Euskara eta politika

  • Txomin Mujika Euskara lehiaketak Odeon antzokian

    Txomin Mujika Latxa (1952) Elgoibar

    Odeon antzokian euskara lehiaketak egiten ziren. Besteak beste, Felix Etxeberriak, Jesus Larrañagak eta Pako Juaristik osatzen zuten epaimahaia. Adinaren arabera, galdera ezberdinak izaten ziren. Berak aitak irakatsitako bertso batzuk bota zituen eta saria irabazi zuen 10 urtekoen mailan. Gogoan du nagusiago bati "esparrago" nola esaten den euskaraz galdetu ziotela. Aitak lagundu zion galderekin Felix Etxeberriari.

  • Zumalde ahizpak Gurasoei erdaraz hitz egien zieten batzuek

    None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

    Zukaren eta hikaren moduan, euskararekin eta gaztelaniarekin antzekoa gertatzen zen. Gurasoek seme-alabei euskaraz egiten zieten, baina eurek gurasoei erdaraz, esaterako, Natiren senarraren etxean. Ana mariren garaian debekatuta zegoen euskara, eta eskolan zigortu egiten zituzten euskaraz hitz egiteagatik. Zumaldetarrek euskaraz egiten jarraitu dute aitak euskaraz egiteko esaten zielako, nahiz eta debekatuta egon.

  • Angel Ugarteburu Francoren heriotza eta Ikastolen goradakada

    Angel Ugarteburu Meabebasterretxea (1942) Berriatua

    Elgoibarren immigrazioaren ondorioz euskara asko galdu zen eta euskara ez zen normaltasunez transmititu. Frankoren heriotzarekin, izugarri hasi zen ikastolaren eskaera. Metodologia berriak, testuliburuak...

  • Fernantxo Euskararen egoera garai batean

    Fernantxo Intxaurrandieta Aizpurua (1947) Lezo

    Hika hitz egiteko ohitura dute. Bere gazte garaitik hona euskara asko aldatu dela dio. Eskolan gaztelaniaz ikasi zuten. Banderak igo eta "Cara al sol" kantatu behar izaten zuten, egunero. Flechas y pelayos. Kale Nagusian guardia zibil ezkongabeak bizi ziren (eta koartelean ezkonduak), eta kalean topo egiten zutenean ezin zuten euskaraz egin. Soldaduskan ere ezin, noski. Azpeitiko batzuekin elkartu zen han, eta isilka bertsotan ere aritzen ziren (Anjel Larrañaga musikaria).

  • Antzuolako tertulia Txapela erantsi beharra; eskolan euskararik ez

    Mahai-ingurua Antzuolan 1 () Antzuola

    Abade baten aurretik pasatzerakoan txapela erantsi eta "Ave María Purísima" esan behar izaten zen. Albaitariaren eta medikuaren aurrean ere erantsi behar izaten zen txapela. Eskolan zein maristetan euskaraz egiteagatik arazoak.

  • Pilar Guridi Seme-alabekin ez zuen hitanoan egiten

    Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati

    Seme-alabei ez die hitanoan egin. Ez zen erabaki bat izan; gazteleraren menpean bizi ziren orduan. Pilarrekin gehiago egiten zuten gazteleraz, baina aitak ez zuen etxean gaztelerarik onartzen.

  • 1239 Ordiziako euskara eta euskara Ordizian

    Patxi Maiza Urrestarazu (1933) Ordizia

    Ordizian jende gehiagok daki euskara, baina kalean erdaraz hitz egiten da hala ere. Lehen kalean eta etxean euskaraz baina jende artean erdaraz, eta eskolan ere erdaraz. Berak zuka egin izan du beti. Aitak berari hika. Ordiziako euskarak eta Ataungoak badute diferentzia txiki bat.

  • Arantxa Gurmendi Mojetan, dena erdaraz; beldurra eta ausardia

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Teresiarretan uniforme berdea zuten: "vespak" deitzen zieten. Ezin euskaraz egin. Gerora jakin zuen ikaskide batzuek euskaldunak zirela (Arantxa Urretabizkaia). Ikastolako lagunek talde itxia osatzen zuten. Beldurra eta ausardia.

