Euskara eta politika

  • 906 Garaiko euskal intelektualekin harremana

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Politika aldetik, kristau-demokrata europeista giroko mentalitatea zuen orduan, oso ohikoa garai hartan. Mauriac, Mounier eta Serafinek ezagutzen ez zituen beste autore batzuk erabiltzen zituen ahotan. 1956an Parisen egin zen Congreso Mundial Vasco-n izan zela uste du, baina ez dago ziur. Behintzat asko aipatzen zuen. Zaitegi, Ibinagabeitia eta garaiko intelektual euskalzaleekin harremanak zituen. Berak idatzi ez zuen asko egiten baina pentsatu bai. Euskaldunen erlijioa, antropologia, Erro eta Gara... arlo horretan eman ditu batez ere frutuak. Baikorra oso. Soldadutzara joan aurretik zera esan zion: "hi lizentziatu orduko Franco joan dok". Ondo informatuta zegoen politikaz eta abar. Radio Paris-eta entzuten zituen, eta irakurri ere asko.

  • 906 Klub Deportiboko solasaldiak

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Santi Arizmendiarrieta Eibarko esperantistarekin eta beste batzuekin astero solasaldia izaten zuten klub deportiboan. Bittorrek nazioarteko politika gaiak ekartzen zituen sarri; diasporakoak ere bai. 1958 inguruan alde egin zuen Otxandiora. Elorrioko Funcor kooperatibakoekin izan zuen harremana.

  • 1294 Kontserbetako emakumeak kantu-zaleak

    Lore Basurko Elezgarai (1933) Mutriku

    Kontserbetan lan egiten zuten emakumeek kanturako zaletasun handia zuten. Kantu bat aipatzen du. Eskabetxean zeudenean goizeko 03:00etarako hasten zen Lore kantuan. Euskaraz kantatzea debekatua zegoen garai hartan. Deabruzko izena zuela eta bi urtez errazionamendu gabe utzi zuten.

  • Agurne Muguruza Miren Katerine Agurne

    Agurne Muguruza Alberdi (1935) Nati Muguruza Alberdi (1938) Elgoibar

    Miren Katerine Agurne du izena Agurnek. Natiri Jaione ipini nahi zioten baina ez zioten utzi.

  • Sabin Osoro Unzueta Elgoibarko Izarra eta ikastola

    Sabin Osoro Unzueta (1922) Elgoibar

    Elgoibarko Izarra euskara elkartearen eta ikastolaren hastapenei buruzko azalpenak.

  • ramon saizarbitoria Kultur giroko liskarrak

    Ramon Saizarbitoria Zabaleta (1944) Donostia

    Orduan ez zegoen hitzaldiak euskaraz emateko inor eta beraiek joaten ziren. Ez du oroitzapen onik. Espainolistatzat hartzen zituzten. Nacho de Felipek eta Arestik boikota jasan behar izaten zuten.

  • Maria Luisa Arzallus Dena erdaraz, eskola eta doktrina

    Maria Luisa Arzallus Mitxelena (1940) Donostia

    Dena erdaraz, eskolan. Laborea egiten zuten arratsaldetan. Doktrina, eskolan bertan. Jaunartzea egiteko, parrokiara. Don Dionisio Ruiz. Doktrina ere erdaraz. Etxean euskaraz.

  • pantxi matxain Euskara debekatuta eskolan

    Pantxi Matxain Etxaniz (1928) Donostia

    Etxean matrailekoa ematen zieten erdaraz egiteagatik eta eskolan alderantziz, ezin euskaraz egin. Ez du eskolako oroitzapen onik, eta ezta Rezolako nagusiarena ere. Langileen umeei bai, baina baserritarrenei ez ei zieten ezer ematen.

  • bixenta arrieta Umetan, pilotan jokatzen gustura

    Bixenta Arrieta Arrieta (1929) Donostia

    Umetako jolasak. Pilotan jokatzen zuen, palan. Sokasaltoan kantu denak erdaraz. Eskolan, bandera igotzen zuten, eta "Viva España" kantatuz. Tabak.

  • Pepi Berasategi Eskolan erdaraz, lagunekin euskaraz

    Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

    Beti euskaraz egiten zuten, debekatuta zegoen arren; eskolan erdaraz ikasten zuten, eta erdaraz erantzun. "Hable en cristiano" guardia zibilek esaten zuten. Lau kuartel zeuden, eta kartzela.

