1931-1936: II. Errepublika

  • Pedro Agirre Giroa txartuta gerra hasi zenerako

    Pedro Agirre Unanue (1938) Santiago Agirre Unanue (1926) Azpeitia

    Gerra etorri zenerako, giroa oso txartuta zegoen alderdien artean: batak besteari botoak kendu nahi zizkion. Beren aita Nuarbeko alkatea izan zen, karlisten aldekoa.

  • Begona Gabilondo Errepublika garaian, doktrina

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Elizan eta eskolan ikasten zuten doktrina hasieran. Errepublika garaian, elizako sakristian bakarrik. Ama Birjinaren irudia eta Kristoa kendu egin zituzten eskolatik.

  • Begona Gabilondo Errepublika ondoren, gerra

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Errepublika garaian, umeak ziren. Gorri-hori-morea jarri zuten han-hemen, eta ikurrinak ere bai. Batzokiak ere orduan jarri ziren. Nazionalak erraz hurreratu ziren, eta Elgoibar inguruan geratu zen frontea. Hildako abertzaleen alde mezarik egiten ez zuten uzten.

  • Ignazia Llodio Bengoa Arrasaten Oreja hil zutenekoa

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Errepublika garaian, Oreja hil zutenekoa gogoratzen du. Egun horretan, goizean, dendak itxi egin zituzten. On Rikardo Azkuagaren ihesaldia kontatzen du. 1934. urte inguruko gertaera da.

  • Elbira Berriotxoa Munoa Abade-etxea eta apaiz abertzaleak

    Elbira Berriotxoa Muñoa (1925) Arrasate

    Errepublika garaian, Arrasateko abade-etxean ikastola zegoen. Arrasaten, hiru abade abertzale hil zituzten. Gero fusilatua izan zen abadeetako batek, On Jose Joakin Arinek, prestatu zuen Elbira jaunartzerako.

  • Karmen Abarrategi Erana Errepublikanoen bandera beharginen autobusean

    Karmen Abarrategi Eraña (1924) Arrasate

    Karmenek gogoan du Aramaioko beharginen autobusa errepublikako bandera handi batekin ikusi izana. Jauregi esaten zioten autobus hari.

  • Karmen Abarrategi Erana Eskolan gurutzea kendu

    Karmen Abarrategi Eraña (1924) Arrasate

    Errepublika garaian, gurutzea kendu zuten Garagartzako eskolan.

  • Karmen Abarrategi Erana Niceto Alcalá-Zamoraren harrerara joan ez

    Karmen Abarrategi Eraña (1924) Soledad Abarrategi Eraña (1932) Arrasate

    Niceto Alcalá-Zamora II. Errepublikako presidentea Arrasatera joan zeneko pasadizoa. Eskola umeak presidenteari harrera egitera joan behar zuten, baina abarrategitarren etxean ondo ikusten ez eta ez zituzten bidali hiru alaba (tartean, Karmen) presidenteari ongietorria ematera. Eskolako beste ume batzuk ere ez ziren joan. Harrera egitera joan ez ziren ume batzuk jolas-ordu gabe zigortu zituzten Garagartzako eskolan.

  • Juli Berezibar Arabaolaza Errepublika etorri zenekoa

    Juli Berezibar Arabaolaza (1916) Arrasate

    Errepublika etorri zenean bandera jarri zutela gogoan du. Eta baita Centro Republicanoko gramolak nola jotzen zuen errepublikanoen himnoa egun osoan.

  • Luis Lopez de Aretxaga Agirregabiria 1934ko matxinada eta tiroketak I

    Luis Lopez de Aretxaga Agirregabiria (1920) Arrasate

    1934ko matxinada. Gizon bat tiroka hasi eta Luisen etxeko leiho ertze batean tiro batek jo zuela kontatzen du. Antza, etxeko teilatutik iraultzaileengandik ihesean zihoan gizon bati zuzenduta zeuden tiroak (Zerrajerako ingeniaria bera). Matxinada hartan, Marcelino Oreja eta Dagoberto Resusta enpresariak hil zituzten. Iluntze aldera iritsi siren Gasteiztik tropak Arrasatera, eta "reboltasoek" ihes egin zuten mendi aldera.

