Gerraren eragina
-
Soldaduek ere jan egin behar
Maria Jesus Albisu Toledo (1923) Tolosa
Soldaduak askotan joaten ziren Urkizuko tabernara. Soldaduek euren poltsikotik ordaintzen zuten tabernan hartutakoa.
-
Mendikute eta Albiztur aldetik tiroak
Maria Jesus Albisu Toledo (1923) Tolosa
Gerrako kontuei buruz hitz egiten du. Mendikute eta Albiztur aldetik izaten ziren tiroketak aipatzen ditu.
-
Anaiak, soldadu joandakoak
Maria Jesus Albisu Toledo (1923) Tolosa
Gerra denboran, auzotar ugari joan zen Urkizutik soldadu. Maria Jesusen anaiak ere soldadu joan dira.
-
Anaien berri jakin nahi
Maria Jesus Albisu Toledo (1923) Tolosa
Gerraren eragina. Gerrak 13 urtetik 18ra bitartean harrapatu zuen Maria Jesus. Soldadu joandako anaien berriak noiz iritsi zain egoten ziren etxean. Txokolatea, gazta eta dirua bidaltzen zizkien paketeetan. Gutunak ere bidaltzen zizkien.
-
Gerra zibila gaur egungo egoeraren aldean
Maria Dolores Leunda Artola (1925) Tolosa
Gerra hasi zeneko oroitzapenak kontatzen ditu: bonbak, manifestazioak, banderak… Umeentzat hori festa bezalakoa zen. Gaur egungo berriak ikusita, aldea dago hemengo gerraren eta oraingo munduko arazoen artean.
-
Gerrako oroitzapenak
Martina Iturbe Zubeldia (1914) Tolosa
Gerra denborari buruz hitz egiten du. Garai tristeak ziren. Iruñeko familia baten etxean neskame zegoen ahizparekin batera, eta etxean gordeta egoten omen ziren. Etxe ondotik hildako eta zaurituak pasatzen ikusten zituzten. Soldaduak Iruñera eraman, eta, gero, handik banatzen omen zituzten.
-
Amezketako soldaduekin Iruñetik etxeratu
Martina Iturbe Zubeldia (1914) Tolosa
Gerra denborari buruz hitz egiten du. Soldaduak Iruñera eraman, eta, gero, handik banatzen omen zituzten batera eta bestera. Iruñetik Zugaztira bueltatu zirenekoaz hitz egiten du. Amezketara bueltan zihoazen soldadu batzuekin joan omen ziren etxera.
-
Nafarroara, irin bila
Martina Iturbe Zubeldia (1914) Tolosa
Gerra denborari buruz hitz egiten du. Baserrikoak emandakotik jaten zuten, eta ez zuten goserik pasa. Gipuzkoan errotak itxita zeuden, eta Nafarroara joaten ziren irin bila. Etxean egiten zuten ogia.
-
Gerra giroa umeen ikuspegitik
Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa
Tolosan gerra oso azkar bukatu zen, egun gutxi batzuetan nazionalak sartu ziren eta. Gerra aurretik talde politiko asko zeuden Tolosan. Gerra garaian umea zen, baina gauza bitxiak gertatzen ari zirela jakin zuen. Checa komandantea Tolosako sarreran hil zutela ere jakin zuten.
-
Gerra garaia umeen ikuspegitik
Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa
Gerra hasi baino aste batzuk lehenago, Jaunartzea egin zuen. Gerra aurreko garaietan izandako manifestaldiak gogoratzen ditu. Gerra hasi zenean, umea zen eta ez zen gehiegi ohartu. Familietan tragedia handiak bizitu ziren; haietako batzuk gogoratzen ditu.
-
Peñaflorida institutura ikastera
Maria Luisa Agirre Azurmendi (1919) Tolosa
Maria Luisaren aitak trenean egiten zuenez lan, Maria Luisak ez zuen trenik ordaindu behar izaten. Eskola bukatutakoan, Donostiara joan zen Peñaflorida institutura ikastera. Orduan hasi zen gerra zibila, baina Donostia nazionalek azkar hartu zutenez, ez ziren eten ikasketak.
-
Umetan, Franco agurtzera
Pakita Peñagarikano Elosegi (1926) Tolosa
Gerrako oroitzapenak. Bederatzi urte zituela, eskolako umeak Franco agurtzera Ikaztegietara eraman zituztela kontatzen du.
-
Bost ahizpa moja joanak
Pakita Peñagarikano Elosegi (1926) Tolosa
Pakitaren etxean, bost ahizpa sartu ziren moja. Gerraren etorrerarekin, Pakita moja joan zen. Moja izateari buruz hitz egiten du; elkartean bizitzea, bakardadea... Azpeitian, Valladoliden eta Burlatan egona da.
-
Anaia, sei urte soldadu
Carmen Jauregi Zabala (1924) Tolosa
Carmenek 12 urte zituela etorri zen gerra. Anaiak 18 urte zituela joan zen soldadu, eta sei urte egin zituen soldadu. Baserriko lanetan laguntzeko, ahizpak behiak jezten ikasi behar izan zuen.
-
Soldaduak Urkizun
Carmen Jauregi Zabala (1924) Tolosa
Gerrako kontuak. Urkizu gain batean egonik, soldaduak denbora luzez egon omen ziren bertan. Soldadu batzuk euren ganbaran, belarretan, erretiratzen ziren; kargudunei, berriz, ohea ematen zien. Soldaduen arteko karguen izenak orduan ikasi omen zituen.
-
Soldaduei gosaria ematen
Carmen Jauregi Zabala (1924) Tolosa
Amak eta ahizpak baserrian lo egiten zuten soldaduei kafesnea ematen zien. Dirua zeukanak pagatu egiten omen zuen: bi erreal.
-
Guardia zibilaren bisita
Carmen Jauregi Zabala (1924) Tolosa
Anaiak soldadu joanda zirenez, aitak baserriko lanetan laguntzeko morroi bat ekarri zuen Tolosatik. Denbora batera, morroiak lana utzi egin zuen, eta guardia zibilak haren bila baserria nola miatu zuten gogoratzen du.
-
"Bandera nazionala" jarri beharra
Mariani Izaskun Estanga Uriarte (1933) Tolosa
Gerra garaia du hizpide. Egun seinalatuetan, "bandera nazionala" jarri behar izaten zen balkoian. Aguazila joaten zen etxez etxe, eta balkoiak apaintzeko agindua ematen zuen.
-
Etxez sarritan aldatu
Mariani Izaskun Estanga Uriarte (1933) Tolosa
Gerra etorri zenean, Marianiren familia Tolosan geratu ziren. Jende asko alde egin zuen. Etxez sarritan aldatu ziren, Laskurain kaleko etxera joan ziren arte.
-
Garai bateko San Frantzisko pasealekua
Mariani Izaskun Estanga Uriarte (1933) Tolosa
Gerra garaian, desjabetutako etxeei buruz hitz egiten du. San Frantzisko pasealekuan, Tolosako "jauntxo jendea" bizi zen. Bertan ziren Sección Femenina eta mojak ere.