Euskara eta politika

  • Lurdes Esnaola Ikastolara seme-alabak eramatea asko arriskatzea zen

    Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

    Ikastolako sortzaileek eta lehenengo ikasleen gurasoek ez zuten gehiegi pentsatzen geroko ikasketetan. Seme-alabek euskaraz ikastea zen helburu bakarra, eta gero gerokoak. Lurdesen ikastolako gelakide bat traumatologoa da gaur egun. Harek ere euskaraz egin zituen ikasketak eta batxilergoan ikasi zuen gaztelaniaz, gero medikuntza egiteko.

  • Txoltxan Herri-indarra mankomunitatearen sorreran

    Joxe Emilio Txoperena Zugarramurdi (1953) Lesaka

    Hautetsi batzuek bertze batzuek baino hobeki ikusten zuten mankomunitatearen afera. Dena dela, gibeletik herri mugimendu handia zegoenez, aitzinerat egin zuten. Bigarren euskara-sustatzailea kontratatzeko orduan, hautetsi baten batek oztopoak paratu zituen.

  • Txoltxan Hizkuntza ohitura aldatzen

    Joxe Emilio Txoperena Zugarramurdi (1953) Lesaka

    Gaztetan erabaki zuen Txoltxanek hizkuntza ohitura aldatu eta euskaraz solastatzea. Garai hartan, nazio kontzientzia zabaltzen ari zen, eta harekin batera lotzen du Txoltxanek hizkuntza. Hala, herdoildua zuen euskara poliki-poliki findu zuen.

  • Txoltxan Euskararen aldeko borroka, etengabekoa

    Joxe Emilio Txoperena Zugarramurdi (1953) Lesaka

    Lan handia dago oraindik ere euskararen alde egiteko. Egun, Txoltxanen ustez epaitegietatik egiten da hizkuntza politika; gaztelaniaren aldekoa eta euskararen kontrakoa. Hortaz, euskararen aldeko borroka, etengabeko borroka da.

  • Txoltxan Herriaren independentzia, euskararen biziraupena

    Joxe Emilio Txoperena Zugarramurdi (1953) Lesaka

    Txoltxanen ustez, arrunt zaila da herriaren independentziarik gabe euskarak irautea. Independentzia lortuta ere, lan handia egin beharko da euskarak bizirauteko.

  • Justina Elexpuru 70eko hamarkadan udalekuetan

    Justina Elexpuru Arregi (1948) Bergara

    1972. urtean, Bergarako ikastolan jendea behar zutenez, bertan hasi zen lanean. Lehenago, udalekuetako begirale bezala ibili zen.

  • Justina Elexpuru Filosofia ikasketak Erroman eta Valentzian

    Justina Elexpuru Arregi (1948) Bergara

    Erroman hasi zituen Filosofia ikasketak, eta gero Valentzian jarraitu zuen. Bueltatzean, Elgoibarko eta Eibarko ikastoletan lan egin zuen, eta, azkenik, Bergarako Aranzadi ikastolan.

  • Lurdes Esnaola Lezoko ikastolako lehenengo ikasleetako bat izan zen

    Lurdes Esnaola Legasa (1961) Lezo

    Ikastola ondoan bizi ziren eta bertara joaten ziren, andereño Manolirekin. Oso zorrotza zen. Handik, lehenengo ikastola izango zen etxe prefabrikatura joan ziren ikastera, Lekaroz-ko Mari Carmen Goñi andereñoarekin. Lezon ikasketak amaituta, Errenterian jarraitu zituen ikasketak

  • Kontxi Erro Irungo eta Lesakako giroa

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    Burgoseko prozesuaren harira Irunen egindako protestez oroitzen da. Gelako kide bat atxilotu zuten, eta horrek kontzientzia ernarazi zion. Lesakan, giroa erdalduna zen bai kalean bai lagunartean. Euskara etxeko kontua zen, baserritarren hizkuntza. Bera baserritarra zen, eta haiek egoerari buelta ematen saiatzen ziren gaztelaniaz solastatuz ahalik eta hobekien.

  • Kontxi Erro Ikastolako batzordeetako bilerak

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    Batzordean kezkak eta zalantzak izan zituzten lehenbizi: nola segi aitzinerat, dirua nondik lortu, ildo pedagogikoa… Bileretan 6 guraso, 2 irakasle eta 2 laguntzaile izaten ziren, eta atean itsulapiko bat; bilera noiz zen jakiten zuten eta hura zaintzera joaten ziren.

  • Kontxi Erro Ikastolaren egunerokoa

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    Ilusio handia zuten ikastolako proiektuan, gurasoek konfiantza osoa zuten, lan handia egiten zuten materialarekin.

  • Kontxi Erro 1985ean Nafarroako zonifikazioaren kontra protesta

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    Antton Erkizia, Kontxi eta bertze batzuk diputazioan sartu ziren, Malon hezkuntza kontseilariaren bulegoan, zonifikazioaren kontra, Nafarroa osoan euskara ofiziala izatea nahi zuten. Balkoian kateatu ziren, eta txapel gorriak joan ziren handik bidaltzeko asmoz. Gero, epaituak izan ziren, eta euskaraz deklaratu zuten.

