Euskara eta politika

• Zentsurari beldurrik ez

  Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

  Ez Dok Amairuko kideek katalanak ekarri zituenean pasa zuten beldur gehien, antzerkia itxiko zutela eta. Antzerki obrak polemikoak aukeratu ohi zituzten, eta antzerkia amaitutakoan debatea.

• Frantzian pasatako urteak

  Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

  Frantzian eman zituen azken urteetan Parisen egon zen, atzerritarrei frantsesa irakasten.

• Euskarazko filme bikoizlari

  Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

  Frantzian semea jaio, eta Euskal Herrira itzuli zen. Bertan bidai agentzia batean hasi zen lanean. Euskal telebista sortzeko talde bat bildu zen, eta euskarara pelikulak bikoizteko lanean hasi zen Arantxa. Gero Antzertin sartu zen, ikasle eta irakasle gisa.

• Euskaraz egitea galarazita

  Ramoni Mujika Imaz (1931) Astigarraga

  Gaztelaniaz hitz egiten ez jakiteagatik beldurrez ibiltzen zen Ramoni.

• Lanean ezin euskaraz hitz egin

  Enrike Lujanbio Tajdus (1930) Astigarraga

  Laneko arduradunak euskaraz hitz egitea galarazten zion Enrikeri, nahiz eta Enrikek gaztelariarik ez ondo jakin.

• Ikasteko baino lanerako premia handiagoa

  Maria Jesus Enbil Urdanpilleta (1940) Oiartzun

  Erizaina eta dendaria izan nahi zuen, baina etxean ez zuen komentatu ere egiten. Garai hartan, etxetik joaten zena apaiz edo moja joaten zen. Gerra ondorena zen eta ikasteak baino premia handiagoa zeukan lanak. Emakume asko ziren lanera joaten zirenak.

• Eskola partikularretara ordubetez

  Anttoni Lujanbio Alberro (1925) Astigarraga

  Eskola partikularretara joaten zen Anttoni, aiton-amonak zaindu behar izaten zituelako. Salbokonduktua lortu behar izaten zuen amarentzat eskolara joan aurretik. Dena erdaraz egin behar izaten zuten.

• Abertzaletasuna eta euskara

  Allande Etxart (1950) Margarita Etxart (1951) Altzai-Altzabeheti-Zunharreta

  Bozketan %5 da abertzale, baina badira auzapez euskaldunak. Euskaldun ugari dira baina abertzale gutxi. Gipuzkoako egoera ere ez da perfektua, boto abertzale ugari izanagatik ere, berria egunkaria ez baita ia saldu ere egiten.

• Agustina Lizarazu amonari buruz I

  Fernantxo Intxaurrandieta Aizpurua (1947) Lezo

  Ez zuen aitona medikua ezagutu, amona bat bai: aitaren ama. Kale bat dauka Lezon: Agustina Lizarazu. Gazte alargundu zen; ume txikiekin geratu zen. Amona zergatik zen ezaguna: andereñoa izan zen Lezon; ume txikiei euskaraz erakusten zien, doan.

• Agustina Lizarazu amonari buruz II

  Fernantxo Intxaurrandieta Aizpurua (1947) Lezo

  Candida Salaberria izaten zuen Agustina amonak laguntzen. Titulurik gabea baina bizia zen Agustina. Haren ama Urnietakoa zen, eta Lezora ezkondu zen. Anaia maisua zuen.

• Gogorrak ziren mojak eskolan

  Kontxa Bikandi Basterretxea (1927) Gernika-Lumo

  Lehen mojek kapatxekin lo egiten zuten. Beheko bodegetan kapatxak askatzen ibiltzen ziren, mojek koltxoietarako erabil zitzaten. Gogorrak omen ziren mojak. Cara al Sol abestu behar izaten zuten. Bere amak ez zekien erdaraz eta berritsua izanik, ezin izaten zuen kalean hitz egin. Euskaraz egitearren zaplaztekoak jasotzen zituztenak ere izan ziren.

• Gernika inguruko euskalkiak

  Jose Antonio Torrealdai Bilbao (1931) Gernika-Lumo

  Inguruko hizkerak. Garai batean esan egiten zieten kalean erdaraz egiteko eta hala egin behar izaten zuten lagunartean. Normalean euskaraz egiten zuten. Euskaltegian ikasten ibilitakoa da.

• Instrukzio militarra eskolan

  Patxi Elejalde Plazaola (1930) Aramaio

  Azkoaga auzoko eskolan gerraostean hasi zen, Valladolideko maisu batekin. Astean birritan, instrukzio-saioak izaten zituzten eskola ordutan. Gau-eskolara ere joan zen auzoko abadea, don Felipe Tolosa, maisu zela.

• Gerraostean "Nieves" izenarekin sinatu behar

  Edurne Astigarraga Landaluze (1927) Abadiño

  Gerraostean Edurnek "Nieves" izenarekin sinatu behar izaten zuen, nahiz eta epaitegian Edurne zeukan lehenengo izentzat. Berak Edurne idazten zuen lehenengo, baina ezabatu eragiten zioten.

• Paul izenarekin izan zituen gorabeherak

  Paul Astigarraga Landaluze (1925) Abadiño

  Paulek ezkontzerakoan izenarekin gertatu zitzaiona kontatzen du. Ezkondu ahal izateko, pulpitutik "deia" egin behar izaten zen, ea inork eragozpenik zuen galdetuz. Emaztegaia Durangokoa zuen, eta orduan Aboitiz zen bertako artziprestea. Izenaren gorabeheran harekin izandako eztabaidak.

• Nortasun agirian euskal izenak jartzeko arazoak

  Edurne Astigarraga Landaluze (1927) Abadiño

  Nortasun agirian euskal izenak jartzeko aukera ematen zuen legea atera zutenean, izena aldatzera joan zen Edurne, Garbiñe ahizparekin. Hasieran ez zioten onartu eta txostenarekin joan behar izan ziren berriro.

• Gerraostean eskolan erdaraz; bestela euskaraz dena

  Edurne Astigarraga Landaluze (1927) Paul Astigarraga Landaluze (1925) Abadiño

  Euskaraz bizi ziren eta gaztelaniaz ez zekiten askorik. Gerraostean eskolan gaztelaniaz egin behar izaten zuten, baina lagunekin dena euskaraz.

• Guraso Elkartea eskolaren sorrera

  Juani Urkizu Arbelaitz (1948) Lezo

  Guraso Elkartearen eskola nola sortu zen azaltzen du. Euskararekin keztatutako familiak ziren; igandetan biltzen ziren. Ikastola baino lehenago sortu zen. Euskara irakasten zuten, nahiz eta ez dena euskaraz eman. Ikastolarekin bat egiten saiatu ziren, baina bateratzea ez zen aurrera atera. Azkenean eskola publikoarekin elkartu ziren.

• Eskola publikoarekin elkartu ziren

  Juani Urkizu Arbelaitz (1948) Lezo

  Lezon jaiotza-tasa altua zen, eta horregatik zeuden hainbeste eskola. Eskola publikoarekin elkartzeko baldintza moduan D eredua sortzea jarri zuten. Bera izan zen D ereduko lehenengo irakaslea. "Inmertsio" plan bat egin zuten. Hasieran B ereduko bi gela zeuden eta D ereduko bakarra.

• Guraso Elkartea eskola eta euskara

  Juani Urkizu Arbelaitz (1948) Lezo

  Guraso Elkartea eskolan Lehen Hezkuntzara arte ematen zuten. Euskara ematen zen irakasgai modura. Guraso batzuek Euskaltzaindiaren euskara agiria atera zuten.