Euskara eta politika

• Euskara galarazita urteetan zehar

  Migel Aldasoro Gonzalez (1930) Donostia

  Euskara antzekoa egiten zen Andoainen eta Donostian. Euskara galarazita egon zen urteetan zehar, borroka armatua horregatik ere hasi zen, orain ere egiak esaten dituztenak eramaten omen dituzte espetxera.

• Francoren zaindari soldadutza garaian

  Migel Aldasoro Gonzalez (1930) Donostia

  Autobusean eta Bulebarreko komunetan izandako pare bat istorio kontatzen ditu, euskaraz aritzearren eta kantatzearren gertaturikoak. Soldadutzan zegoela, Franco behin baino gehiagotan egon zen Aieteko palazioan, eta eurek egiten zizkioten zaintzak Francori.

• "Habla en cristiano"

  Iñaki Urruzola Vitoria (1943) Lasarte-Oria

  Garai batean euskara galarazita zegoen, eta erdaraz egiteko agintzen zieten. Aurre egiteko beldur handiagoa zuten lehen orain baino.

• Euskaraz hitz egitea debekatuta

  Micaela Sasiain Ormazabal (1929) Lasarte-Oria

  Euskaraz hitz egitea debekaturik zegoen kalean, eta mota askotako zigorrak jasaten zituzten.

• Ikastola sortzeko diru-bilketa

  Micaela Sasiain Ormazabal (1929) Lasarte-Oria

  Micaelak ikastola sortzeko diru-bilketa egin zuen baserriz baserri.

• Lasarte auzolanean sortu zen

  Inaxio Otaegi Otaegi (1937) Lasarte-Oria

  Anaiak Lasarteko hilerriaren bueltan bilera batzuetan parte-hartu zuen, izan ere, Lasarteko hilerria Hernaniko lurretan dago. Saiakera bat baino gehiago egon zen Lasarte-Oria udalerria sor zedin. Ikastolako lurrak auzolanean egin ziren.

• Ikastola sortzeko ideia, nondik?

  Inaxio Otaegi Otaegi (1937) Lasarte-Oria

  Ikastola nahia zabaldu zen herrian, nahiz eta euskara debekaturik zegoen orduan. Guraso talde bat bildu zen Patxi (Don Patricio) apaizarekin. Komentuan pare bat gela jarri zituzten, baita pare bat lokal ere.

• Ikastolako andereinoak titulurik ez

  Inaxio Otaegi Otaegi (1937) Lasarte-Oria

  Hasiera batean, lehenenego-lehenengo maistrak ez zuen titulurik, eta irabazitako dirua ere gutxi zen. Gerora tituludunak sartu ziren.

• Ikastola elizaren bitartez sortu zen

  Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

  Ikastola elizaren bitartez sortu zen, Zuaznabartarrek bultzatuta. Lehenengo andereinoa etxe batean izan zen. Dozena bat ume joaten ziren hasieran.

• Gasteizko euskal mugimenduaren aurrekariak

  Kepa Mendia Landa (1952) Gasteiz

  Gasteizko euskararen historia ikertu du Kepak. Izaskun Arrue, Andoni Urrestarazu 'Umandi', Peli Presa... izan ziren euren aurrekariak.

• San Estebanen euskarazko eskolak

  Maria Concepcion Beraetxe Aranburu (1925) Lasarte-Oria

  Gertrudis izeneko emakume batek ezkutuan euskaraz irakasten zuen, batik bat Doktrina. Usurbilgo San Estebanen ematen zituen eskola hauek.

• Eskolan euskara debekatua

  Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati

  Eskolan euskaraz egiteagatik zigortu egiten zituzten. Iturrira ur bila joatea edo sua egiteko adarrak biltzea izaten ziren zigor ohikoenak.

• Abertzaleak euskaraz hitz egiteko beldurrez

  Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa

  Aita karlista zuen; eta amaren familia, berriz, abertzalea. Familiako bazkarietan eztabaidak sortzen ziren batzuetan. Euskaraz hitz egitea debekatuta egon zen garaian, abertzaleek ez zuten euskaraz hitz egiten, beldurragatik. Karlistek, ostera, lasaiago egiten zuten euskaraz. Emaztearen senide bat gudari gisa ibili zen eta, preso hartu ostean, heriotza-zigorrera kondenatu zuten. Nola libratu zen. Emaztea ikastolan ibili zen, baina gerora euskara ahaztu egin zuen.

• Adrian: ama kartzelatik bueltan euskaraz egin ezinda

  Adrian Amantegi Arteaga (1928) Emili Magunazelaia Bizkarra () Mañaria

• Gerraosteko eskola: moja katalanaren debekuak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Bestelako bertso mundua eta bertsolari emakumea

  Kristina Mardaras Sedrun (1948) Iurreta

• Durangaldeko lehenego bertso eskola eta plazak

  Kristina Mardaras Sedrun (1948) Iurreta

• Bertsolaritzarekin lehenengo harremanak eta Serafin Oromiño osaba soinujolea

  Kristina Mardaras Sedrun (1948) Iurreta

• Ikastola txikiak behin eta berriz itxi

  Kristina Mardaras Sedrun (1948) Iurreta

• Basauriko Arizko ikastola eta Bandasko greba

  Kristina Mardaras Sedrun (1948) Iurreta