  • Luis Lopez de Aretxaga Agirregabiria 1934ko matxinada eta tiroketak II

    Luis Lopez de Aretxaga Agirregabiria (1920) Arrasate

    1934ko matxinadari buruzko azalpenak. Iraultzaileek preso hartu zituzten Marcelino Oreja, Dagoberto Resusta eta Rikardo Azkoaga 'Casa del Pueblo'n. Gasteizko armako tropak Arrasatera heldu zirenean, iraultzaileek hiru presoak askatu eta atzetik tirokatu zituztela kontatzen du Luisek. Azkoagak ihes egitea lortu zuen.

  • Mari Erezuma Errepublika Bermeon

    Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Errepublika sasoian domeka guztietan Bermeora jende asko etortzen zen. Sozialistek frontoian beraien liburuak jartzen zituzten irakurtzeko. Gauetan "guardia de asaltoak" heltzen ziren herrira, eta ahal zen moduan eskapatzen zen jendea. Bera sasoi hartan neskame bezala egon zen eta ez zuen inongo arazorik izan.

  • Mari Erezuma "Mamá, yo quiero ser guardia de asalto, no quiero trabajar porque me canso..." abestia

    Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Errepublika sasoian, gauez "guardia de asalto"ak azaltzen zirenean denak joaten ziren etxera korrika. "Guardia de asalto"ei buruz abesten zuten kanta abesten du: "Mamá, yo quiero ser guardia de asalto, no quiero trabajar porque me canso...". Bilbo aldetik etortzen zirela uste du.

  • Kandido Urreizti Errepublika garaiko giroa

    Kandido Urreizti Osa (1926) Mutriku

    Errepublika denborako giroaz hitz egiten du. Maristetan euskaraz egiten zuten. Poxpolin jantzita dantzatzen zuten.

  • 77 Eskola kontuak Errepublika garaian

    Timoteo Zuazua Urrutia (1922) Aretxabaleta

    Baserri ingurua nolakoa zen; kale-baserria zen beraiena. Eskolara, herrira joaten zen. Doktrina ikastearen garrantzia. Errepublika garaian, doktrina eta elizako kontuak eskolatik kanpo utzi zituzten; orduko oroitzapenak.

  • Urreta Zubia, Juan Errepublika garaia; 1934ko iraultza

    Juan Urreta Zubia (1924) Aretxabaleta

    Errepublika garaian eskolan egon ziren aldaketak. Gurutzeak kendu ziren... 1934ko iraultza Aretxabaletan. Bando bat egin zen eta bertan zer esaten zen gutxi gorabehera. Arrasaten istiluak egon ziren. Militarrak Arrasate eta Eibarrera.

  • Bitore Urkijo Ikuspegi politiko desberdin asko

    Bitore Urkijo Egarista (1925) Bermeo

    Errepublika sasoian, Bartzelonatik etorritako "guardia de asalto"ak egon ziren. Gerora falangea sortu zen Bermeon. Falangistek ere bazuten beraien egoitza, baina gutxi ziren. Sozialistak eta komunistak gutxi ziren.

  • Jesus Aranburu Primo de Rivera eta Alcalá-Zamora Errenterian

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Jesusek Primo de Riveraren diktadura ezagutu zuen, nahiz eta garai hartako oroitzapen gutxi izan, umea baitzen orduan. Hala ere, diktadorea behinola Errenterian izan zela oroitzen du. Niceto Alcalá-Zamora, Espainiako Bigarren Errepublikako lehen presidentea ere, Errenteriara etorri zela du gogoan, eta zergatia argi ez duen arren, esaten du Errenterian garai hartan zegoen fabrika pilagatik izango zela; hainbeste, ze "Manchester City" izendatu zuten batzuek.

  • Jesus Aranburu "Irakasleak baino gose gehiago pasa"

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Bigarren Errepublika garaian, 1931 eta 1936 urte bitartean, alderdi politiko eta sindikatuak legeztatzearekin batera, Jesusek bereziki gogoan du irakasleen baldintzak hobetu egin zirela. Denbora gutxirako, ordea. Bost urteren buruan Espainiako Gerra Zibila piztuko baitzen.

  • Jesus Aranburu Errenteriako alderdi politiko eta sindikatuak Espainiako Bigarren Errepublika garaian

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Jesusek aipatzen dituen alderdi politiko eta sindikatuek presentzia zuten Errenterian, Bigarren Errepublika garaian: Izquierda Republicanak, Euskadiko Partidu Komunistak, Partidu Sozialistak... Sindikatuek ere, UGTk, CNTk edo Solidaridad de Obreros Vascosek (Eusko Langileen Alkartasuna). Jesus Solidaridad de Obreros Vascos sindikatuko afiliatua zen.