Euskara eta politika
-
Ezkutuko ikastoletako metodologia
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Elvira Zipitriaren metodologia eta pedagogia erabiltzen zen ezkutuko ikastoletan, praktikan oinarritutakoak.
-
Eguneroko gauzak ikasmaterial gisa
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Ikasgai abstraktuak ere ahalik eta praktikoen egiten zituzten, eta horretarako, egunerokoan erabilitako gauzak erabiltzen zituzten. Kantu bidezko irakaskuntza zen Elvira Zipitriarena.
-
Frantzia aldeko metodologia
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Fede gisako abestiak, pedagogikoak... Frantziatik ekarri zituen asko eta asko Elvira Zi`pitriak. Askotan berak moldatzen zituen haurrentzako modukoak izan zitezen.
-
Jaunartzea euskaraz debekatuta
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Jaunartzea euskaraz irakasten zieten ikasleei, klandestinoa zen orduan Donostian. Gelako norbaiten senideren bat hiltzen zenean, kanpo santua egiten zuten, erlijioa irakaskuntzan sartzeko.
-
Ia egunero polizia ate-joka
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Oso kontuz ibili behar izan ziren garai batean, polizia atzetik baitzuten ezkutuko ikastolek. Umeak ezkutatzen, atea ez zabaltzen, ikasleak ezkutzatzen... ibili behar izaten zuten. Hartara, beste familien etxean eman behar izaten zituzten eskolak. Eskolaritateko kartilla eskatzen hasi ziren mehatxu gisa. Donostiako parrokoak babesa eskaini zien eta elizaren lokalak erabili ahal izan zituzten.
-
Orixe Jakintza Elkartea, ikastolaren aurrekari
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Elizaren babesa lortu zuten ezkutuko ikastolek, eta eskolak elizaren lokaletan ematen hasi ziren. Ondoren, Orixe Jakintza Elkartea sortu zuten gurasoek, ikastola legalizatzeko. Inspektoreak Mari Karmenen ikasleei azterketa sakon bat pasa zien, eta Formación del Espíritu Nacional irakatsi behar zutela esan zien.
-
Paseo berriko ikurriña poz iturri
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Abertzaletasun giroan hazi eta hezi ziren ikastolako umeak.
-
Elvirak ikastolen alde iluna ikusi
Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil
Ikastolen sorrera, ETA erakundea, hezkuntza metodologia... Gizartea asko aldatu zen eta Elvira Zipitria gauza askoren kontra agertu zen.
-
Kontzertuetako ohiko abestiak
Joxe Mari Soroa Berrotaran (1932) Usurbil
Euskaraz abestea ez zegoen debekatuta. Abestien hitzak zentsuratu egiten zituzten, baina beraiek beti kanta berak jotzen zituztenez, ez zuten arazo handirik edukitzen horregatik. Kontzertuetan zer abesti kantatzen zituzten azaltzen du.
-
Bertsopaperak eta Usurbilgo bertsolariak
Jexuxmari Errekondo Aizpurua (1929) Usurbil
Bertsopaperak. Kale Zaharrean, Dionixiok atera zituen, eta saldu. Usurbilgo bertsolariak: Olloki, Gaztelu... Estropaden gaineko bertsoak. Bertso-saioak debekatu egin zituzten, gerra ondoren. Basarri, Uztapide, Zepai... bertsolariak aipatzen ditu.
-
Ikastolan ikasitako seme-alabak
Begoña Aranzadi Manterola (1935) Usurbil
Lasarten beti euskaraz hitz egin dute. Momentu batean euskarak indarra hartu zuen baina gaur egun asko jeitsi dela uste du. Seme-alabak ikastolara bidali zituen.
-
Lagun artean eta etxean euskaraz
Mahai-ingurua Amasa-Villabonan () Amasa-Villabona
Dena erdaraz egin behar izaten zuten eskolan eta doktrina ere erdaraz. Umeen artean eta etxean euskaraz egiten zuten. Jose lantokian hasi zen batez ere erdaraz egiten. Irakasleak izendatzen dituzte.
-
La Pirenaica irratia
Arantxa Amiano Sasianbarrena () Izaskun Amiano Sasianbarrena () Amasa-Villabona
Ezkutuan entzuten zuten La Pirenaica irratia, familia osoa bilduta.
-
Euskara debekatuta eskolan
Elena Sarraua Amutxastegi (1929) Jose Luis Sarraua Amutxastegi (1933) Zaldibar
Umetan dena egiten zuten erdaraz eskolan, baita doktrina bera ere. Erdararik jakin ez eta zigortu egiten zituzten eskolan euskaraz egitearren: eraztuna pasatzen zioten elkarri euskaraz egiten zutenean. Honez gain, eskolara sartu orduko Espainiako bandera atera eta 'Cara al Sol' abestu behar izaten zuten.
-
Emakumezkoak gerra-ostean erdaraz
Inaxio Lertxundi Ameztoi (1932) Zarautz
Emakumezkoek gehiago hitz egiten zuten erdaraz gerra ostean, baina aurreragokoek euskaraz egiten zuten.
-
Ikasketak euskaraz edo gazteleraz egiteko aukera
Iñaki Murua Arregi (1926) Zarautz
Gerra aurretik, La Sallera joaten ziren haurren gurasoei seme-alaben ikasketak euskaraz edo gazteleraz egiteko aukera ematen zitzaien.
-
Errepublika garaian, euskal izenak jartzen zituzten: Ander, Kepa...
Ander Alberdi Arregi (1933) Zarautz
1933an jaio zen, eta Ander izena jarri zioten. Gerora debekatu egin zuten, baina errepublika garaian lagatzen zuten. Frankismoan, berriz, izena aldatu zioten agiri ofizial guztietan. Zarautzen bazeuden euskal izena zuten beste zenbait ere (Kepa, Ander, Gotzon...). Abertzaleak denak.
-
Eskolan jasotzen zuten tratu txarra
Juan Jose Markaide Etxabe (1935) Pako Olazabal Iruretagoiena (1936) Zarautz
Eskolako "diktadoak". Hirugarren errepasoa elkarri egiten zioten ikasleek eta hutsen bat egonez gero masailekoa eman. Eskolan ematen zieten tratua. Makilarekin jotzen zituzten eskolan esku puntetan.
-
Euskaraz hitz egitearren isuna
Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz
Zaharragoek nola gogoratzen zuten gerra denbora. Bere gurasoei euskaraz hitz egitearren 60.000 pezetako isuna jarri zieten Donostian guardia zibilek. Don Leandro medikuak utzi zien dirua isuna ordaintzeko. Orduko dirua.
-
Txikiteoan abeslari
Jesus Mari Kaperotxipi Arakistain (1928) Zarautz
Txikiteoan asko abesten zituzten euskal kantak. Debekatuta zegoen euskaraz abestea eta arazoak izaten zituzten.