Euskara eta politika

• Ez zekien umetako lagunak euskaldunak zirela

  Emiliano Mujika Mandiola (1950) Gabiria

  Orain dela urte batzuk arte ez du jakin umetako lagunak euskaldunak zirela. Etxean bakarrik egiten zuten euskaraz, ezkutuan.

• Ikastolako ikasleak, oso prestatuak

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  1968. urtera arte, ikastola klandestinoa izan zen eta haurrak klase-partikularretara joaten zirela esaten zuten gurasoek. Salaketaren bat edo beste izan zuten. Haurrak oso prestatuak irtetzen ziren. Liburuak.

• Eskolaratze-txartela

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Eskolaratze-txartela behar zuten ikastolako ikasleek, titulua lortzeko. Ofizialak ziren eskoletan matrikulatzen zituzten, nahiz eta gero ikastolan ikasi. Ikastetxeen arteko laguntza. Ikastolako ikasketak amaituta, ikasleak nora ikastera joaten ziren: jesuitak, lizeoak...

• Ikastolak hazten joan zirenean

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Ikastolak hazten joan ziren eta herri guztietan sortzen hasi ziren. Pasaian, ikastola ezberdinak elkartu egin ziren. Lezo-Pasaia lizeoa.

• Ikastolako andereñoen egoitza, Donostian

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  "Andereñoen egoitza" jarri zen Donostian, beste herrietatik Elbira Zipitriarekin eta haren ondorengo andereñoekin formatzera. Egoitzan bizi ziren denak eta praktikak, inguruko ikastola ireki berrietan egiten zituzten. Kontxita, bertara joaten zen euskara irakastera.

• Lezoko ikastolako lehenengo ikasleetako bat izan zen

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Ikastola ondoan bizi ziren eta bertara joaten ziren, andereño Manolirekin. Oso zorrotza zen. Handik, lehenengo ikastola izango zen etxe prefabrikatura joan ziren ikastera, Lekaroz-ko Mari Carmen Goñi andereñoarekin. Lezon ikasketak amaituta, Errenterian jarraitu zituen ikasketak

• Bazkalorduan korrika etxera eta ikastolara bueltan

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Lezokoak korrika egiten beti izan dira onak. Eguerdian, etxera bazkaltzera joateko eta ikastolara bueltatzeko korrika joaten ziren.

• Errenterian ez zituzten Lezoko ikasleak nahi

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Lurdesen aita izan zen Lezoko ikastolako sortzaileetako bat. Ikasketak Errenteriako ikastolan jarraitzeko arazoak izan zituztela dio. Errenteriako ikastolan, antza, ez zituzten Lezoko ikasleak nahi. Azkenean lortu zuten bertan ikastea, baina sorbaldaren gainetik begiratzen zieten sentsazioa dauka Lurdesek. Irakasleak zorrotzak baziren ere, ondo portatzen ziren.

• Lezoko ikastola prefabrikatua eta andereño berria

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Lezoko ikastola prefabrikatuari buruzko gogoeta. Mari Carmen andereñoak ikasketa metodologia berria ekarri zuela gogoratzen du. Horren aurretik, lehenengo ikastola garage batean zegoen eta neska eta mutilak elkarrekin zeuden. Prefabrikatuan, alde batetik neskak eta bestetik, mutilak. Xabiertxo liburua erabiltzen zuten ikastolan.

• Ikastolara ikuskaritzakoak joaten ziren

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Ikuskaritzakoak ikastolara joaten zitzaizkien eta galderak erantzun behar izaten zituzten, gaztelaniaz. Mari Carmen (Goñi) tituludun irakaslea zen.

• Ikastola modu klandestinoan sortzen

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Lezoko ikastola eta geroako Lizeoa sortzeko, bilera klandestino asko egin ziren. Sortzaileek ez zuten ikasketarik, baina euskarazko hezkuntza eskaintzeko helburua argi zuten.

• Ikastolara joatea garestia zen

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Etxe azpiko dendan euskaraz egiten zuten. Oso garestia zen Errenteriako ikastolara joatea. Bertan, dirudunen seme-alabek ikasten zuten.

• Ikastolara seme-alabak eramatea asko arriskatzea zen

  Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

  Ikastolako sortzaileek eta lehenengo ikasleen gurasoek ez zuten gehiegi pentsatzen geroko ikasketetan. Seme-alabek euskaraz ikastea zen helburu bakarra, eta gero gerokoak. Lurdesen ikastolako gelakide bat traumatologoa da gaur egun. Harek ere euskaraz egin zituen ikasketak eta batxilergoan ikasi zuen gaztelaniaz, gero medikuntza egiteko.

• Manuela Larrearen ikastola Lezon I

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  Frankismo garaian, abertzaletasuna berpizten hasi zenean, Lezon ikastola zabaltzeko proposamena jaso zuen. Ordurako, Manuela Larreak doktrina euskaraz ematen zuen Kale Nagusian. Ikastola zabaltzean, Manuela ez zen bertara joan irakasle bezala.

• Manuela Larrearen ikastola Lezon II

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  Manuela Larreak ez zeukan irakasle titulurik, baina ikuskaritzakoak joaten zirenean, Don Ignacio Esnal abadeak aurpegia ematen zuen. Ikastola gurasoen batzordearen bidez sortu nahi izan zenean, Manuelak ez zuen onartu bere gainetik inor egotea.

• 1969tik aurrera, Lezoko andereñoa; metodologia

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  1969an hasi zen andereño bezala Lezon lanean. Lan asko egiten zuten, fitxa guztiak eskuz egiten zituzten... Gurasoek parte asko hartzen zuten. Naturarekin kontaktu handia izaten zuten. Ikastolan, irakurketa nola egiten zuten azaltzen du. Oso aberasgarria zen.

• Lezoko ikastolako lehenengo ikasleak

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  Lezoko ikastolan lanean hasi zenean, 60 bat ume zeuden bertan. Irakasleak, Don Inazio Esnaola, Mari Carmen Goñi eta Agustina bera ziren.

• Lezoko ikastola "prefabrikatuak" salaketak jaso zituen

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  Lezoko ikastola prefabrikuaren sorrera. Mailegua, kontratistak, lurzorua... Ikastola eraiki eta baimena jaso arte, salaketak jaso zituzten herriko beste eskola batzuengandik.

• Ikastolako eta eskola nazionalekoen arteko pikeak

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  Ikastolakoen eta eskola nazionalen ikasleen arteko ikusezinak. Behin, eskola nazionaletako irakasle bat joan zen ikastolara, bertako ikasle batek Espainiako bandera erre omen zuelako.

• Elizaren babespean sortu behar izan ziren ikastolak

  Agustina Pontesta Garmendia (1950) Lezo

  Don Inazio Esnaola abadea izan zen ikastolaren lehenengo zuzendaria. Elizaren babesa behar zuen ikastolak.