Iruñeko Gayarre antzokian egin zuten dantza 1935ean; autobusa, aldapa ezin igo. Ikurrina atera ala ez, eztabaidan aritu ziren.

  • 541 Eskola kontuak Errepublika garaian

    Miren Zubia Zabala (1923) Eskoriatza

    Eskola kontuak; 13 urte zituenean gerra zibila hasi zen eta eskola gabe gelditu ziren. Errepublika garaian ez zuten otoitz egiten eskolan. Maisuaren inguruko azalpen batzuk ematen ditu.

  • 541 Errepublika garaia

    Miren Zubia Zabala (1923) Eskoriatza

    Eskola kontuak Errepublika garaian. Garai hartako zenbait gertakizun gogoan ditu oraindik.

  • 1342 Gerra nola hasi zen

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    Etxearen aldamenean bonba bat erori zen, baina txikia; elizan beste bat. Gerra nola hasi zen. Aita saltzailea zen, eta ikusi zuen Madrilen komentuak erre eta apaizak hiltzen zituztela; zerbait gertatuko zela esaten zuen. Urriko matxinada eta hildakoak. Gerra aurreko egoera. Calvo Soteloren heriotzaren ondoren militarrak altxatu egin ziren.

  • 502 Erlijioa Errepublika garaian

    Cruz Abarrategi Leaniz-Barrutia (1917) Eskoriatza

    Erlijioa Errepublika garaian. Giro politikoa nolakoa zen; ez zegoen elkartasunik partidu politikoen artean.

  • 1511 Tabernako eta kaleko giroa umetan

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Tabernari lotuta hazi zen. Gerra aurretik, asaltoko guardiak ibiltzen ziren egurra ematen Parte Zaharrean. Haien janzkera. Tabernako giroa: gizonezkoak bakarrik. Matxismoa; aurrerakoienek emazteekin paseatzen zuten. Bestela, bakoitza bere aldetik.

  • 1403 Errepublika garaiko giro politikoa

    Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia

    Errepublika garaiko giro politikoa. Parte Zaharrean zeuden alderdiak. Errepublikazaleak ziren alkatea-eta, mutikoa zela. Euskaltzaleak ziren haiek ere.

  • 1403 Errepublika garaiko kultur giroa

    Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia

    Euskal giroa zegoen Donostian. Antzerkia egiten zen Santo Tomasetan. Batzokian, poxpolinak... Emaztea Iruratik etortzen zen antzerkia egitera. Aita Laborda zen poxpolinen burua.