Gerraren eragina

  • Josebe Jaio Torrelavegako bizimodua

    Josebe Jaio Barrenetxea (1927) Durango

    Torrelavegan zeudela, ez ziren eskolara joaten. Bertako bizimodua zelakoa zen kontatzen du: basora egurretan, gauetako arrosarioa, familia bat bezala auzokoekin...

  • Txomin Garmendia Galarza Gerra garaia Berrobin

    Txomin Garmendia Galarza (1934) Berrobi

    Gerra garaian, nazionalek kapital bat hartzen zutenean, herriko kanpaiak jotzen zituztela gogoan du. Bilbo hartu zutenean, Berrobin kanpaiak jo zituzten. Berrobin bi mutil hil ziren gerra garaian. Gerratik itzulitakoek zorriak ekartzen zituzten. Lan gutxi zegoen. Gorriak pasa zituztela kontatzen zuten.

  • Isabel Agirrebeitia Milizianoak Durangon

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Milizianoak Durangon. Isabelen etxe ondoan hainbat miliziano egon ziren, baita Feliren etxean ere. Isabelen etxekoek ezagutu zuten miliziano nafar batek kontatutakoak dakartza gogora.

  • Bittori Zabala Soldadu jatorrak eta atseginak etxean

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerra gogoan du Bittorik. Igande batean sartu ziren naparrak Andoainen. Aste pare batez, etxean eduki zituzten soldadu batzuk; lo egiteko, nola moldatzen ziren aipatzen du. Soldadu haiek oso jatorrak eta atseginak ziren. Alde egin zutenean, pena hartu zuten etxean. Geroago, ordea, berriro itzuli ziren ilunabarrean; eta lehenago baino soldadu gehiago, gainera.

  • Bittori Zabala Fusilarekin jolasean ibili zenekoa

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerran, soldaduak izan zituzten etxean. Behin, Bittori fusilarekin jolasten aritu zen, soldaduaren laguntzaz: soldaduaren kaskoari ematea zuen helburu; baina, nahi gabe, ahatea hil zuen. Errieta galanta jaso zuen orduan. Gogoan du soldadu hura, Silvio.

  • Bittori Zabala Gerran ezagututako soldaduekin egindako harreman ona

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerran, soldaduak etxean izan zituzten, naparrak ziren, eta janari asko zeukaten. Sarjentuari asko gustatzen zitzaion txokolatea, eta amak egunero prestatzen zion, 20 xentimoren truke. Sarjentu harekin izandako anekdotak kontatzen ditu. Gerora, gerra bukatu eta gero, bi soldadu bisitan etorri ziren etxera.

  • Bittori Zabala Aitak soldaduentzako janaria eraman behar

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerran, soldaduak etxera etorri zirenekoa gogoan du. Aita egunero joaten zen alondegira, karga hartu eta Asu baserrira janaria eramatera. Horren trukean, txartel bat ematen zioten; baina, gerora, ez zuen inoiz kobratu.

  • Bittori Zabala Etxeko soldaduen aholkua eta babesa

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerran, soldaduak izan zituzten etxean. Oso jatorrak ziren. Donostiako familiartekoak leku segurura eramateko aholkatu zieten soldaduek, baita hartarako laguntza eskaini ere; baina, azkenean, etxekoak ez ziren atrebitu.

  • Bittori Zabala Soldaduei nork esango ezetz?

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Etxean, soldaduak izan zirenean, beldurra izan zuten hasieran. Nork esango ezetz haiei? Beste etxe batzuetan ere izan ziren soldaduak; eta, haietako batzuetan, lapurreta handiak egin zituzten. Inork ez zien aurre egin haiei, errespetua jartzen baitzuten.

  • bego-erenaga Elizak erreta

    Bego Ereñaga Onaindia (1927) Durango

    Ezkurdiko eskola partikularretara joan zen umetan, Santa Susanan eta jesuitetan batailoiak zeuden-eta. Andra Mariko elizan intendentzia militarra egon zen. Bere ustez, horregatik bonbardatu zituzten elizak. Bonbardaketa eguna Asteazken Santu Eguna izan zen. Elizpean azoka zegoen eta erosketak egiten zebilen jende asko hil zen.

  • Joxe Forcada Soldaduekin tratu ona zeukaten

    Joxe Forcada Arrieta (1930) Andoain

    Gogoan ditu gerra garaiko soldaduak; haiekin bazkaldu izan zuten eta tratu ona zeukaten. Soldaduak tiroka aritzen ziren; "pakun" hotsa egiten zuten tiroek. Gogoan du tiro haietako batek lagun bati hankan egindako zauria.