  • Arantxa Gurmendi 'Jarrai' antzerki-taldean nola hasi zen

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Turismo bulegoan zebilela ezagutu zituen Jarrai antzerki-taldekoak; laguntza eske joan ziren. Santo Tomasetan emanaldia. Iñaki Beobide. Nola hasi zen taldean, Ramon Saizarbitoriarekin batera. Taldekideak.

  • Arantxa Gurmendi Antzezlanak itzultzeko, apaizen laguntza; 35 talde Gipuzkoan

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    1969an desegin zen Jarrai antzerki taldea. Obra asko antzeztu zituzten, aurretik apaizen laguntzarekin itzulita. Apaizak kultur eragile. Sotanarik ez zuten erabiltzen. Beste antzerki-talde batzuk bultzatu zituzten: 35 talde zeuden Gipuzkoan.

  • Arantxa Gurmendi Ipuinak saltzen frontoietako jaialdietan

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Jarrai taldean ipuinak ere argitaratu zituzten, euskaraz. Ipuin ezagunak itzuli zituzten; katalanekin elkarlanean. Bertso jaialdietan eta pilota partidetan saltzen zituzten fotokopiak. Taldeko harakinak, Goñik, txuleta bakoitzarekin ipuin bat saltzen zuen. Militantzia.

  • Arantxa Gurmendi `Jarrai´ antzerki taldekoen bilerak eta ibilerak

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Jarrai antzerki taldekoak non elkartzen ziren: Beobideren etxea, apaizek utzitako lokalak... Zentsurakoak joaten ziren emanaldietara. Mundua jateko ausardia zuten orduan, ikasketarik izan ez arren; denak ziren beharrezko.

  • Arantxa Gurmendi Donostia, erreferentzia antzerkigintzan

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Donostia erreferentzia bihurtu zen antzerki arloan, Gipuzkoako taldeen akuilua. Garai hartako kultur mugimendu oparoa. Euskal kantagintza berria.

  • Arantxa Gurmendi Lehenengo antzezlana prestatu zuenekoa

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Sekretaritza ikasten ari zela, akademian antzezlan bat prestatu zuen; 15 urterekin. Entseguak egin zituzten, baina ezin izan zuten estreinatu, mutiletako bat atxilotu egin zutelako ikurrina bat jartzeagatik.

  • Arantxa Gurmendi Meliton Manzanasen aurrean

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    60eko hamarkadako giro nahasia (manifestazioak...). Lehen Aberri Eguna, Bergaran. Bidai agentzia batean zebilen lanean, eta autobusak hartu zituen hara joateko. Polizia joan zen galdezka, eta Meliton Manzanasengana eraman zuten. Galdeketa.

  • Arantxa Gurmendi Gerra osteko lehen euskarazko irratsaioa, Paristik

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Parisen euskarako irakasle hasi zen senarra, unibertsitatean, Txillardegik utzi zuenean. Antzerki-talde batean hasi zen bera, Azañaren ilobarekin, eta Buenas noches, España irratsaioan parte hartzea proposatu zion, euskaraz. Pirenaica irratsaioa.

  • 876 Euskara, libre

    Rufino Arbelaitz Sarasola (1924) Oiartzun

    Rufino 13 urtera arte ibili zen eskolan, gerra hasi aurretik, eta gogoan du garai hartan euskara libre zela eskolan.

  • Miren Agurtzane Irigoras Gerraosteko errepresioa eta euskal izenak

    Miren Agurtzane Irigoras Gaintza () Durango

  • Maritxu Barrutia Mojekin euskara debekatuta

    Maritxu Barrutia Totorikaguena (1920) Markina-Xemein

    Markinako Mesedetako mojen ikastetxean dena zen erdaraz. Askotan egiten zien agiraka. Mojekin euskara asko galdu zutela dio.

  • Maritxu Barrutia Erdaraz egiten zuten Ondarroako arraindunak

    Maritxu Barrutia Totorikaguena (1920) Markina-Xemein

    Ondarroatik arraina saltzera etortzen ziren hiru arraindun. Buru gainean ekartzen zuten arraina eta haiek dena egiten zuten erdaraz, baina arraina saltzerakoan dena egiten zuten euskaraz.