  • 1541 Jatetxeko zerbitzua eta hizkuntzak

    Maria Lourdes Lasarte Dorronsoro (1926) Donostia

    Lehengo jatetxeetan zerbitzu hobea zegoela uste du, arreta handiagoa jendearekin. Turista asko izaten zen; haiekin, erdaraz. Behin militar bat sartu zitzaien sukaldera, "hable en cristiano" esanez. Lagun artean euskaraz, lagun abertzaleak zituelako.

  • 15537 Seme-alabak ere Zipitriarekin ikastolan

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Gerraosteko isilpeko ikastolak abian ziren seme-alabak izan zituenerako. Elvira Zipitriarekin ibili ziren bere seme-alabak. Harremanetarako zaila zen Zipitria. Frantsesa ikastera ere joaten ziren umeak. Bederatzi urte arte ikasten zuten ikastolan.

  • 1352 Eskola eta ondorengo ikasketak

    Pedro Mari Zubizarreta Iregi (1932) Eskoriatza

    Luis Mujika maisua Alkizakoa zen, gaztetatik Eskoriatzara etorria. Euskaraz ondo jakin aurren, erdaraz ematen zuen eskola. Euskaraz egitea debekatuta zuten. "Euskal kiroltokia" jartzen zuen pilotalekuan, eta kendu egin zuten. 13 urte arte egon zen eskolan, eta gero "Escuela de aprendizes"-en, Zerrajeran. Lau urtean edo. Titulua: "Maestro industrial".

  • Amale Arzelus Donostian euskara asko ez zen entzuten gerra aurrean ere

    Amale Arzelus Arrieta (1924) Donostia

    Ez zen euskara asko hitz egiten, bere ume garaian. Erdararako joera. Herri txikietatik zetozenek euskara baztertu hirian. Francoren garaian okerrago. Orain ere ez du berak euskara asko entzuten Donostian.

  • Amale Arzelus Aitarekin antzezlanak prestatzen, isilpean

    Amale Arzelus Arrieta (1924) Donostia

    Aita lagun baten etxean egon zen gordeta, eta isilpean antzezlanak prestatzen zituzten berarekin. Poliziaren bisita izan zuten, eta bera larri. Bibotea utzi zuen, inork ez ezagutzeko. Argia aldizkariko zuzendaria izan zen aita gerra aurretik, Garitanonaindia apaiza hil zenean.

  • 15537 Ikastolatik mojetara

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Zazpi urterekin hasi zen eskolarara joaten, mojetara. Elvira Zipitriaren ikastolara joaten zen gerra aurretik; Kanpandegi kaleko kapilan egin zuen Jaunartzea. Gero dena erdaraz.

  • 15537 Euskararen transmisioaren etena

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Amak etxean euskaraz egiteko esaten zien amak beti. Lagunek ez dakite euskaraz, nahiz eta guraso euskaldunak izan.

  • Juan Zamora Gerra, gerra ostea eta Francoren garaia

    Juan Zamora Malkorra (1924) Donostia

    Hamabi urte zituen gerra hasi zenean. Ez ziren mugitu. Nola hasi zen. Erreketeak Donostiara sartu zirenean, askok alde egin zuten. Gerra ostean, gosea. Soldadu eramandakoek bizimodu gogorra. Euskara debekatuta. "Hable en cristiano".

  • 1511 Eskolan erdaraz

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Erdaraz ikasten zuten eskolan, Konstituzio plazan. Besoa altxatuta abestu behar zuten; horrekin lotutako pasadizo bat. Frankismoak ezarritako liburuak zituzten. Pupitreak, tinteroak. Ikurrinak marrazten zituzten; don Eugeniok abisatzen zien inspekzioa zetorrenean. Erabiltzen zituzten trikimailuak. Francoren erretratua nola estaltzen zuten.

  • 1511 Lehen gehiago abesten zen

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Etxean ez zuten abesteko ohiturarik, baina tabernan asko kantatzen zen. Erdaraz batez ere, beldur zirelako. Hizkuntza nola aldatu den erakusten duen anekdota, behin Andoni izeneko bezeroak esandakoa. Biraoka askoz gutxiago egiten zen.