  • Jose Agirre Elur-zuloa eta karobia

    Jose Agirre Urizar (1924) Durango

    Elur-zuloa non zegoen azaltzen du. Elur asko saltzen omen zuten handik. Gerraurrean estalia jarri zioten, Camarero diputatu zela. Karobia etxe ondoan zeukaten. Harria tiroz haitzetik ateratzen zuten. Gerra denboran, karobia babesleku bihurtu zuten. Karlisten gerran parte hartutako aitaita ere karobian gordetzen zen.

  • Txomin Aranbarri Gerrarako bonbak egiten eguneko 6 pezeta irabaziz

    Txomin Aranbarri Larizubirrementeria (1924) Durango

    Arreba Berrionean hasi zen lanean eguneko 2,50 pezeta irabaziz. Berari Larrinagako Anastasio kontratistak lana eskaini zion 13-14 urte zituela, Kurutziagako obretan aritu zen lanean eguneko 4 pezeta irabaziz. Irabazitako guztia amari ematen zioten erosketak egiteko. 1938an Mikeldiko Ferreteran hasi zen lanean gerrarako bonbak egiten, 12 orduz lan eginda 6 pezeta irabazten zituzten.

  • Txomin Aranbarri 3,50 irabazi eta olio-botila 20 ogerleko

    Txomin Aranbarri Larizubirrementeria (1924) Durango

    Anaia bi zituen gerran eta haiei ere dirua bidaltzen zien noizean behin. Gerra bukatu arte egon zien bonbak egiten burdindegian (ferreteran). Gerra bukatu zenean dirua eskastu zela dio, 3,5 kobratzen zuten 6 pezeta beharrean. Olio botila 20 ogerleko balio zituen, hori dela eta txerriaren koipea erabiltzen zuten ez zuten erosteko dirurik-eta. Hala ere, baserritarrek ez zuten goserik pasatu; kaletarrek bai. 1945ean Donostiara joan zenean soldadu 6 pezeta irabazten zituen.

  • Nati Bilbao Etxeko denak onik irten ziren

    Nati Bilbao Onaindia (1929) Durango

    Gerrako hiru urteetan, ahizpa zaharrenaren berririk ez zuten izan. Gerra bukatu zenean, etxeko denak onik itzuli ziren etxera.

  • Milagros Zubillaga Ospitaleko eta "La Villa"ko eskola; "Escuela Dominical"

    Milagros Zubillaga Solagaistua (1925) Durango

    Ospitaleko eskolara joan zen, harik eta Otxandioko bonbardaketaren ondorioz ikasgela ospitale bihurtu zuten arte. Geroago, "La Villa" izeneko herriko eskolan ibili zen. Igande arratsaldetan "Escuela Dominical"era joaten zen. Lau erregelak ikasi zituen eskolan.

  • Milagros Zubillaga Zauritutako soldaduak Durangon

    Milagros Zubillaga Solagaistua (1925) Durango

    Zauritutako soldaduak Milagrosen etxe ondotik sarritan pasatzen ziren. Soldaduek salestar mojei kanta-burlak abesten zizkieten.

  • Milagros Zubillaga Eskolan gehien Bilboko azokan ikasi omen zuen

    Milagros Zubillaga Solagaistua (1925) Durango

    Otxandioko bonbardaketaren ondorioz, “San Vicente de Paúl”, mojek ospitalean zuten eskola, itxi egin zuten. Ikasleak herriko eskolara bidali zituzten. Kantabriatik bueltatu zirenean (gerratik ihesi joan baitziren), San Frantziskoko komentuko eskolara joan zen, baina eskola baino gehiago eskulanak irakasten zituzten bertan, eta utzi egin zuen.

  • Jose Agirre Izurtzan, Jose erbestekoa omen zen

    Jose Agirre Urizar (1924) Durango

    Izurtzako herri-eskolara joan zen Jose, baina dotrina Durangon ikasi zuen. Santa Anan egin zuen lehen jaunartzea. Bera durangarra zenez, Izurtzako eskola ordaindu egin behar izaten zuen. Jesuiten eskolan egon zen gero urtebetez. Gerrak eten zituen eskolok, eta Jose aitarekin Karrantzara joan zen ganaduekin.

  • Jesus Garmendia Gerra garaian han eta hemen

    Jesus Garmendia Aurrekoetxea (1930) Bermeo

    Bermeoko Talan dagoen etxe bakarra, baserri bat, bere amaren ahizparena zen eta han egon ziren denbora askoan gerra garaian. Gauetan "Casa del niño"ra joaten ziren lotan.