Gerraren eragina

  • Genara Eguren Gerra denbora

    Genara Eguren Amiano (1929) Elorrio

    Baserria kuartel gisa hartu zuten gerra denboran. Soldaduek esne kondentsatua eta gailetak ematen zizkieten. Familian, batzuk soldadu joan ziren, eta beste batzuk Bilbo aldera iheslari. Bera Gazetara; behi bat utzi zuten beren kontsumorako.

  • Dominga Irazola Gerra denborako oroitzapenak

    Dominga Irazola Arietaleanizbeaskoa (1919) Elorrio

    Gerra garaian, kuartelera eramaten zuen esnea. Soldadu batek helbidea eskatu zion behin; ez zion eman; baina, hala ere, haren gutuna jaso zuen.

  • Dominga Irazola Neba soldadua garia ereitera

    Dominga Irazola Arietaleanizbeaskoa (1919) Elorrio

    Neba soldadua baimenarekin etorri zen garia ereitera gerra denboran; baina 15 egunez euria egin zuen, eta eginkizuna bete barik itzuli zen. Gero berak goldaketak egin zituen eta garia hartu zuten.

  • Maria Igarza Milizianak

    Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

    Baziren milizianak, emakume soldaduak, Elorriokoren bat edo beste ere bai. Eurek ez zieten "Rojos" deitzen errepublikazaleei. Gero ikasi zuten hitza, "errebeldeak" sartu zirenean. Galdeketa zorrotza egin zieten. "Rojo pendón". Gelditze-agindua gauetan.

  • Maria Igarza Luebakietaraino joan neska-mutikoak

    Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

    Ia Kanpazarreraino joan ziren neska-mutikoak, jausi zen abioi bat ikusteko asmoz. Behin hegazkin batek ametrailatu eta ia garbitu zituen. Beldurra gorputzean sartuta geratu zaio betiko.

  • Martxel Eguen Gerra Elorrion

    Martxel Eguen Belar (1928) Elorrio

    Eskolarik gabe egon ziren hiru urtez. Zortzi urte zituen. Besaidetik bonbardatzen zituzten Intxorta eta Elorrio. 30 hildako.

  • Martxel Eguen Francoren soldaduak etxeko atea jotzen

    Martxel Eguen Belar (1928) Elorrio

    Frankistak Elorrion sartu eta baserriko atea jo ondorengo gorabehera latzak. Txakurrari tiroak, zakarkeria familiarekin. Mutikoak soldaduen artean.

  • inaki-gallastegi Algortatik Elorriora oinez

    Iñaki Gallastegi Gorroño (1928) Elorrio

    Idiek tiratutako gurdian ipini gauzak, eta lehen etapa Sopelaraino. Bigarrena Morgaraino. Hurrengo egunean, gauerako etxera. Elorrio konpontzen hasita zeuden. Ez zen asko apurtu. Elgeta gehiago.

  • Felisa Arietaleanizbeaskoa Frontetik hurbileko baserriak hustu

    Felisa Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1927) Frantziska Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1929) Elorrio

    Frontetik hurbileko etxeak hustu zirenean, familia bat hartu zuten etxean. Gauza bera gertatu zen beste baserri batzuetan ere.

  • Felisa Arietaleanizbeaskoa Gudariak janari eske

    Felisa Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1927) Frantziska Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1929) Elorrio

    Goserik ez zuten pasatu, baina nahi zutena jaterik ere ez zuten. Gudariak janari eske etortzen ziren, diru truke. Txokolatea agintzen zieten umeei.

  • Maria Igarza Gerra ostean, erdaraz eskolan

    Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

    Komunioa euskaraz egin zuen, baina gero "ensegida etorri zan erderia", eta handik aurrera dena erdaraz. Mojetan zebilen gerra irten zenean. Ez ziren gehiegi ohartu; autoak, irratiak... dena errekisatzen zutela, horrekin bai.

  • Juana Arruabarrena Gerra hasiera

    Juana Arruabarrena Lazkano (1924) Elorrio

    Gerra hasi zenean, goialdeko baserrietakoak beheko baserrietara etorri ziren bizitzen. Inguruko neska-mutikoak elkartu eta olgetan ibiltzen ziren.

  • Juana Arruabarrena Tropen mugimenduak

    Juana Arruabarrena Lazkano (1924) Elorrio

    Soldaduak janaria erostera etortzen ziren. Zenbait baserritan "labasua" (ogia) ere egiten zen tropentzat.

  • Juana Arruabarrena Iheslariak etxeko ganbaran

    Juana Arruabarrena Lazkano (1924) Maria Jesus Arruabarrena Lazkano (1922) Elorrio

    Hamar gizon hartu zituzten etxeko ganbaran, eta beste hamar beste baserri batera joan ziren. Eurenean beti izaten zen zer jana. Gero uste du "Batallón Saseta"n sartu zirela.

  • Carmelo Cedrun Aita gerran eta beraien etxean

    Carmelo Cedrun Otxandategi (1930) Iurreta

    Aita gudari izan zuen Espainiako Gerra Zibilean, eskopeta eskuetan ibili zen Francoren tropen kontra. Oromiñon ere bi bandoetako jendea omen zegoen. Abioiak zetozenean, zubi azpian ezkutatzen ziren.

  • Jesusa Espilla Sololuze Frankistek hartutako hiriak mapan seinalatzen

    Jesusa Espilla Sololuze (1924) Etxebarria

    Gerra denboran, eibartar batzuek eskola erakutsi zieten baserri bateko umeei; gerora, eskolara itzuli zirenean, asko igartzen zitzaien. Gerra Etxebarritik pasatu berritan, maistrak mapara irten eta "Nazionalek" hartutako hiriak seinalatzen zizkien.

  • Valentin Ibabe Lubakiak egiten Aramaion

    Valentin Ibabe Zubizarreta (1918) Aramaio

    "Abanzea" izan aurretik, Untzillatik Murugainera lubakiak egiten ibiltzen ziren gauez. Milizianoak baserriak ebakuatu nahian ibili ziren. Ibabe baserrikoek ez zuten inora alde egin.

  • Guadalupe Mendibe Gerra sasoian errazionamendua

    Guadalupe Mendibe Goikoetxea (1925) Ea

    Gerra sasoian, errazionamendua jarri zuten eta gose handia pasatu zuten. Lantzean behin, soldaduek eskolatik irteten ziren umeei ogi zatiren bat edo arroz paketeren bat ematen zieten. Etxean esnea ematen zuen behi bat eduki ziren, eta harekin konpondu ziren.

  • Margarita Legorburu Emakumeak baserriko lan guztiak egin behar

    Margarita Legorburu Loiarte (1923) Lezo

    Gerra garaian, emakumeek lan asko egin zuten. Bi anaiak soldadu joan ziren, eta koinatua etortzen zen laguntzera, lanetik aterata. Inguruan egon ziren soldadu euskaldunak ere etortzen ziren laguntzera, tarteka. Gosea ere pasa zuten, soldaduek zaldientzako zuten jana saltzen zieten, eta hauek huraxe jan. Barrakoietan, baldintza eskasetan egoten ziren.

  • Margarita Legorburu Soldaduen gabardina, ahizpari opari

    Margarita Legorburu Loiarte (1923) Lezo

    Etxean, "gorriek" ekarritako bonbak, gabardinak, armak... izaten zituzten. Hara etortzen zen teniente batek ihes egiteko esaten zien, aziendak eta guzti hartuta.