Euskara eta politika
-
Euskara: eskolatik kalera eta kaletik etxera
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Hizkuntza Eskolan euskara ikasi ondoren, kalean ere euskaraz hitz egiten hasi zen Aitor. Haren arreba ere euskaltegira joaten hasi, eta Aitorrekin euskaraz hitz egiten hasi zen, hasiera batean igandetan, denborarekin, egunero. Anaia, ordea, ez zen eroso sentitzen euskaraz hitz egiten, baina konfiantza lortu bezain pronto, euskaraz egiten hasi zen.
-
Gasteizko dendan ere euskaraz
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Hizkuntza ohiturak errotik aldatu zituen Aitorrek, baita bere anai-arrebek ere. Amak begi onez ikusi zuen hau. Likore-denda bat zuten gurasoek Gasteizen, eta anai-arrebek bertan laguntzen zutenean, euskaraz egiten zuten bezeroekin. Lehenengo hitza gaztelaniaz izaten zen, baina 'agur' esaten zutenekin euskaraz egiten zuten. Aitak dendan gaztelaniaz egiteko eskatu zien.
-
Zergatik aldatu zenituen hizkuntza ohiturak?
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Hizkuntza, kultura eta politika kontzientziagatik erabaki zuen Aitorrek hizkuntza ohiturak aldatzea, eta gaztelaniaz bizitzetik euskaraz bizitzera pasatzea. Herrian ere euskaraz bizitzen hastea ez zen ahoz hartutako erabaki bat izan, baizik eta dinamika aktibo ba.
-
Zein da hizkuntza ohiturak aldatzeko giltza?
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Aitorren iritziz, hizkuntza ohiturak aldatzeko gakoa konpromezua da, eta erabilera. Euskaraz hitz egitea funtsezkoa da euskaraz bizitzen hasteko, eman beharreko pausua.
-
Hasieran, deseroso sentitzen al zinen euskaraz?
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Hitz egin aurretik, buruan ditugun eskemak hizkuntza batetik bestera aldatzea oso zaila da. Aitorren iritziz, euskaldun berriek euskal hitzak erabili arren, erdarazko paradigmak dituzte barneratuta.
-
IKA euskaltegiko langile
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Ingeles irakaslea izateko asmoa zuen hasiera batean. Ingalaterran egon zen denboraldi bat ikasketak amaitutakoan, eta itzulitakoan AEKn glotodidaktika ikastaroa egin eta euskara eskolak ematen hasi zen, bertako hizkuntza euskara delako. 20 urte daramatza IKAn lanean.
-
Ikasle profila asko aldatu da
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Metodologia komunikatiboa erabiltzen dute gaur egun euskaltegian, euskararen ezagutzaz gain, erabilera ere bultzatzen duena, hizkuntza euren parte bilakatuz. Aitor euskaltegian hasi zen garaian oso bestelakoa zen egoera, euskara ikasi nahi baitzuen gehiengoak, euskaraz bizi. Gaur egun agiriak eskuratzeko joaten dira ikasle gehienak.
-
Lehen ikasleekin gertutasun handiagoa
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Aitor euskaltegian hasi zenean, ikasleekin zuen giroa oso gertukoa zen. Ohikoa zen denek elkarrekin ostiraletan euskaraz poteatzea. Gasteizko jaietan oso giro euskalduna egoten zen.
-
Hizkuntzarekiko jarrera ona izatea da giltza
Aitor Fernandez de Ortega Larrusea (1973) Gasteiz
Garrantzitsua da jakitea Gasteizen euskararen alde eta euskal kulturaren alde euskaraz ez dakien jende askok egin duela, jarrera kontua ere bada.
-
Euskara batuaren sorrera eta h-a
Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia
EAJko gehienak h-aren kontra zeuden, eta ezkerrekoak alde. Bere taldean Ibon Sarasolak eta Arestik markatzen zuten bidea. Batasunaren bultzatzaile nagusia Koldo Mitxelena zen, EAJkoa; gutxiengoa zen. Euskara batuak aurrera egiteko, hiru baldintza elkartu ziren. Francoren garaiko mitoak: euskaldunen arteko anaitasuna.
-
Lezoko baserritarrei burla
Jose Ramon Rezola Isasa (1975) Lezo
Lezon auzo txiki batean bizi zenez, auzoan bertan ez zuen euskararen kontrako zigorraren eraginik nabaritu. Herrian, ordea, baserritarrei burla egiten zitzaien.
-
60. hamarkadako ikastolen sorrera
Iñaki Lazkano Lizundia (1968) Gasteiz
60. hamarkadan hasten da berriro euskararen aldeko mugimendua. Ikastolak.
-
Maria Dolores Agirre, euskaltzale sutsua
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Maria Dolores emakume izugarria da Lurdesentzat, irekia, hiztuna, euskaltzale sutsua. Itzulpenarekin asko gozatu omen zuen Maria Doloresek, kanpoko antzerki konprometituak eta klasikoak ekarri zituen Euskal Herrira, antzeztuak izan zitezen eta euskarak bizirik iraun zezan.
-
Maria Dolores Agirre: maistra ikasketetan aintzindari
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Errezildarra zen Maria Dolores Agirre, baserri batean jaio zen. 13 bat urtera arte elebakarra izan zen. Herri eskolan aritu zen 7-8 urte bete zituen arte. Ondoren, lanean hasi zen gurasoen dendan. Donostiara gaztelaniarik jakin gabe joan zen bizitzera, baina Kixote irakurrita. Maistra ikasketak egin zituen eta euskara irakasten hasi zen.
-
Maria Dolores Agirre, jende ezagunaren irakasle
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Euskara eskolak emateko iragarkia jarri eta egun berean lortu zituen ikasleak. Donostiako jende garrantzitsua izan zuen ikasletzat. Maistra lanetan ere aritu bazen ere, kuttunena antzerkia zuen. Donostian antzerki eskola zuzendu zuen: Euskal hizkera eta iztunde eskola (Euskal Iztundea).
-
Maria Dolores Agirre eta Elbira Zipitria
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Maria Dolores Agirre eta Elbira Zipitria oso desberdinak omen ziren izaera aldetik. Elbira Ataunera joan ohi zen eta horrela ezagutu zuen Lurdesek.
-
Irratigintza pasio
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Maria Dolores Agirreren antzezlanetan erabilitako euskara kritikatua izan zen zenbaitetan. Irratigintza ere pasio zuen Maria Doloresek, euskara ahalik eta eremu gehienetan zabaldu nahi zuen. Horrela, La Voz de Guipuzkoan aritu zen irratsaio batean lanean.
-
Irakasleen formatzaile
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Antiguon hasi zen Maria Dolores Agirreren maistra bizitza. Euskara eskolak etxean emateaz gain, beste hamaika tokitan ere eman zituen eskolak, irakasle formakuntzan, adibidez.
-
Antzezten eta deklamatzen, biak irakatsi
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Euskal iztundea antzerki eskolako zuzendaria izan zen Maria Dolores Agirre, baina antzerki eskolez gain, euskaraz deklamatzen ere erakusten zuen bertan.
-
Antzerkigintzan gerra aurretik eta ondoren
Lurdes Auzmendi Aierbe (1955) Ataun
Maria Dolores Agirrek antzerki eskolako zuzendari izateko oposaketak 1933an atera bazituen ere, gerrak dena eten zuen. Gerra aurretik Toribio Altzagarekin aritu zen. Gerra ondoren bere aldetik ekin zion bideari.