  • Kontxi Erro Euskal Herrian Euskarazen sorrera

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    Garai hartan, udaro Iruñera joaten ziren UEUra, eta han kezka berak zituzten jendearekin elkartzen ziren. Hala, talde ekintzaile bat sortzea erabaki zuten, Euskal Herrian Euskaraz. Euskararen estatus legala aldarrikatzen zuten, baita kaleko erabilera ere.

  • Kontxi Erro EHEn lehenbiziko batzarra

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    EHEren lehenbiziko batzarra Lesakan izan zen, eta Euskal Herriko 100 bat lagun elkartu ziren. Bertan mugimenduaren oinarriak finkatu ziren eta urte hartako Durangoko Azokan lehenbiziko prentsaurrekoa egin zuten.

  • Kontxi Erro EHEn egiten zituzten ekintzak

    Kontxi Erro Jauregi (1951) Lesaka

    Luis Mari Mujikak proposatu zuen mugimenduaren izena eta Antton Erkiziak ikurra. Helburua ere zehaztu zuten: nonahi zaudela, lehenbiziko hitza euskaraz. Euskaraz egin ezin zuten egoeretan nola jokatu ere pentsatu zuten. Hainbat ekintza egin zituzten euskara aldarrikatzeko. Batzar aunitz Donostian egiten zituzten; nortzuk joaten ziren aipatzen du. Geroago jende gazteagoa sartzen hasi zen, eta haiek segitu zuten elkartearen bidearekin.

  • Joxemari Iratzoki Berako Oihua eta Segapoto irratia

    Joxemari Iratzoki Elgorriaga () Lesaka

    Berako Alondigan Segapoto irratia hasi zen. Gainera, udalean, Berako Oihua izeneko aldizkaria atera zuten, Berako kontuak biltzeko asmoz. Aldizkaria euskaraz eta gaztelaniaz idatzia zegoen, ele bitan. Segapoton debatea izan zuten, ea gaztelaniaz edo euskaraz izan behar zen irratia, jende aunitzek ez baitzekien euskaraz.

  • Joxemari Iratzoki Ikastolaren alde eta kontrakoak

    Joxemari Iratzoki Elgorriaga () Lesaka

    Ikastolaren sorrera batzuek ez zuten begi onez hartu; uste zuten euskaraz ikasita ez zutela gaztelania ongi ikasiko. Gainera, metodologia hagitz ezberdina zen: jostatu, kantatu... eta batzuek ez zuten ongi ikusten. Bertze batzuek, aldiz, begi onez ikusten zuten, eta konfiantza ematen zien Joxe Marik alaba ikastolara eramaten zuela jakiteak.

  • Joxemari Iratzoki 83ko Nafarroa Oinezerako laguntzak eta laguntza ezak

    Joxemari Iratzoki Elgorriaga () Lesaka

    1983ko Nafarroa Oinezen antolaketa zaila izan zen. Adibidez, pilota enpresak ez zuen Nafarroa Oinezen aldeko pilota partidurik antolatu nahi. Baque Kaferi ere laguntza eskatu zioten, eta ez zieten eman. Laguntza ere izan zuten: Gipuzkoako Diputazioko Ardantzarekin egon ziren, eta berak sustengua eman zien, baita diru-laguntza ere.

  • Joxemari Iratzoki Ikastolako lehenbiziko promozioak

    Joxemari Iratzoki Elgorriaga () Lesaka

    Berako ikastola legalizatu baino lehen, bertze ikastola batzuen bidez lortzen zituzten ikasleen kartillak. 1985Ean, ikastolako lehenbiziko promozioak akabatu zuen. Xabier Mauleon Hezkuntza Departamentuan zegoelarik, berarekin hitzartu zuten Bera eta Lesakako ikastoletako ikasleak Hondarribiko ikastolarat joanen zirela. Baina eguna ailegatu zelarik, ez zieten ikasleak matrikulatzen utzi eta Mauleon ordurako ez zegoen karguan. Lakuara joan ziren irtenbide bat eskatzera, eta Donostiako Zurriola institutuan matrikulatzeko erran zieten lehenbizi, eta, azkenean, Irungo Pio Barojara joaten utzi zieten. Bigarren promozioa, aldiz, Oronozera joan ziren.

  • 1577 Hezkuntzan, euskara guztiz debekatuta

    Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

    Pasaian, baserritarrak eta bizpahiru kaleko familia bakarrik hitz egiten zuten euskaraz. Eskolan, gainontzeko neskek izeka egiten zioten gaztelaniaz gaizki hitz egiteagatik. 10 urterekin institutuan hasi zen eta hor bai, mojek aurka egiten zioten euskaraz egiteagatik. Gerora jakin zuen haiek ere euskaldunak zirela eta aginduak betetzen zituztela soilik. Euskara asko galdu zuen Kontxitak garai hartan.