Euskara eta politika

  • 1608 Pasai Donibanetik Donostiara

    Axen Egaña Santamaria (1937) Donostia

    Pasai Donibanera joan zenean, euskara ikasten hasi zen. Partikularrera ere joan zen. Aita ezkondu zenean, Donostiara joan ziren bizitzera. Erratzukoa zen amaordea, sukaldari ibilia etxe dotore batean. Parte Zaharrera joan ziren bizitzera; Elizaranera joaten zen eskolara, mojekin, eta Parron akademian Idazkaritza ikasten hasi zen. Elizaranen Ansorenak erakusten zuen musika.

  • 1608 Dantzarien Federazioan lanean

    Axen Egaña Santamaria (1937) Donostia

    Dantzarien Federazioan hasi zen lanean, eta 31 urte egin zituen han, idazkari moduan. Dantzazalea izan da beti. Eskolarteko txapelketak antolatzen ibili da. Dantzari onak irten dira. Senarraren ama beraiekin bizi zen. Borondatezko lan asko egiten zen.

  • 1608 Euskara galarazita eskolan

    Axen Egaña Santamaria (1937) Donostia

    Senarraren ama Zumaiakoa zen. Mojetan ibilia, euskaraz hitz eginez gero txanpon bat ematen zieten, elkarri pasatzeko. Piarres Larzabalek idatzitako antzezlanean dator hori. Gerra aurrean ere euskara debekatua zegoen eskola batzuetan.

  • 1608 Dantzarien biltzarra Iparraldean eta Hegoaldean

    Axen Egaña Santamaria (1937) Donostia

    Dantza Federazioa 1968an jarri zuten martxan, eta ez zieten baimenik eman nahi. Iparraldean ere bazegoen; handik ekartzen zituzten aldizkariak. Guardia Zibilaren kontrola, lehenengo dantzari egunean. Beldurrez ibiltzen ziren. Iparraldean ikurrina folklorea zen; Hegoaldean, debekatua zegoen. Isunak jartzen zizkieten ikurrina ondoan izateagatik. Burgosko prozesua gertatu zenean, dantzaldia bertan behera utzi zuten, eta isun handia jarri zieten horregatik.

  • 1608 Ez Dok Amairuren garaia

    Axen Egaña Santamaria (1937) Donostia

    Benito Lertxundiri ere isuna jarri nahi izan zioten, kontzertu batean estrofa bat gehiago kantatu zuela eta. Ez Dok Amairu taldeak lan handia egin zuen. Aurretik zebiltzan musikariak aipatzen ditu. Arantxa Gurmendiren taldea.

  • 1608 Ez Dok Amairuren gainbehera

    Axen Egaña Santamaria (1937) Donostia

    Ez Dok Amairuren diskoak banatzen ibili zen. Arrakasta zuten. Ez Dok Amairuren beherakada nola hasi zen, politika kontuengatik. Mitinetara kantaldietera baino gehiago joaten zen jendea. Taldekide batzuk aipatzen ditu: Antton Balberde, Oskarbi...

  • Xabier Goenaga Euskaraz alfabetatua

    Xabier Goenaga Barrena (1937) Donostia

    Xalbador Garmendiarengandik asko ikasi zuen euskararen gramatikaz eta. Patxi Altuna, Paulo Iztueta izan zituen irakasle. Udalak langileak euskalduntzeko plangintzaren barruan alfabetatu zen Xabier, 60-70eko hamarkadan. Euskaltzaindiako euskara gaitasun titulua atera zuen.

  • 1610 Eskolan ezin euskaraz eta etxean ezin erdaraz

    Anttoni Arrondo Rivas (1929) Maritxu Arrondo Rivas (1930) Donostia

    Ategorrietako eskolan dena egin behar zuten erdaraz. Etxean dena egiten zuten euskaraz, amak ez zekien erdararik. Aitak ea belarri motzak ziren galdetzen zien erdaraz entzunez gero.

  • 1586 Eskola gutxi, umetatik etxetik kanpo lanera

    Pedro Mari Lizarazu Garmendia (1925) Donostia

    Eskolara gutxi joan zen. Euskara galarazi eta dena zen erdaraz. Maisuak egurra ematen zien, bizkarrean jotzen zituen ikasleak, animaliak bezala; infernua baino gaiztoagoa omen zen. Bederatzi urte zituela, morroi joan zen Aginagara. Neba-arrebak ere horrela ibili ziren etxetik kanpo lanean.

  • 1603 Euskara ikasteko prozesua

    Koro Muñoz-Baroja (1945) Donostia

    Euskara ikasi egin zuen, etxean ez zutelako hitz egiten. Aitonak bazekien, eta lagun batzuekin erabiltzen zuen. Parisera joan zenean, euskaldunekin egin zuen topo, eta euskara ikastea erabaki zuen. 60ko hamarkadan Maria Dolores Agirrerekin egin zuen lehen ikastaroa, Easo kalean, Circulo de Declamacion Vascan. Senarrarekin ikasi zuen gero, erabiliz, Parisen.

  • 1603 Euskara zer zen berarentzat umetan

    Koro Muñoz-Baroja (1945) Donostia

    Umetan berarentzat euskarak ez zuen presentzia handirik. Lagun batzuen etxean debekatuta zegoen erdaraz hitz egitea; beraiek joaten zirenean, haien aitari ez zion graziarik egiten.

  • 1557 Euskaraz kantatzeagatik atxilotuta

    Jose Migel Mendiburu (1934) Donostia

    Igande arratsalde batean tranbia hartu zuten Donostiarako, eta bidean euskaraz kantatu zutelako atxilotu egin zituzten. Zorzti igandetan erdara ikastera joan behar izan zuen. Beste behin, Martuteneko jaietan, berriz atxilotu zuten.

  • 276 Eraztuna euskaraz egiteagatik

    Maria Bengoetxea Isasi-Isasmendi (1906) Ermua

    Erdaraz egin behar eskolan. Euskaraz egiten harrapatuz gero eraztuna, eta beste hamabost urtez eraman behar zigor gisa.

  • 1584 Euskaraz aritzea debekatuta

    Agustin Lasarte Beraza (1930) Donostia

    Etxean euskaraz aritzen ziren arren, kalean euskara gutxi entzuten zela dio Agustinek, debekatua baitzegoen, jendea beldur zen.

  • 1604 Magisteritza eskolan euskara-irakasle

    Jose Antonio Mujika Casares (1943) Donostia

    Irakasle-eskolan oso giro ona egon zen, Franco hil ostean jendea gogotsu zegoen. 50 ikasleko taldeak izan zituzten, horietako asko orduan hasi ziren euskalduntzen.

  • Munoztarrak Gazte batzuen artean irratia martxan

    Fermin Muñoz Etxabeguren (1922) Donostia

    Ez du oso ondo gogoratzen nola jarri zuten irratia martxan. Kutxakoen laguntzaz lortu zuten lokala, etxe bat, eta bertatik egiten zituzten saioak, dena euskaraz; antzerkiak, elkarrizketak, eta abar.

  • 1553 Parrokiako ikastola txikia

    Patxi Mugerza (1936) Donostia

    Parrokian ikastola txiki bat zuten, legalitatearen mugen barruan sartzen zen eta ixtear zegoen ikastetxea, pixkanaka ikastola bilakatu zuten, euskaraz funtzionatuko zuena gero. Istilu ugari izan zituzten, batez ere gurasoen aldetik.

  • Lizartza tertulia "Viva España" kantatu behar

    Mahai-ingurua Lizartzan () Lizartza

    Eskola garaiko kontuak. "Viva España" kantatu behar izaten zuten Espainiako banderaren aurrean.

  • 1577 Ikastolenganako jazarpen poliziala

    Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

    Isilpean ibili behar izaten zuten eta kontrolak izaten ziren. Berarengana ez ziren joan, ezta Gipuzkoako gehienengana ere, baina Bizkaian asko sufritu zuten poliziaren jazarpena.

  • 1577 Ikastolen mugimenduaren onarpen zabala

    Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

    Frankismoaren aurka zeudenek sinisten zuten ikastolak sortzea beharrezkoa zela eta inguruan onarpena zabalduz joan zen. Estatuak esku hartu nahi izan zuenerako, ikastolen mugimendua eratua,zabaldua eta onartua zegoen.